Nire nebak, bere adinari dagozkion estereotipoei jarraiki, galdera kurioso horietako bat luzatu dit: “Non sartu dira euritakoak?” Erantzun behar izan diot, ez dakidala, ez dakidala nork eraman dituen. Orduan nebak, salto egiteko duen bizitasun beraz, galdetu dit: “Nork lapurtu ditu euritakoak?”.
Alde Zaharrera bideari ekin diogu misterioa argitu gabe. Kantoi bat zapaldu orduko enegarrenez galdetu didate, “Where is the Guggenheim?”: hortxe lehen pista. Bigarrena, are agerikoagoa, Santiago Plazan elkartzen den artaldea; eta, erdi-erdian, horra hor euritako horiak. Artzain txakurra bezala atzera eta aurrera ardiei zaunkaka izkin guztietako istorioak kontatzen: kondairak, kontuak edo asmakizunak, batek daki.
Haiei begira geratzea kuriosoa da: geldi-geldi geratzen dira edozein izkinatan estatuen antzera herriko erliebe, flora eta faunari begira, dena ikergai antropologikoa balitz bezala. Beste orbita batean baleude bezala ibiltzen dira, ez kontratempoan, destempoan baizik. Haien espazio kapsularen baitan higitzen direla dirudi, haien orbitara itsatsita baleude legez, indar handigo batek ekosistema autoktonoarekin elkarrekintza eragotziko balie gisan. Badaezpada, ez diote fauna autoktonoari begietara begiratzen. Bertakoekin komunikatzeko beharrik ez balute bezala, “gracias” batekin nahikoa. Badirudi haien asmoa hirian arrastorik ez uztea dela, benetako hirian behintzat, haientzat sorturiko hiria baino ez dute benetan ukitzen: souvenir dendak, hotelak, museoak baino ez dituzte zapaltzen haien zapata berriez. Haien joan-etorrien arrastoek, ordea, sakoneraino urratzen dute benetako hiri hori.
"Bi parke: berak eta biok osatzen duguna; eta bera turista bilakatzen duena, beste umeena"
Periferian oraingoz salbu gaudela dirudi, mantentzen ditugu behintzat fauna autoktonoarentzat eraikiak omen diren zibulu ez horren garestiak. Nire nebak hori ez daki ordea, eta bete-betean erakartzen dute bere ume interes estereotipikoa.
Etxe ondoko parkera joan gara. Biok zibuluetan, zein tirolinan, ea nor hurbildu zerura gehiago. Elkarrekin ibili ostean bakarrik utzi eta begirale lanari ekin diot. Orduan, iparra galduta ikusi dut, nora begiratu jakin gabe, parkea beste bat balitz bezala. Txirrista atzean erdi ezkutatu da, ume kuadrilla bati begira-begira tentuz. Txirristan behera joan direnean haien atzetik jo du, baina gehiegi hurbildu gabe, egindako txorakeria kopiatzen saiatuz disimuluan. Txorakeria bera izan da, baina ez da parke berean izan. Aurreko umea bere lagunak begira zituela harrotu da, puztu eta txilio egin du bere kideen txilioen oihartzunaz nahasiz. Nire nebarena ez, saiatu da imitatzen, egin du txilio ez horren ozen, baina ez da oihartzunik izan, ez begirada konplizerik. Niri begira geratu da, zain. Nik irribarre egin diot, bere parkean, eta satelite bakartiaren bideari ekin dio berriz, besteen parkean. Batzuetan badirudi autoktonoak beste umeak direla eta nire neba orbita propioko astroa, besteak flora eta fauna, eta bera euritakorik aurkitzen ez duen ardia. Ardi galdua. Bi parke: berak eta biok osatzen duguna; eta bera turista bilakatzen duena, beste umeena. Parke baten barruan bi kabituko balira bezala, hiri baten barruan bi hiri.
Mobileko mezuek despitatuta, nebari pista galduta, pare bat globo ikusi ditut airean eta beste pare bat txilio entzun. Bat-batean korrika gerturatu zait txikia, “esan ahal diezu beste umeei ez bustitzeko ni, mesedez? Eske beste hizkuntza batean ari dira ta ez naute ulertuko”, esan dit. Bihotza urratu zait. Eta jarraian “etxera joan nahi dut” bat, gelditzeko konbentzitu ezin izan dudana.
Annie Ernaux (Lillebonne, Normandia, 1940) idazleak bere poetikaz eta horren funtzioaz egindako hausnarketak jasotzen dituen elkarrizketa-liburua euskarara ekarri du Leire Lakasta Mugetak (Iruñea, 2002): Idazketa labana bat da (Katakrak, 2024). Idazketaz, hautu estetiko... [+]
Nekeaz idaztera nindoan zutabe bat, baina erridikulua iruditu zait 19 urterekin lur jotaren planta egitea: amore emanda, nekatuta, etsituta, mundu honek ukatu banindu bezala. Are erridikuluagoa iruditu zait gelditzen zaizkigun ogi apur txikiekin erantzukizun ezaz amestea, azken... [+]
PELLOKERIAK
Ruben Ruiz
Ilustrazioak: Joseba Beramendi, Exprai.
Elkar, 2022
-----------------------------------------------
Ruben Ruizek kontakizun laburrez osaturiko obra berri bat eskaini digu. Ez dira mikroipuinak, kontakizunek, modu independentean irakur badaitezke... [+]
Goiburu baten bidez ezagutu nuen Juana Dolores; zera zioen: iraultzaileagoa zela ondo idaztea, katalanez idaztea baino. Flipatu egin nuela aitortu diot, eta berak esan dit bizitzako lehen elkarrizketa zuela hura. Lau urte geroago, berritasunaren olatua surfeatu du, eta... [+]
Susa argitaletxearekin kaleratu du Goikoetxeak liburu berria: Politeismo bastarta. Nobela gisa kalifikatu arren, kronika gozo eta bizia da, irakurlea Goikoetxearen pentsamenduetan barneratuko duena. Donostiako San Jeronimo kaleko sotoan egin du aurkezpena, hamarnaka lagunen... [+]
Abentura erraldoia. Salba dezagun kalejira haurrentzako liburua modu berezian aurkeztu du ARGIAk, Donostian. Haur eta guraso ugari bildu ziren Gorka Bereziartua eta Adur Larrearen ipuinaren bueltan, eta festarako, dantzarako, ipuinak kontatzeko eta maskarak marrazteko tartea... [+]
.jpeg)
Garazi Arrula (Tafalla, 1987) eta Iñigo Astiz (Iruñea, 1985) gonbidatu ditu Mikel Ayerbek (Azpeitia, 1980) Idazteaz beste euskal literaturari buruzko elkarrizketa-saioetako bigarrenera. Euskal ipuingintza izan da elkarrizketa saio honen gaia, eta gonbidatuen... [+]
Memet
Noemie Marsily eta Isabella Cieli
A fin de centos, 2022
--------------------------------------------------
Kolore gorriko kanpineko kremailera ireki eta atetxotik begira gaude Lucyrekin batera. Portada honekin hartzen du irakurlea Memet komikiak. Hitz gutxiko... [+]
Batxilergoan tutore izan nuenetik ia 10 urte pasa direla elkartu naiz Uxue Juarezekin Ur Mara museoko Toureau etxolan (Alkiza), pagoez eta Koldobika Jauregiren eskulturez inguraturik. Autoritate segitzen du izaten niretzat Uxuek, baina beste zentzu batean orain. Aurpegian... [+]
Bankan bizi den Literatura irakasle, ikerlari eta idazlea da. Irailaren hondarrean Itsasun egin zen Irailekoak poesia jaialdiaren baitan Ipar Euskal Herriko Poesiaz eman zuen hitzaldia. Besteak beste, bertan errandakoak hona ekarri nahian hasi gara harekin solasean.
Donostiako Gros auzoko erraldoi eta buruhandien konpartsak giroturiko kalejira eta dantza izango ditu lagun, ostiral honetan ARGIAk antolatu duen liburu aurkezpenak: Abentura erraldoia. Salba dezagun kalejira aurkeztuko dute Gorka Bereziartua eta Adur Larrea egileek.
Kasu Hegoaldeko begirada horri. Lehen-lehenik desmitifikatu larre berde, etxe zuri eta teila gorrien lur ederrekiko miresmen itsua, halako maitasun inkondizionala, hizkerari eta ustezko bizitzeko manerari loturiko fetitxismoa. Utz, Ruper Ordorikari sarri entzun gisan,... [+]
Bihotz-museo bat
Leire Vargas
Elkar, 2024
-----------------------------------------------------
Gazte-egarri da euskal kultur sistema. Horixe zioen Leire Vargasek Berria-n idatzitako zutabean. Odol freskoa nahi du industriak: askotarikoa eta dibertsoa. Azkenean, baina,... [+]
Artea eta zientzia elkarrengandik oso urrun egon daitezkeela dirudien arren, biak gustuko ditu Maider Mimi (Maider Triviño) zientzialari eta artistak (Aretxabaleta, Gipuzkoa, 1997). Ikerkuntzan, antzerkian, musikan, bakarrizketetan, poesian eta beste gauza askotan dabil... [+]
Mintza gaitezen klarki, itzulingururik gabe, esan beharrekoak esateko gerotik gerora ibili gabetanik: jolas hau, euskaraz letrak juntatzean datzana, Axularrek pasatu zuen. Kasik jolasa asmatu bezain laster gainera, halako moldez non Gero-ren orrialde gehienetan ematen baitu... [+]