Nire nebak, bere adinari dagozkion estereotipoei jarraiki, galdera kurioso horietako bat luzatu dit: “Non sartu dira euritakoak?” Erantzun behar izan diot, ez dakidala, ez dakidala nork eraman dituen. Orduan nebak, salto egiteko duen bizitasun beraz, galdetu dit: “Nork lapurtu ditu euritakoak?”.
Alde Zaharrera bideari ekin diogu misterioa argitu gabe. Kantoi bat zapaldu orduko enegarrenez galdetu didate, “Where is the Guggenheim?”: hortxe lehen pista. Bigarrena, are agerikoagoa, Santiago Plazan elkartzen den artaldea; eta, erdi-erdian, horra hor euritako horiak. Artzain txakurra bezala atzera eta aurrera ardiei zaunkaka izkin guztietako istorioak kontatzen: kondairak, kontuak edo asmakizunak, batek daki.
Haiei begira geratzea kuriosoa da: geldi-geldi geratzen dira edozein izkinatan estatuen antzera herriko erliebe, flora eta faunari begira, dena ikergai antropologikoa balitz bezala. Beste orbita batean baleude bezala ibiltzen dira, ez kontratempoan, destempoan baizik. Haien espazio kapsularen baitan higitzen direla dirudi, haien orbitara itsatsita baleude legez, indar handigo batek ekosistema autoktonoarekin elkarrekintza eragotziko balie gisan. Badaezpada, ez diote fauna autoktonoari begietara begiratzen. Bertakoekin komunikatzeko beharrik ez balute bezala, “gracias” batekin nahikoa. Badirudi haien asmoa hirian arrastorik ez uztea dela, benetako hirian behintzat, haientzat sorturiko hiria baino ez dute benetan ukitzen: souvenir dendak, hotelak, museoak baino ez dituzte zapaltzen haien zapata berriez. Haien joan-etorrien arrastoek, ordea, sakoneraino urratzen dute benetako hiri hori.
"Bi parke: berak eta biok osatzen duguna; eta bera turista bilakatzen duena, beste umeena"
Periferian oraingoz salbu gaudela dirudi, mantentzen ditugu behintzat fauna autoktonoarentzat eraikiak omen diren zibulu ez horren garestiak. Nire nebak hori ez daki ordea, eta bete-betean erakartzen dute bere ume interes estereotipikoa.
Etxe ondoko parkera joan gara. Biok zibuluetan, zein tirolinan, ea nor hurbildu zerura gehiago. Elkarrekin ibili ostean bakarrik utzi eta begirale lanari ekin diot. Orduan, iparra galduta ikusi dut, nora begiratu jakin gabe, parkea beste bat balitz bezala. Txirrista atzean erdi ezkutatu da, ume kuadrilla bati begira-begira tentuz. Txirristan behera joan direnean haien atzetik jo du, baina gehiegi hurbildu gabe, egindako txorakeria kopiatzen saiatuz disimuluan. Txorakeria bera izan da, baina ez da parke berean izan. Aurreko umea bere lagunak begira zituela harrotu da, puztu eta txilio egin du bere kideen txilioen oihartzunaz nahasiz. Nire nebarena ez, saiatu da imitatzen, egin du txilio ez horren ozen, baina ez da oihartzunik izan, ez begirada konplizerik. Niri begira geratu da, zain. Nik irribarre egin diot, bere parkean, eta satelite bakartiaren bideari ekin dio berriz, besteen parkean. Batzuetan badirudi autoktonoak beste umeak direla eta nire neba orbita propioko astroa, besteak flora eta fauna, eta bera euritakorik aurkitzen ez duen ardia. Ardi galdua. Bi parke: berak eta biok osatzen duguna; eta bera turista bilakatzen duena, beste umeena. Parke baten barruan bi kabituko balira bezala, hiri baten barruan bi hiri.
Mobileko mezuek despitatuta, nebari pista galduta, pare bat globo ikusi ditut airean eta beste pare bat txilio entzun. Bat-batean korrika gerturatu zait txikia, “esan ahal diezu beste umeei ez bustitzeko ni, mesedez? Eske beste hizkuntza batean ari dira ta ez naute ulertuko”, esan dit. Bihotza urratu zait. Eta jarraian “etxera joan nahi dut” bat, gelditzeko konbentzitu ezin izan dudana.
Burgosko Gamonalen 2014ko urtarrilean gertaturikoa M15 mugimenduak eta antzekoek hauspotutako protesta soil batzuk izan zirela uste duena, oso erratuta dabil. Auzoaren memorian arakatzea besterik ez dago konturatzeko zer nolako eragina izan zuten iraganeko galera sentimenduak,... [+]
DBH4 errepikatu zuen urtea gogoratzen du Jonek Pleibak (Susa, 2024) eleberrian. Adinkideak Durangoko institutura aldatu ziren, eta Polly auzokidearen ikasgelan geratu zen bera. Haurtzaroa Joneren baserria eta Pollyren txaleta lotzen zituen errepidean gora eta behera emana zuten... [+]
6 urtetik beherakoek 16:30-17:30 artean baino ezin dute liburutegian egon Deban, eta 2 urtetik beherakoek zuzenean debekaturik dute. Bestelako neurri baztertzaileak ere jasaten dituzte. Ageriko diskriminazioak haurrak literaturatik aldendu baino ez ditu egiten, eta borroka luzea... [+]
DETAILE XUME BAT
Adania Shibli
Itzulpena: Aitor Blanco Leoz
Igela, 2024
----------------------------------------------
Egunotan, Israelgo soldadu batek bideo-joko batean balego bezala droneak erabilita Palestinako ospitaleak, eskolak, errefuxiatu-eremuak bonbardatzen... [+]
Hamahiru urte beteko dira asteartean, hilaren 14an, Jose Luis Alvarez Enparantza Txillardegi hil zela, eta hura gogoan, ekitaldi jendetsua egin dute Antiguako Gaskonia plazan. Urteroko legez, Txillardegiren senideak, lagunak eta euskaltzaleak elkartu dira bertan, Eta non du... [+]
Negua beti gertatu izan zait malenkoniatsu. Leihotik begira eta oroitzeko garaia, besterik ez. Udazkenaren eta udaberriaren tarteko burokrazia saihestezina, paramentu bertikal batean zuriz margotzea ostera gainean nahi dena islatzeko. Ez da nire kontua bakarrik, elurra bustia... [+]
Fun Home. Familia-istorio tragikomiko bat
Alison Bechdel
Txalaparta, 2024
---------------------------------------------
Fun Home. Familia-istorio tragikomiko bat (2006) nobela grafikoaren lehen argitalpenarekin egin zen ezaguna Alison Bechdel komikilaria, nahiz eta berak... [+]
ilbeltza-(1).jpg)
Hamaikagarrenez antolatu dute euskal nobela beltzaren astea, urtarrilaren 20tik 26ra. Ekitaldi ugari egingo dira Baztango bailarako hainbat herritan. Liburu aurkezpenak, mahai-inguruak, solasaldiak eta kultur ekitaldiak izango dira, eta ekintzetan parte hartzea doakoa izango da.
Euskal kulturako berritasunak ezagutu nahi dituenak eta egile zein argitaletxeei zuzenean erosi nahi dizkienak urtean zehar baditu hainbat azoka eta ekimen aukeran. Urte askotako tradizioa dute horietako batzuek eta berriagoak dira besteak; tematikoak dira horietako asko eta... [+]
“Uste dugu distopien eta orokorrean errealitate indibidualista eta etsituaren ofentsiba kulturalaren aurrean utopiak irudikatu behar ditugula, mentalki eta emozionalki indartsuagoak izateko”, erranez banatu berri ditu ipuin eta itzulpen lehiaketako sariak Sukar Horia... [+]
Joan Tartas (Sohüta, 1610 - heriotza data ezezaguna) ez da gure letren historiako idazle famatuenetarik eta, hala ere, ediren dugu gauza onik “pieza mendre” honetan, zeinaren titulua, onar dezagun hasieratik, ez den segur aski mundu honetan paraturiko izenburuen... [+]
Iratzarri ginelarik, kulturalki eta administratiboki, paisaiak hiru abiadurako deserri bat erakusten zuen.
Kulturari dagokionez, hori baieztatzeko –berriro– aukera eduki nuen joan den azaroaren 14an, Ortzaizeko Menta liburu-denda goxoan. Hara bildu ginen... [+]
Donostiako Okendo kaleko liburu-denda mitikoaren lokala salgai jarri dute eta erreleboa hartuko duen talde bat prest agertu ezean, ateak itxiko ditu. Liburu-dendako arduradunek ARGIAri azaldu diotenez ez da erraza izan erabakia hartzea, baina jabeetako batzuek erretiroa hartzeak... [+]
Begi bistaz zentzugabea dirudien eztabaida batekin hasten da zutabea: 2024 gure literatur ale horietako bat balitz, nola deituko zeniokete?
Erantzunik topa ezean, ordu erdi ematea aurtengo bizipenei begira; Instagrameko artxibatuetan sartu lehenik, eta Twiterrera pasa horiek... [+]
Ez dut maite aterkia partekatzen ez dakien jendea. Ez dut maite azkarregi ibiltzen den jendea, ni ez naizenean; ez eta polikiegi ibiltzen dena ere (tira, horiek pixka bat bai, baina pixka bat bakarrik). Ez dut maite autobusean pasilloaren aldeko eserlekuan esertzen den jendea... [+]