Zapalduaren mintzoa
Jasandako zapalkuntzaren egiazkotasunaz eztabaidatzen segitzen duen herria gara, herri zapaldua izaten jarraitzen dugulako. Izan ere, askatasunak berekin dakar norberaren errealitatearen gaineko kontaketa, zapaltzaileak Historian hizki larriz idatzitako gezurrei berezko ahotsaz erantzuteko gaitasuna, alegia.
Euskal Herria ez da existitzen. Ez da nehoiz zapalkuntzarik egon. Euskarak modu naturalean egin du atzera. Ohiko eraso diskurtsiboa izateaz gain, hitzok gizartean berariaz zabaldu duten narrazio orokorraren adibide txikia baizik ez dira, Espainiaren batasunaren mesedetan maisuki eraikitako propaganda estrategia, hain zuzen ere. Horrela, zapalkuntza baino garrantzitsuagoa bilakatzen da horren gaineko kontaketa, egi horren arabera izango baita zapalduen jarrera: errealitatea etsipenez onartu edo altxatu eta aurre egin. Noski, botereak hitza baliatzen du egiten duena justifikatzeko eta onargarri bilakatzeko. 2011n Espainiako Historiaren Errege Akademiak bere Diccionario Biográfico Español-en Francok eragindako gerra Gurutzada edo Askapen Gerra gisa aurkeztu zuen; berriki entzun dugu Putin Ukraina desmilitarizatu eta desnazifikatu beharraz, edo Netanyahu Hamasi erantzuteko aitzakiapean Gazan genozidioa egiten ikusi. Egitea bezain garrantzitsua baita esatea.
Jasandako zapalkuntzaren egiazkotasunaz eztabaidatzen segitzen duen herria gara, herri zapaldua izaten jarraitzen dugulako
Gurera etorriz, historiografia orokorrak gutxi eta oso azaletik aztertu du euskararen zapalkuntza. Izan ere, frankismoaren errepresioa ikertu duten lanak aztertuz gero, errepresio politikoa, ekonomikoa edo soziala ageri zaizkigu, baina arlo kulturala apenas izan den landua, are gutxiago hizkuntzen zapalketari dagokionean. Gurean egin izan dira saiakera zintzoak, Euskaltzaindiaren Euskararen liburu zuria edo Eusko Jaurlaritzak argitaraturiko Euskararen historia, besteak beste, baina hizkuntzen zapalkuntza sakonki aztertu barik ageri zaigu berriz ere. Torrealdaik, bestetik, erregimenak euskararen aurka erabilitako irainak jaso zituen: dialecto, jerga, ladrido, verrugas que le salen a los idiomas, cáncer de la patria, jerigonza, Que es a nuestro idioma lo que la rueda del carro de bueyes a la hélice del avión. Gaztelania, jakina, hizkuntza goren gisa aurkeztua: idioma, claro romance edo lengua del cristiano. Hura erabiltzeko gonbita eta guzti: Español, habla español edo Habla la lengual del Imperio. Horrela, erregimenaren ideologia, politikak, legeak, tresna instituzionalak eta ekintzak aztertu eta gero, kultur genozidioaz mintzatu zitzaigun Torrealdai. Ildo beretik ari zaigu Xabier Irujo, eta Espainiako eta Frantziako Estatuek Euskal Herrian euskal kulturaren aurka gauzatutako zapalkuntza genozidioaren kategorian kokatzen du.
Zapalketak beste bide bat hartu du orain, oldarraldi judiziala, eta berriz ere hitzak boterearen sostengu dira: euskara diskriminatzailea dela, gutxieneko ezagutza eskatzeak funtzio publikora sartzeko aukera berdintasunaren aurka egiten duela edo euskararen aldeko neurriak gaztelania ezabatzeko eginak direla eta hizkuntzen arteko oreka haustea ekarriko luketela. Horregatik zaizkigu ezinbesteko Bizkarsoro bezalako proiektuak, geuk egindakoak, guri zuzendutakoak, hitza ematen digutenak. Ipar Euskal Herriko euskaldunek XX. mendean pairatutako errepresioa ageri zaigu Josu Martinezek zuzendutako film zoragarri bezain latzean. Laburbilduz, lanean tinko jarraitzeko beharra dugu. Zapaltzen gaituzte, ez diezagutela gure historia kontatu!
Danel Abando Olabarri, irakaslea
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Ez dakit nondik hasi, egia esan. Ordezkoa naizen heinean –irakaskuntzan ikasturte gutxi batzuk daramatzat lanean– eskola ugari ezagutu ditut Nafarroa, Bizkai eta Araban zehar. Lankide izan ditudan irakasleekin euskal eskolak dituen gabezien inguruan hitz egiten... [+]
Alberto Martinez Eusko Jaurlaritzako Osasun sailburuak argi dio: ez ditu mediku euskaldunak aurkitzen, eta euskarazko osasun arreta ezin da bermatu mediku egoiliar (formazioan dauden espezialista) gehienak kanpotarrak direlako. Mediku euskaldunak bilatzea perretxikotan joatea... [+]
“Gogo eta gorputzaren zilbor-hesteak: bi kate. Bi kate, biak ebaki beharrezkoak: bat gorputzaren bizitzeko, bestea gogoaren askatzeko”. Hala dio Mikel Laboaren kantak; hala izan da belaunaldiz belaunaldi, egun arte.
Gogoan dut nire gurasoak askotan joaten zirela... [+]
Otsailean bost urte bete dira Iruña-Veleiako epaiketatik, baina oraindik hainbat pasarte ezezagunak dira.
11 urteko gurutze-bidea. Arabako Foru Aldundiak (AFA) kereila jarri zuenetik epaiketa burutzera 11 urte luze pasa ziren. Luzatzen den justizia ez dela justizia, dio... [+]
MAITE: (biharko eguna antolatzen bere buruaren baitan) Jaiki, gosaldu, bazkaria prestatu, arropa garbitu, etxea garbitu, gizon hori jaiki, seme-alabak jaiki, hiru horien gosaria prestatu, haiek agurtu, erosketak egin, lanera joan, seme-alabak eskolatik jaso, merienda eman,... [+]
Matxismoa normalizatzen ari da, eskuin muturreko alderdien nahiz sare sozialetako pertsonaien eskutik, ideia matxistak zabaltzen eta egonkortzen ari baitira gizarte osoan. Egoera larria da, eta are larriagoa izan daiteke, ideia zein jarrera matxistei eta erreakzionarioei ateak... [+]
“Kasu, ez gitxu lo!”. Gure denbora eta manerekin baina heldu gira.
Azaroaren 25ean Baionako elgarretaratzera joan ez joan eta autoak nola partekatu pentsatzetik (joan-jina bi oren), bat-batean Lartzabalen elgarretaratze bat antolatu genuen, eta 47 emazte bildu!... [+]
Nahiz eta Nazio Batuen Erakundeak (NBE) 1977an nazioarteko egun bat bezala deklaratu zuen eta haren jatorriaren hipotesi ezberdinak diren, Martxoaren 8aren iturria berez emazte langileen mugimenduari lotua da.
Martxoaren 8a hurbiltzen ari zaigu, eta urtero bezala, instituzioek haien diskurtsoak berdintasun politika eta feminismoz josten dituzte, eta enpresek borroka egun hau “emazteen egunera” murrizten dute, emakumeei bideratutako merkatu estereotipatu oso bati bidea... [+]
Sare Herritarrak antolatuta, pasa den urtarrilaren 11n Bilboko kaleak bete zituen manifestazio jendetsuaren ondoren, berriz sortu da eztabaida, euskal presoei salbuespen legeriarik aplikatzen ote zaion. Gure iritzia azaltzen saiatuko gara.
Espetxe politikan aldaketa nabarmena... [+]
Duela gutxi think tank izateko jaioa omen den Zedarriak bere 6. txostena aurkeztu zuen. Beren web orrialdean azaltzen dutenaren arabera, zedarriak ebidentea ez den bidea topatzeko erreferentziak dira. Hots, hiru probintzietako jendarteari bidea markatzeko ekimena. Agerraldi... [+]
Heldu zaigu EAEn 2025-26 ikasturterako ikastetxeetan matrikula egiteko garaia, eta etxe askotan etxeko txikienak urrats berria emango du hemendik gutxira, irailean, eskolaratzea, alegia. Euskal Eskola Publikoaz Harro Topaguneko kideok apustu sendoa egiten dugu eskola publikoaren... [+]
Araba, Bizkai eta Gipuzkoarako Hezkuntza Lege berria onartu zenetik, aurrerantzean hezkuntza doakoa izango dela behin eta berriro entzuten/irakurtzen ari gara. Eragile desberdinei entzun diegu, baita Hezkuntza Sailari ere, eta hedabideei eskaintzen dizkiegun elkarrizketatan... [+]
Hilabetearen hasieran egin zuen EH Bilduk III. Kongresua, Iruñean. “Ez ohiko ondorioak” ateratzeko balio duen “ohiko kongresua” omen da, edo horrela jaso dute behintzat Zutunik ponentzian, zuzendaritzak proposatu eta militantziak aho batez onartu... [+]
Otsailaren 3an hasi da gure umeak eta gaztetxoak eskoletan aurre-matrikulatzeko garaia, eta urtero bezala gogoratu nahi genizueke zergatik ez zaigun ideia ona iruditzen erlijioan matrikulatzea. Iaz artikula bukatzen genuen esanez “askori idazki hau ezaguna egingo zaizue,... [+]