Zangoza inguruan tokiko elikadura sistema eraikitzen
Zergatik doa mundu guztia Iruñera erosketak egitera, gure eskualdean elikagai asko ekoizten bada? Zergatik da hain zaila bailara hauetako produktuak bailara hauetako dendetan topatzea?”, galdera horiei eta beste zenbaiti tiraka hasi ziren lanean Zangoza aldean duela urte batzuk elikaduraren, jasangarritasunaren eta garapenaren bueltako eragileak eta pertsonak. Cederna Garalur landa garapenerako elkartearen bultzadarekin jarri dute martxan Jakiak Ehuntzen proiektua, Zangozako Merindadeko elikagaien ekoizpen eta komertzializaziorako sarea.
Herritarrei eskualdeko elikagaiak eta produktuak eskuratzeko modua erraztea eta, aldi berean, hurbileko ekoizleei merkaturatzeko bide berriak eskaintzea dira proiektuaren helburu nagusiak. Bide horretan, kontsumitzaileen sentsibilizazioari begirako ekimenak ere antolatzen dituzte, eta hurbileko produktuak merkaturatzeko guneekin harremanetan daude: merkataritza txikia, ostalaritza, turismoari lotutako guneak… “Zangozako Merindadea hiru eskualdek osatzen dute: Pirinioek, Prepirinioek eta Zangozak. Guztira 57 herri dira, baina 22.000 herritar eskas gara”, azaldu du Tania Gomez Rodrigok, proiektuko teknikariak.
Nafarroako lurraldearen laurden bat hartzen du gutxi gorabehera eskualdeak, eta teknikariak nabarmendu duenez, mota askotako produktuak ekoizten dira bertan: “Lurraldea hain zabala eta klima aldetik anitza izanda, eskura ditzakegun produktuak ere askotarikoak dira”. Eskualde bakoitzak bere ezaugarriak izan arren, denak dira landa eremukoak eta despopulatze maila handikoak. “Abeltzaintza da nagusi Pirinio inguruan: esnekiak, gaztak… Zangoza inguruan barazkiak, fruta, ardoa, olioa, zerealak eta lekaleak ere baditugu”.
Banaketa eta merkaturatzea taldean
Logistika proiektu pilotua du esku artean Jakiak Ehuntzen egitasmoak: eskualdeko ekoizleak haien artean antolatu dira produktuak kolektiboki banatzeko eta saltzeko. “Distantzia handiak ditugu, orografia zaila, eta bidaiak eta gastuak murriztea da asmoa”, dio. Modu horretan, eskualdeko denda txikiei ere erosketa aldi berean egiteko aukera ematen diete, produktu sorta bat eskainita. Banaketa, gainera, tokiko kooperatiba baten bidez egiten dute herriz herri: “Finantzatutako zerbitzua da, banaketak ez die kosturik eragiten ekoizleei, ezta dendei ere”. Oraingoz, ekonomikoki errentagarria izatea oso zaila dela dio, baina haien asmoa da pixkanaka ekoizle eta denda gehiago batzea egitasmora, bideragarritasun ekonomikoa lortzeko.
Jakiak Ehuntzen proiektuko katalogoan eskualdeko 26 ekoizlek hartu dute parte, eta banaketa kolektiboaren proiektuan 12 daude. Proiektuko ekoizle asko eredu ekologikoan ari dira, baina ez guztiak. “Gutxienez, ekoizle txikiak izatea bilatu dugu, ez eredu industrialekoak. Lurrari lotutako ekoizleak, estentsiboan ari direnak”. Tokiko ekonomiari ekarpena egiteko eta despopulatzeko arriskuan dauden herrion etorkizuna bermatzeko, ezinbestekoak dira halako proiektuak, Gomezen ustez.
Nekazaritzarekin harreman estua izan du betidanik Barazki Bizidunak proiektuko Iñaki Garcia Grijalbo Mapik. Bizitzaren paradoxak, gaur egun saltoki handi baten aparkalekua den lursailean zuten baratzea garai batean etxekoek Donostiako Intxaurrondo auzoan... [+]
Nafarroako Hazialdekoren, Ipar Euskal Herriko Biharko Lurraren Elkartearen (BLE) eta Gipuzkoako Biolurren arteko elkarlanetik sortu berri da HoBBea, mugaz gaindiko proiektua. “Garien bueltan bagenuen aspalditik harremana gure artean, baina, nolabait, harreman horiek... [+]
Bigarren urtez segidan hartu du Habelarte baserritarren elkarteak Leitzako festetan, Gaztetxean, afariak emateko ardura. Nafarroako Mendialdeko ekoizle agroekologikoen produktuekin osatu dute eguneroko eskaintza, eta ehunka lagun pasatu dira abuztuaren 10etik 14ra haien... [+]
Aurreko urte bukaeran Elizondoko zahar-etxearen kudeaketa publifikatzeko jauzia eman zuen Baztango Udalak, eta geroztik, haren esku gelditu da egoitzaren antolaketa. Eskualdaketa horrekin batera, elikaduraren alorrean eraldaketa sustatzea izan da udalaren erabakietako bat... [+]
Mahaño Lanathoua 2017an hasi zen aitaren lurretan arbolak landatzen, oihan baratzea lantzeko ideiarekin. “Hasieran asmoa ez zen horretatik ekonomia bat sortzea, gure buruaskitasunerako bidean pausoak ematea baizik”, gogoratu du laborariak. Baina, landaketekin... [+]
Nekazaritzaz eta abeltzaintzaz askotan entzuten da lanbide "oso lotua" dela, jai egunik edo oporrik ez dela existitzen. Ipar Euskal Herriko Onetik eta Etxaldia gasnategiek, Berria eta Aldudeko Esne Kooperatibekin elkarlanean, laborariei bakantzak bermatzeko egitasmoa... [+]
2022an Nafarroako Liburutegien Sareak martxan jarritako proiektu berezia da hazien liburutegia. Clara Flamarique Goñi da Nafarroako Gobernuaren liburutegi zerbitzuko proiektuen arduraduna, eta honela gogoratu ditu hastapenak: “Zaragozako liburutegian martxan zuten... [+]
Joxe Blanco Gomez laudioarra Lamuzanaturgunea blog-aren bultzatzaile eta Laudiokolore ekimeneko kidea da. Urteak daramatzate Laudion basa landareen inguruko sentsibilizazioa eta formazioa egiten, eta maiatzean, Arraño mendiko baso orkideen inguruko jardunaldiak egin... [+]
Urteak daramatza Cederna Garalur landa garapenerako elkarteak elikaduraren eta lehen sektorearen inguruko lanketa egiten Nafarroako Mendialdean. Elikadura osasuntsurako eta kontsumo jasangarriago baterako bidea egitea da asmoa, eta bide luze horretan, egitasmo berria gauzatu du:... [+]
Oiartzunen nekazaritza bultzatzeko eta elikadura burujabetzarako bidean pausoak emateko sortu zen Lurbizi egitasmoa, 2016 urte inguruan. “Herritar talde batek denbora zeraman herrian nekazaritzaren eta lehen sektorearen egoera kaxkarraz hausnartzen”, adierazi du Ibon... [+]
Sarako Nicolas Chretien dago Hiru Xilo baratzegintza proiektuaren atzean. Urtarrilean hasi zen baratzea lantzen, eta martxoaren hasieran ekin zion ekoitzitako produktuak merkaturatzeari. “Banuen formazioa baratzegintzan, baina orain arte honekin zerikusirik ez zuten... [+]
Arabako Bionekazaritza elkartearen eta Euskadiko Hazien Sarearen arteko lankidetzatik sortu zen duela urte pare bat Agroekoop kolektiboa. “Arabako agroekologiaren bueltako elkarteak lotzeko eta indartzeko, eta sinergiak sustatzeko asmoz sortu genuen”, adierazi du... [+]
Lehen begi kolpean, ohiko artaldea dirudi argazkikoak, ezta? Bada, ez… ardi horiek suhiltzaile ere badira eta. Nafarroako Zunbeltz Nekazaritzako Test Guneak zerbitzu berria eta berritzailea jarri du martxan Lizarraldean: Arsue, edo artalde suhiltzaile estentsiboa... [+]
Urteak daramatzate Atxondoko Biezko baserrian bizitzen eta lanean Aner Garitaonandiak eta Oihane Lekunberrik. “Kaletarrak ginen gu, nik enpresa eta turismo ikasketak egin nituen, baina mundu hori ez zitzaidan gustatzen…”, azaldu du ekoizleak. Lekunberrik,... [+]
2009an sortu zen Ja(ki)tea elkartea zenbait jatetxe, sukaldari eta gastronomia kritikariren arteko elkarlanetik. “Hasiera hartan, Gipuzkoako 14 bat jatetxe elkartu ginen, baina pixkanaka hazten joan da proiektua, eta gaur egun 37 gara”, azaldu du Xabier Zabaletak,... [+]