Zaildutako azala behar du!
Silizio mineralak landarearen gainazalean geruza gogor bat osatzen du, gaitzen sartzea galaraziz. Azeribuztanak eta asunak silizio ugari dute eta gero eta gehiago erabiltzen dira landareen azala indartzeko.
Izerdialdi berriak landareak piztu eta suspertzen dituen moduan, gu geu ere beste nor gara uda atari honetan. Tenperaturaren igoaldia eta egun argia gaua baino luzeagoa izatea ez dira alferrik gure azalaren sentikortasunak azkarren antzematen dituenetako eraginak; hasteko, horiek berak larruazal gehiago erakustera hertsatzen digutelako...
Ekosistema osoa mugitzen dute horrelako aldaketek. Argiak, tenperaturak, ur aukerak eta abarrek denongan dute eragiten. Zikloei ekiteko edo amaitzen hasteko seinale adierazgarriak dira. Udazaleak direnek orain hostaje berria eman, loraldia prestatu eta fruituak eta haziak eman behar dituztenerako jakiak metatuko dituzte. Neguzaleek bero hauekin sasoia amaituko dute, hostajea ihartu edo bere horretan eutsi eta fruituak eta haziak barreiatu. Gure inguruko landare gehienak udazaleak direnez, oraintxe bizitzen ari gara sasoi berrirako piztualdia, bizitzeko grina suspertzen da eta zaigu.
Landareen berpizkundearekin batera beraiekin bizi diren guztiak ere biziberrituko dira. Adibidez, landare horiek janaz bizi diren animalia belarjaleak. Baita sustraiak, hostoak, azalak eta abar jaten dizkieten intsektu eta abarreko izurriteak ere. Jaki aukera handia izango da orain, eta gehienak orain umatu eta ugalduko dira. Animalia horiek jango dituzten beste animaliak ere gozo ibiliko dira: harrak jango dituzten txoriak, sataginetan egingo duten urubiak, sitsak ehizatuko dituzten saguxarrak eta abar.
Landareen iratzarraren zain badira beste isilagoko eta ezkutuagoko batzuk ere. Landare horiei erasoko dieten gaitzak. Negua nola-hala igaroko zuten aterperen batean edo landarearen soinean bertan, eta landareekin batera beraiek ere harrotzen dira. Kimu berriak edota loreak sortzeko begiak irekiko dituzte, eta irekiera hori baliatuko dute gaitz batzuek landarearen barrunbeetara sartzeko. Mertxikondo edo muxikondoari (Prunus persica) erasotzen dion lepraren gaitzak (Taphrina deformans), adibidez, taktika hori erabiltzen du.
Beste gaitz batzuk lasaiago ibiliko dira. Erasoa hobeto prestatzeko denbora hartzen dute. Landareak uda etorri aurretik eguna luzatzen ari den sasoia amaitu arte luzatuko dituen kimu berriak zainduko dituzte gehienek, eta samur, gori, gozo sumatzen dituztenean eraso eta joko dituzte. Azal mehea edo zauritua igaro eta sartuko dira. Landarezainaren lan nagusia sarrera hori oztopatzea izango da. Horretarako lagun ezin hobea dugu silizioa. Silizio mineralak landarearen gainazalean geruza gogor eta gotor bat osatzen du, gaitzen sartzea galaraziz eta uxatuz. Asunak (Urtica dioica) eta azeribuztanak (Equisetum telmateia) silizio ugari dute, eta bere urak edo mindak gero eta gehiago erabiltzen dira landareen azala indartzeko eta landareak bere kaxa gaitzei aurre egiteko gai izan daitezen. Zaildutako azala, gaitza dakarren onddoarentzako zaila.
Tolosatik abiatu eta Bedaion gora egin, Menditxiki aldera. Batean Bedaio, bestean Zarate, Gipuzkoako eta Nafarroako muga-mugan gara. Hantxe dira helburu ditugun lursailak, Itxitua eta Erlo, garai batean lahar, pagadi gaur egun: Gregorio Ugartemendia Zubillagaren basoa duzu.
Mahaño Lanathoua 2017an hasi zen aitaren lurretan arbolak landatzen, oihan baratzea lantzeko ideiarekin. “Hasieran asmoa ez zen horretatik ekonomia bat sortzea, gure buruaskitasunerako bidean pausoak ematea baizik”, gogoratu du laborariak. Baina, landaketekin... [+]
Zuhaitzen eta arbolen sarobean nabil azken urte hauetan. Larrean, abaroan eta biaoan hor nabil atera ezinik. Zuhaitzei eta arbolei aparteko begirunea diedala jabetua izango zara, tarteka behinik ARGIAren Bizi Baratzea txoko honetan ibiltzen bazara. Eta azkenaldi honetan,... [+]
Duela gutxiko kontua da. Iberiar katamotza (Lynx pardinus), mundu mailako felino espezie mehatxatuenetarikoa, “galtzeko arriskuan” egotetik “kaltebera” kategoriara igaro da IUCNren Espezie Mehatxatuen Zerrenda Gorrian. Espeziea kontserbatzeko egindako... [+]
Nekazaritzaz eta abeltzaintzaz askotan entzuten da lanbide "oso lotua" dela, jai egunik edo oporrik ez dela existitzen. Ipar Euskal Herriko Onetik eta Etxaldia gasnategiek, Berria eta Aldudeko Esne Kooperatibekin elkarlanean, laborariei bakantzak bermatzeko egitasmoa... [+]
Txikitan kaian arrantzatu ohi genituen ‘pantxito’ gehienak ziurrenik bisiguak izango ziren, baina nekez ikusten genituen bisigu handiak. Izatekotan, jatetxe ezagunetan izango zen, arraindegietako bisigu gehienak kanpotik ekarriak ziren bitartean. Egun, kostaldeko... [+]
Galdera hau jaso berria dut Bizi Baratzeako postontzian: "Gaia San Joan bezperako familia afarian atera huen, Unanue sagardotegian, Azpeitian. Seguran Santa Engrazia egunean erein behar ditugun haziak bedeinkatzen dira. Erein beharreko hazi guztiak eramatea komeni al da?,... [+]
2022an Nafarroako Liburutegien Sareak martxan jarritako proiektu berezia da hazien liburutegia. Clara Flamarique Goñi da Nafarroako Gobernuaren liburutegi zerbitzuko proiektuen arduraduna, eta honela gogoratu ditu hastapenak: “Zaragozako liburutegian martxan zuten... [+]
Ur azaletik gertu dabiltza arrainak igerian. Zerbait uretarantz gerturatzen ari da, hegan: arrano bat dator, bere atzaparrak aurrerantz luzatuta eta zaplast! Uretan sartu da, bete betean. Arraina harrapatu ostean burua uretatik atera du arranoak, baina arrainak hondorantz egiten... [+]
Bost hilabete bete dira otsailaren 6an traktoreen mobilizazioak hasi zirenetik. Mirene Begiristainek eta Isabel Alvarezek ekofeminismoaren betaurrekoak jantzita aztertu dituzte mobilizazio hauek eta fokutik kanpo geratu diren laborariak eta aldarrikapenak ekarri dituzte lehen... [+]
Ingurumena, bioaniztasuna, uraren gestioa eta haurren beharrak oinarri hartuta, ikastetxeetako patioak aldatzeko proiektu kolektiboa jarri dute martxan Pirinio Atlantikoetan; Euskal Herriko lau herrik hartuko dute parte. Iruñean ere, itzal eta landare gehiago izango... [+]
A zer lanak ematen dizkigun! Txoratzen gaitu tomateak (Solanum lycopersicum). Artaxoakoa dela, edo Tuterako Itsusia, edo Aretxabaletakoa, edo Erandiokoa, pikoluzea, gerezia dela, madari tomatea dela, Igeldo, mendigorria, transgenikoa dela, Eusko Labela dela, idi-bihotza, korta... [+]
Joxe Blanco Gomez laudioarra Lamuzanaturgunea blog-aren bultzatzaile eta Laudiokolore ekimeneko kidea da. Urteak daramatzate Laudion basa landareen inguruko sentsibilizazioa eta formazioa egiten, eta maiatzean, Arraño mendiko baso orkideen inguruko jardunaldiak egin... [+]
Kakalardo adar-luze honen irudiak ez du zalantza izpirik uzten: ez du parekorik. Gure lurretan, eta Europa osoan ere, genero honetako espezie bakarra da. Bere tamaina handiak (kakalardo bat izateko, noski) eta bere kolorazioak gure begietan betiko txertatzen dira ikusteko... [+]