2020an Zabalgarbik 230 mila tona hiri-hondakin erraustu zituen, horien ia %70 bereizi gabe bildu eta erraustuz, inolako aurretratamendurik egin gabe (zuzenean edukiontzitik labera). Gauza da, 2020an martxoaren 27tik uztailaren 20ra bitartean, 116 egunez, Zabalgarbik ez zuela elektrizitaterik sortu, baina denbora horretan hondakinak errausten jarraitu zuela. Errausketa hori, beraz, inolako balioztatze energetikorik egin gabe egin zuen, hau da 60-80.000 tona hiri-hondakin, gehienak bereizketarik gabe bildu eta aurretratamendurik gabe erraustuz.

Alabaina, 2020an horrek ez dio eragotzi Zabalgarbiri sortzen duen elektrizitate guztiaren truke primak jasotzen jarraitzea, iturri berriztagarrietatik, ko-generaziotik eta hondakinetatik ekoiztutako elektrizitatearen ordainketa-sistemari esker. Zabalgarbik gas naturala erretzen duen ziklo konbinatu batean balorizatzen ditu hondakinak. Beraz, 14 milioi euro inguru kobratu ahal izan ditu 2020an, ekoiztutako elektrizitatearen truke, nahiz eta elektrizitate horren %70 edo gehiagoren jatorria gas naturalaren erreketan egon. Ekopolen ikerlanaren arabera, gainera, Zabalgarbik efizientzia energetiko oso txarra eskaintzen du (%40-43) ziklo konbinatuz funtzionatzen duten beste instalazioen aldean, baina hala eta ere lortu du Espainiako Estatuko eguneko merkatuan elektrizitatearen urteko batez besteko kasazio-prezioaren parekoa kobratzea.

Zabalgarbiren beste diru-iturri oparo bat dira sortutako CO2 tona bakoitzeko lortu ditzakeen 60 euro baino gehiagoko hobariak.  Esan denez, Zabalgarbi funtsean ziklo konbinatu bat izan arren, hondakinak baloritzatzeko kategorian sartu dutenez ez du harrapatzen CO2 Emisio Eskubideen Salerosketen Erregimenak ere; ondorioz, 2020an ez ditu berotegi efektuko gasen isurketa-eskubideak erosi beharko, 3 milioi euro baino gehiagoko kostua dutenak, gas naturala erretzen duen ziklo konbinatua izateagatik ordaindu beharko lituzkeenak.

Ororen buru, Zabalgarbi erraustegiak, efizientzia energetiko apaleko ziklo konbinatu bat izan arren, 2020ko jardueragatik eskuratu ahal izan ditu prima handiak, batetik  14 milioi euro argindarra 'hondakinak balorizatzeko aitzakian' ekoizteagatik –funtsean gas naturala erreta ekoiztu arren–, eta bestetik 3 milioi euro gehiago CO2 isuriengatiko ordainketen salbuespen harrigarri bat oparitzen diotelako agintariek. Ekopol elkartearen kalkuluetan, Zabalgarbi erraustegia da EAEn CO2 gehien isurtzen duten konpainietakoa: urtean 200.000 tona CO2.

Ekopolen ikerlanak ematen du datu bat edozein demokrazia liberaletan –hots, aginte banaketa dagoen batean– berehala eragin beharko lukeena bai gobernuaren eta bai epaileen ikerketa zorrotza. "Zabalgarbik –dio Ekopolek– 2020an balorizatu barik utzi baldin baditu milaka tona –116 egunez elektrizitaterik sortu gabe erre zituen milaka tona zabor– horren arrazoia ez da ez teknikoa eta ez ingurumenezkoa izan: argindarraren prezioen egun haietan ez zuten ematen ziklo konbinatua martxan edukitzeko erre beharreko gas naturalaren gastuak ordaintzeko adina".

Analisiaren amaieran, Ekopoleko ikerlariek honako galderak argitzea eskatzen die Bizkaian, EAEn eta Espainian ingurumen aferak gainbegiratzen dituzten agintariei:

- 2020an Zabalgarbik zenbat tona hondakin erraustu zituen energiazko balorizaziorik gabe?

- LER 20 03 01 kodea daramaten zenbat hondakin (hiri hondakin nahasiak) erre zituzten 2020an balorizazio energetiko barik?

- Nola jokatuko du Bizkaiko Foru Aldundiak –fiskalitate aldetik, uler daiteke– 2020an argindarrik sortu gabe erraustu zituzten hondakinekiko?

- 2020ko udaberrian argindarrik sortu gabe jardun izanak zer eragin edukiko du Zabalgarbik daukan R1 energia eraginkortasun zertifikazioan?

- Zabalgarbik urtean zenbat ordaintzen du atmosferara isuritako CO2aren emisioengatik?

- Zergatik energia ekoizten duten instalazioen Erregistroan jarraitzen du azaltzen Zabalgarbik erabilitako erregai nagusia hondakinak direla eta bigarren mailan datorrela gas naturala?