Xanti Zapirain errefuxiatu historikoa eta idazlea hil da
Xanti Zapirain Elizalde “Kaiku” hil dela jakinarazi du Antxeta Irratiak asteazken honetan. Altzan (Gipuzkoa) jaioa 1953an, 20 urte zituela Hendaiara (Lapurdi) ihes egin zuen Frankismoaren jazarpen politikotik ihesi eta errefuxiatu-bizitzaren alderik garratzenak ezagutu zituen. Bizi behar dugu liburuaren egilea izateaz gain, bertso-sorta ugari idatzi zuen, gai-jartzaile gisa ere maiz aritu zen, baita blogari lanetan ere.
Biziraupen kontua zen. Eta auzia bizirik ateratzea denean, hartzen diren erabakiak oso dira erradikalak. Adibidez, hamar urte etxetik atera gabe pasatzea. Hori egin behar izan zuen Xanti Zapirainek GALen urterik gogorrenetan, atentatuak barra-barra izaten zirenean eta kalera ateratze hutsa euskal errefuxiatu batentzat hiltzeko arriskua hartzea bihurtu zenean.
“Militante denek beldurra dugu edo izan dugu. Beldurrik ez duela esaten duena... ez da posible”, azaldu zion ETBri 2015ean, Angel Otaegirekin izan zuen harremanari buruz egin zioten elkarrizketa batean. Izu horri eta ezkutuan egon beharrari aurre egiteko, papera eta boligrafoa: bertso idatzien bidez egoerak sortzen zizkion ezinegonak kanporatzen zituen. “Norbere burua salbatzeko modu bat” izan zen, Bertsolari aldizkarian Joxean Agirreri azaldu zion moduan.
Zapirainek bertsolaritzarekin zuen harremana aspalditik zetorren, nolanahi ere. Sustraietatik. Pio Perez Aldasorok “bertsolari eta bertsozale dinastia” gisa definitu zituen Zapirain familiako kideak 2013an argitaratutako Joxe Zapirainen bertso-malkoak ikerketan. XIX. mendekoa da familiako lehen bertsolaria, Joxe Bixente Zapirain; eta XX. mendean sendiko beste hainbatek segitu zioten, obra literario oparoa utzi zuen Salbador Zapirain Ataño-k, adibidez.
Bizi behar dugu
1987an hartu zuen Zapirainek bere bizitzaren parte garrantzitsu bat markatuko zuen erabakia: jazarpen eta heriotza-girotik ihes egiteko, ezkutatzea. Handik ia 20 urtera publikatu zuen Bizi behar dugu (Txalaparta, 2005) liburu autobiografikoa, zeinean etxetik atera gabe pasa zituen hamar urteetako bizipenak kontatzen dituen, hain muturreko egoeran egon den norbaiten buru barnean sartzeko gonbidapena eginez.
Ez da idatzi duen lan bakarra izan. Sarean kontsulta daitezke, adibidez, Martillungo sindikatua, Txurreroen enparantza, Ipuinen baratza, Bidea bizitzen edo Martillunen gaur blogak: oroitzapenak, bertsoak, gogoetak, senide eta lagunekin izandako bizipenak... Zapirainek estilo garden eta bizi batean idazten zuen bizitzaren funtsezko kontuez.
Urte luzez egin du borroka, nortasun juridikoa aitor ziezaiotela exijitzeko. Herrigabe eta heriotza zibil egoeran izan dute hamar urtez Venezuelan.
Etxerat elkarteak jakinarazi duenez, Luis Elisardo Roncero Retortillo gasteiztarra eta Anartz Aranbarri Etxaniz ondarrutarra Euskal Herrira itzuli dira. Biak euskal gatazkak eragindako iheslari ohiak dira.
2002an sortu zen Ataramiñe argitaletxea, eta ordutik euskal errepresaliatu politikoek idatzitakoak argitaratu ditu. 2017ra arte lan kolektiboak argitaratu zituen, eta horietako zenbaitekin antologia osatu du: Urrun da zeru urdina. Ataramiñe 2002-2017. Ez da... [+]
Biarritz, 1972ko urriaren 14an. Javalquinto lorategietan, udaletxearen ondoan, Nguyen Van Dong vietnamdar herritarra suizidatu zen, bere buruari bonzo erara su emanda.
18/98 makrosumarioan atxilotu eta torturatu zutenetik 23 urtera, espetxeari ihes egin zionetik hamabostera, apirilaren 5ean bueltatu zen etxera Nekane Txapartegi asteasuarra. ARGIAren Lasarteko egoitzara bisitan, hitz egin digu erbesteaz, euskaraz, torturaz, feminismoaz,... [+]
Asteazkena zuen baraualdiaren 36. eguna, baina azaldu duenez, erietxean artatu behar izan dute. Gose greba eten arren, bere nortasun juridikoa lortzeko borrokan jarraituko duela dio.
Martxoaren 29an abiatu zuen gose greba Asier Guridi Zaloña errefuxiatu politikoak Caracaseko (Venezuela) Espainiako Kontsulatuaren aurrean, nortasun juridikoa eskatzeko. Espainiako Estatuak ez dio nortasuna aitortu eta oinarrizko eskubideetara sarbidea murriztua dauka... [+]
Astearte goizean Auzitegi Nazionalean aurkeztu eta gero, arratsalderako Asteasu sorterrian zen. Dokumentu faltsutzea leporatuta epaituko dute Madrilen, baina ez diote kautelazko neurririk ezarri. ARGIAko kolaboratzailea da Txapartegi.
Euskal errefuxiatuei laguntzeko 1960ko hamarkada amaieran sorturiko Anai Artea elkartearen historia laburbiltzen duen liburua argitaratu du Elkarrek. Txomin Hiriart-Urrutyk egindako ikerketa da eta Joseba Sarrionaindiaren sar hitza ere badu. Liburuaren harira Juan Mari Arregik,... [+]
Asteartean jaso zuen Venezuelako Gobernuaren erabakia. Bere herritartasuna eta 13 urteko bere semearena onartzea eskatuz abiatu zuen gose greba mugagabea abenduaren 3an.
Venezuelan dagoen Asier Guridi Zaloña euskal iheslari politikoak abenduaren 3an gose greba abiatu duela jakinarazi du. Caracas hiriburuko Espainiako kontsuletxearen aurrean dago, bere eskubideak eta 13 urteko bere semearenak aitortuak izan daitezen eskatzeko. 2005ean... [+]
Askotariko egoerak bizi izan dituzten euskal iheslari eta deportatu politikoen seme-alaben testigantzak biltzen ari da Miren Azkarate Badiola donostiarra, liburu batean argitaratzeko. Konparatzeko inolako asmorik gabe, “ezberdinak baitira espetxeratuen eta atxilotuen... [+]
1980an Luis Hergeta Gasteizko Michelin enpresako zuzendaritzako kidea hiltzea leporatzen zion Espainiako Auzitegi Nazionalak eta orain, Berria-k jakinarazi duenez, Santiago Pedraz epaile instruktoreak bertan behera utzi du autoa, onartuz inputatuak ez zuela parte hartu ekintza... [+]
