Xabierko gazteluan, eskeletoak dantzan
Aspaldiko partez bisitatu dugu Xabierko gaztelua martxo hasieran. Ganbaraz ganbara, gurekin zetozen iparraldeko lagunei azaldu dizkiegu Xabierko Frantziskoren ibilerak, bere anaia Amaiurko gazteluaren defendatzaileetarik bat izan zela eta ohiko topikoak. Bapatean, burnizko hesiz itxitako kaperatxo batera heldu eta hara! Heriotzaren dantza! Oier Araolazaren bitartez izan nuen horma-irudi bitxi honen berri duela lau bat urte eta hemen zerbait idaztekotan geratu nintzen. Gaur arte! Tira...
Xabierko gazteluko Kristo Santuaren dorreko kaperatxoan 8 eskeleto ageri dira keinu ezberdinak egiten, ohean dantzan emakume baten gainean, nolabaiteko dantza makabroan. «Facile cognoscit mundum qui cogitat moritorum» (Hilko dela badakienak errazki ezagutzen ditu munduaren engainuak) diote eskuetan dituzten pankarta modukoek. Esan bezala, ate txikia du kaperak, hesiz itxia gainera eta ez dago argazkiak egiteko angelu egokiegirik, beraz ezin argazkiz erakutsi begiz ikusitakoa.
XV. mende bukaera edo XVI. mende hasierakoak omen dira margoak. Denbora luzez ezkutuan egon ziren eta 1970eko hamarkadan atera zituzten berriz argitara, berritze lan batzuk tarteko. Oso horma-irudi bitxia eta bakana da. Europa osoan gisa honetako 50 bat margo baizik ez dago eta Euskal Herrian hau da bakarra (Iruñeko Santa Eulaliaren komentuan ere egon omen zen bat, baina 1521ean eraitsi zuten delako komentua, Gaztelak Nafarroa konkistatu eta gero).
Celia Rodriguez Pelaz-i irakurri diogun bezala, heriotzaren dantzen margo hauek ikonografia makabro zabalago baten parte izan ziren Erdi Arotik aitzina. Heriotzari eskainitako narrazioak, poesiak, antzerki lanak, margoak, eskulturak, grabatuak... ohikoak izan omen ziren garai hartan. Baita adierazpen korografiko moduan ere, gaur egun oraindik Kataluniako Verges herrian dantzatzen duten dantzaren gisakoak.
Molde honetako irudikapenetan, heriotzak dantzara gonbidatzen ohi zituen gizartearen estamentu ezberdinetako kideak, aberats zein txiroak, adierazteko denok etorkizun beltz bera dugula zain. Zuberotar kantuak dioen bezala: Hori bera da denen historia, herioak berdintzen handi-ttipiak...
Ez da lezio txarra Xabierko gazteluko kaperari begira ikas dezakeguna!
Artikulu hau Dantzan-ek argitaratu du eta CC-by-sa lizentziari esker ekarri dugu.
Dantzaren munduan gabiltzanok askotan errepikatzen dugun ideia da dantza efimeroa dela. Elhuyar hiztegiak espainoleko "efímero"-ren ordaintzat ematen ditu honakoak: efimero, suntsikor, galkor, iragankor, iraungikor, ilaun. Ez dut gogoan nori irakurri nion... [+]
Azken urteetan Lapurdiko kontserbatorioan euskararen eta diziplina tradizionalen presentzia handitu da eta euskal dantzako ibilbideari forma ematen ari dira; irailean hasi da lehen zikloa. “Herri Elkargoa sortu zen Iparraldean eta nahi zuten herri musika eta herri... [+]
MOOR KRAD
Nork: Ertza konpainiak.
Noiz: urriaren 3an.
Non: Getxoko Muxikebarri aretoan.
---------------------------------------------
Bi urte atzera izan nuen Moor Krad obraren berri; hain zuzen, Ertza konpainiako kideek dantza pieza sortu eta estreinatu zuten... [+]
Ausartuko gara esaten Otsagabiko (Nafarroa) eta Eltziegoko (Araba) dantzak direla irailak 8 bueltako dantzarik ezagunenak. Ibilbide eta historia luzea dute eta azken hamarkadetan Euskal Herriko dantza talde askoren errepertorioetan jasoak izan dira.
Sei urte ditu. Gustura ari zen da dantzan. Baina gurasoek jakinarazi digute utzi egingo duela dantza. Arrazoia? Eskolan burla egiten diote lagunek dantzan aritzeagatik. Sei urte. Eta dagoeneko genero estereotipoen indarkeria sufritzen. Nahikoa da! Gurasoak, eskolak, irakasleak,... [+]
Lesakako ezpata-dantzariak San Fermin egunerako ezpata-dantzako entseguetan dabiltza azken hilabetean. Hamabost atera ohi dira dantzara, eta besteak titularren batek hurrengo urteetarako lekua utzi zain daude.
Transmisioa eta dantza taldeetako erreleboa aztertu nahi izan dugu Dantzan Ikasi topaketetan, eta gazte belaunaldiek lan egiteko ereduak ezagutu nahi izan ditugu “Gazteen parte-hartzea euskal dantzan” mahai inguruan: Eder Niño Barakaldoko... [+]
Iruñeko alkate Joseba Asironek prentsaurrekoan iragarri duenez, Duguna dantza taldeak jaurtiko du 2024ko Sanferminetako txupinazoa. Duguna izan da Iruñeko herritarren boto gehien jaso duen hautagaitza. Hain zuzen dantza taldearen sorreraren 75. urteurrena ospatzen... [+]
"Guri bizitza joan zaigu espaloitik begira". 80 urteko emakumearen arrangura iltzatuta geratu zitzaion Josune Zubeldiari. Hainbat belaunalditako bost emakumek hartu dute hitza emakumeek dantzetan, herriko taldeetan eta errituetan izan dituzten borroka, aldaketa eta... [+]
