“Wifi”, “jonki” eta “transexual”, Euskaltzaindiak urtea hastearekin batera arautu dituen hitzen artean
Euskaltzaindiaren Hiztegiak 466 hitz berri ditu. Urtarrilaren 11n jakinarazi du euskararen akademiak hiztegian sartu diren berbak zeintzuk diren, baita horiekin batera arautu diren 392 azpisarrerak ere.
Euskaldunen artean maiz erabiltzen diren hitzak dira Euskaltzaindiaren Hiztegian hemendik aurrera agertuko diren asko. Adibidez, “bokata” hitzaren bigarren adiera onartu du akademiak, “ogitartekoa”-ren sinonimo gisa –aurretik onartua zuen Ipar Euskal Herrian duen esanahia: lixiba, arropa multzoa edo nahastea–.
Onartutako sarrera eta azpisarrera berrien zerrenda Euskaltzaindiaren webgunean kontsulta daiteke eta baditu beste zenbait bitxikeria ere. Bati baino gehiagori deigarria egingo zaio, berbarako, euskal hiztun askok ia egunero praktikatzen duten kirola orain sartu izana hiztegian: “txikiteo” hitza forma arautua da dagoeneko: “Tabernaz taberna baxoerdiak hartzen ibiltzea”, azalpenarekin agertzen da Euskaltzaindiaren Hiztegian.
Bada ardoarekin hasi eta beste substantzia batzuetara zaletzen bukatzen duenik, maiz droga gogorren adikzioan erortzeraino. Horiek ere agertuko dira hiztegian aurrerantzean: “jonki” hitza arautu du Euskaltzaindiak, heroinazaleak deskribatzeko lagunarteko espresio gisa.
Eta hizkuntzaren alderdi drogosoa alde batera utzita, ezagunak izan arren oraindik hiztegian sartu gabe zeuden termino asko ere agertzen dira zerrendan: “ninja”, “piercing”, “paparazzi”, “spa”, “transexual”, “trekking”, “zeliako”, “txosnagune”, “wifi”…
Hizkuntza ez baita geldirik dagoen zerbait, berritzen doa euskaldunok egunero erabiltzeari esker, hitz eta esanahi berriak sortzen. Eta akademiak aldaketa horiek islatu behar ditu bere hiztegian, ez gauza paranormaltzat hartu. Bide batez, “paranormal” ere agertzen da hitz berrien zerrendan.
Euskararen biziberritzea Ipar Euskal Herrian jardunaldia antolatzen du ostiral honetan Baionan Euskaltzaindiak. Euskararen alde egiten dena eta ez dena eztabaidatzeko mementoa izango da. Eragileak eta politikariak bilduko dira egun osoan.
Euskara galdua zen eremu mistoko eta ez-euskalduneko herrietako familien ahaleginak aitortuko dituzte ekitaldian. Oskar Alegria zinemagilearen bideoak emango dio hasiera ekitaldiari 11:30ean udaletxean.
Euskaltzaindiak Hiztegia sarean eguneratu du: 646 forma berri jaso ditu azken sei hilabeteotan, eta 1.130 forma moldatu edo findu. Lehendik dagoena txukuntzeari ere garrantzia eman diote. “Adibideak ere berrikusi ditugu, batez ere berdintasunari dagozkionak: emakumeen... [+]
Bizialdia darama Gasteizko toponimia ikertzen. Bateko eta besteko toki izenak jasotzen, forma zuzena eskaintzen... Eta toponimiaz galdezka hasi, eta bizi-historia kontatu digu, Gasteiz eta Nuarbe (Azpeitia) loturik, Alizia ahizparen eta Anjel Otaegiren ama Maríaren... [+]
Nabarralde Fundazioak Federico Krutwig Sagredoren bizitza, pentsaera eta lanak jasotzen dituen liburua argitaratu du. Krutwigen Lagunak elkarte edo kolektiboko 13 lagunek idatzi dute bertan, tartean Manu Ertzillak eta Oskar Arantzabal eibartarrak. Hain zuzen ere, bi hauek egongo... [+]
Martxoaren 24an izango da, eta 8.000 pertsonak emango diote eskua elkarri. Ikastolen Elkarteak eta Euskaltzaindiak antolatu dute ekimena. "Euskara batuak gure herriaren garapenean izan duen balioa" azpimarratu nahi dute, eta euskara batuaren sorrera bultzatu... [+]
Azken bi urteetan (2020-2022), 86 tesi egin izan dira euskaraz Euskal Herriko Unibertsitatean, eta horietatik 44 aurkeztu dira sariketara. Besteak beste, sariketak honako jakintza-arlo hauek bereizten zituen: Ingeniaritza eta Arkitektura, Artea eta Giza Zientziak, Zientziak,... [+]
Urtero hautatzen dute urteko hitza bi erakundeek, eta 2022koa zorioneko izatea erabaki dute: "Irulegiko eskua dela eta, berba horrek hedabideetan eta sarean izan duen erabileran oinarrituta hautatu dugu", arrazoitu dute.
Itxaro Bordak Xarles Videgainen hutsartea beteko du eta Andres Alberdik Andoni Sagarnarena. Orain, zortzi hilabeteko epea dute biek sarrera-hitzaldia prestatzeko. Bi euskaltzain oso berriak kontuan hartuta, 98 lagun dira sorreratik Euskararen Akademiak izendatu dituen... [+]
Euskararen Legea aldatzeko eskatu du Euskaltzaindiak eta bat egin du Euskararen Nafar Kontseiluak irailean egindako adierazpenarekin. Gogorarazi du euskararen akademia dela lurralde guztietan, hizkuntzari dagokionez, "instituzio aholku-emaile ofiziala".
“Bihotzean daramaguna gure hizkuntzaz baino ezin dugu adierazi”, dio Castillok. Poeta da, Sakanako euskara teknikaria ere bai, eta irailaren amaieratik Euskaltzain osoa. Bakardadeaz, abandonuaz, galdutako tokiez, baso nahastuez, herrigintzaz eta amodioaz hitz gutxiz... [+]
Castillo Suarezek hartuko du Patxi Zabaletaren lekua Euskararen Akademian. Orain, euskaltzain oso berriak zortzi hilabeteko tartea dauka sarrera-hitzaldia paratzeko.
Paskual Rekalde euskaltzain osoak sarrera-hitzaldia egin du maiatzaren 23an bere sorterrian, Amaiurren. Hizkuntzalari hau 2020ko uztailaren 17an izendatu zuen euskaltzain oso Euskaltzaindiak, baina pandemia dela-eta urtebete atzeratu dute sarrera-hitzaldia. Bere hitzaldian,... [+]
Miren Agur Meabe idazleak Xabier Kintanaren hutsartea beteko du Euskararen Akademian. Bera izango da sorreratik akademiak izendatutako 95. euskaltzain osoa.