‘Vasquito’
Victoria ontziko marinelek, Juan Sebastian Elkano buru, 1522ko uztailean begiztatu zituzten Cabo Verde uharteak. Asteak ziren ez zutela lurrik zapaltzen eta eskifaiaren egoera kritikoa zen, arroza besterik ez baitzuten jateko, zeina itsasoko ura irakinda prestatzen zuten.
Bidaiariek nahitaezkoa zuten irla haietan gelditzea, nahiz eta jakitun ziren horrek zuen arriskuaz: portugesen kontrolpeko lurraldea zen Cabo Verde eta, bertako soldaduek Asiatik zetozela deskubrituz gero, akabo mundubira eta akabo etxera heltzean jasoko zituzten ondasunak.
Ospea eta dirua baino premiazkoagoa zuten, hala ere, gosea berdintzea. Ribeira Grande aurrean aingura bota eta batela bidali zuten lehorrera, gezur bat baliatuta: hirikoei esan zieten Ameriketako itzulerako bidaian masta apurtu zitzaiela eta laguntza behar zutela penintsulara iristeko. Haien zorionerako, portugesek amua irentsi zuten.
"Tartean zen mundubira osatu zuen lehen haurra. Kontu gutxi dakigu hari buruz: tripulazioak 'Vasquito' deitzen ziola, aitarekin batera ontziratu zela ofizioa ikasteko"
Halatan eman zituzten lau egun portu aurreko badian, gauzak okertu ziren arte. Konfiantza handiegiaz, bisitariek tonaka zeukaten iltzea erabili nahi izan zuten esklaboak erosteko eta, jakina, uhartetarrak konturatu ziren espezie baliotsu hori derrigorrean Asiatik ekarri zutela, eta ez Ameriketatik.
Batelean lehorreratutako hamahiru marinelak atxiki zituzten, eta Victoria ontzikoek ihes egin behar izan zuten. Irailean iritsi ziren Cadizera. Hiru urte lehenago, leku hartatik bertatik, 237 marinel itsasoratu ziren eta itzulitakoak 18 baino ez ziren. Gainontzekoak bidean hil edo munduan zehar galduta geratu ziren, guztietan azkenak Cabo Verden.
Portugesek atxilotutakoak askatzeko izan zen, hain justu, Elkanok lehorreratutakoan egin zuen aurreneko eskaeretakoa, eta Karlos I. erregeak berehala bidali zion gutuna bere burkide Joao III.ari. Preso hartutako batelariak berandu gabe iritsi ziren etxera.
Tartean zen mundubira osatu zuen lehen haurra. Kontu gutxi dakigu hari buruz: tripulazioak Vasquito deitzen ziola, aitarekin batera ontziratu zela ofizioa ikasteko (txo), Vasco Gallego pilotua Filipinetara iritsi baino lehen hil zela eta Vasquito semearen soldata haren amak jaso zuela: 41.360 marabedi guztira.
Zortzi urte inguru zituela eman zion bira munduari, 1522an. Zeharkaldiaren bosgarren mendeurrena ate-joka dugun honetan ziurrenik inor ez da ume hartaz oroituko, baina merezi ditu lerro batzuk, ezta?
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Badira bi aste beste behin makroproiektuei kaleetan oposizio argi bat erakutsi geniela. Milaka eta milaka pertsona atera ginen kalera dinamika suntsitzaile honek amaitu behar duela aldarrikatzera. Bada, dirudienez horrek ez du lurraren suntsiketaren aldeko politikarietan inolako... [+]
Duela aste batzuk, Diputazio kalean, Gasteizko erdigunean, bi gizonek etxerik gabeko pertsona bat bota zuten lo egiten zuen lokalaren kanpoaldeko eskailera-buru txikitik. Bota ez ezik, berehala metalezko baranda bat ere jarri zuten lonjaren aurrean. Lokala luzaroan hutsik egon... [+]
Hizkuntzakeriatik edo glotofobiatik eta, zer esanik ez, euskararen aurkako gorrototik, askotan ikusi izan dugu gure euskara makila guztien zahagi bihurturik. Azkena, Anton Arriola Kutxabankeko presidentea ibili zaigu makilakari lanetan gure hizkuntzari astindu eta makilakada... [+]
Ez dezazuela lotura hau Ezkiotik bilatu, ez eta Altsasutik ere, are gutxiago Ebro ibaia Castejonetik zeharkatuz. Euskal Yaren eta Nafarroako AHTaren arteko lotura, edo hobeto esanda, loturak, dagoeneko errealitate bat dira. Pluralean dauden lotura horiexek dira kezkatu beharko... [+]
Ez atera zalapartarik, ez konfrontatu, ez biktimizatu... eta obeditu. Subjektu zapaldu gisa, kasu honetan euskaldun gisa, mintzo gara, zenbatetan entzun behar izan ditugu halakoak? Ironiaz, honelaxe esan zuen, duela bi urte, Euskaltzale Independentiston Topaketan, Amets... [+]
Aurten "Israel Premier Tech" txirrindularitza talde israeldarra ez da Lizarraldeko Miguel Indurain Sari Nagusia lasterketara etorriko. Berri ona da hori Palestinaren askapenaren alde gaudenontzat eta munstro sionistarekin harreman oro etetea nahi dugunontzat, izan... [+]
Intsumituek denbora luzez egindako borroka gogorra eta mingarria izan zen, baina irabazi zuten, eta garaipen hura behin betikoa izango zela uste genuen, atzera bueltarik gabea. Baina badirudi, politikari batzuen ahotik aterata, eskalada militaristari gorazarre egin eta berriz... [+]
Punto Bobo liburuaren irakurketan murgilduta, Itxaso Martin Zapirain egilearen Eromena, Azpimemoria eta Isiltasunak Idazten ikerketa lanean sentitu nuen egiazkotasun eta maila etikoarekin egin dut berriz ere topo. Eta hortaz, hara bueltatu. “Oihu izateko jaio zen isiltasun... [+]
Dirudienez, Euskal Herrian migrazioa arazo bilakatu da azken bi hamarkadetan. Atzerritarrez josi omen dira gure lurrak. Gure kultura arriskuan omen dago fenomeno “berri” horren ondorio. Lapurretak, bortxaketak, liskarrak… Bizikidetza arazo horiek guztiak... [+]
Azken hamarkadetan euskararen biziberritzeak duen erronka handienetakoa, euskararen ezagutzaren unibertsalizazioarekin batera, erabilerarena da. Askotan, gazteen euskararen erabileran jarri ohi dugu fokua, baita euskararen erabilerak izan duen eta izan dezakeen bilakaeraren... [+]
Goizean jaiki orduko hasten dira desegokitasunak. Beharbada lotarako erabili duzun lastaira ere ez zen egokiena. Baina, ezin ba idatzi desegoki sentiarazten nauten guztiez. Horregatik, udaberriko ekinozioa –egunaren eta gauaren arteko oreka– dela eta, oraindik ere,... [+]
Ez da gauza berria politikari profesionalak gizarteko arazoak estaltzeko ahaleginetan ibiltzea. Azkenaldian Denis Itxaso -EAEko Etxebizitza sailburua- entzun dugu etxegabetzeei garrantzia kenduz eta aditzera emanez gurean bazterreko fenomenoa direla; eta Begoña Alfaro... [+]
Antropozentrismoaren aldaera traketsena eurozentrismoa izan zen. Europako mendebaldea, geografikoki, Kontinente Euroasiarraren penintsula txiki bat besterik ez da, baina lau mende luzez gertaera demografiko, teknologiko eta ideologiko batzuk zirela medio, bazter horretako... [+]
Badakizuenok badakizue, beste gauza asko bezala, euskararen aldeko borrokan ere politikoek, eragile batzuek eta hedabideek beraien antzezlana saldu nahi digutela, benetakoa balitz bezala.
Lehen urtean pozik jaso nuen, "Euskaraldi" hau. Zer edo zer zen, ezer ez zegoela... [+]
Euskarak, mendez mende, zapalkuntza sistematikoa jasan du, eta oraindik ere borrokan dabil egunerokoan bere leku duina aldarrikatzeko. Hizkuntza baten desagerpena ez da inoiz berez gertatzen; planifikazio politiko eta sozialak eragiten du zuzenean. Euskaldunoi ukatu egin izan... [+]