Utopiak literaturatik eta euskaraz elikatu nahi? Uda honetan bi aukera dituzu
Utopia ardatz, bertso-paper lehiaketa antolatu du Gasteizko Eva Forest Liburutopia kafe-liburu dendak, eta literatur lehiaketa Sukar Horia kolektibo ekologistak. Bestelako etorkizunak irudikatzeko ahala ezinbestekoa da eraldaketa gaurdanik borrokatzeko.
“Oso erraz irudikatzen dugu gaur egun distopia; utopiak, aldiz, nekez”. Sukar Horia kolektiboaren hitzak dira, baina azken urteetan, nabarmenago pandemiaz geroztik, ezkerrean oro har zabaldu den kezkaren adibide dira. Ezintasun horrek berak zailtzen du gaurdanik borroka egitea gizarte justu baten alde. Arrazoiak askotarikoak dira, baina bat entretenimenduaren industrian eta kultur sorkuntzan bilatu behar dugu: etorkizun distopikoetan (etorkizun oso hurbiletan, maiz) kokatutako produktuak biderkatu egin dira, eta hedapen izugarria izan dute: Black Mirror eta L'Effondrement (Kolapsoa) serieak, Gattaca, Langosta edo Snowpiercer filmak, Gose Jokoak edo Neskamearen ipuina narrazioa (biak pantailara eramanak)... Batzuk errealitatearen onarpen akritikoa oinarri, beste batzuk ikuspegi kritiko batetik sortuak; ezkerretik edo eskuinetik; baina puntu batekin komunean: etorkizuna beldurgarria da (oraina baino are beldurgarriagoa). Kasualitatea ote ikus-entzunezkoen multinazionalek milioietako inbertsioak egitea pantailara eramateko distopia kritikoenak ere?
Bestelako etorkizunak irudikatzea ezinezko egiten bazaigu, gizartea aldatzeko gaur borrokatzeak zentzua galtzen du; kontrara, utopiak amestu eta konpartitze hutsak horietara hurbiltzen gaitu. Distopiarako joera hegemoniko horren aurka sortu dira ekimenak sorkuntza arlotik bertatik. Horren adibide da 2019an jaio eta ibilbide luzea egin duen Zirriborroak eta gero ekimena. Uda honetarako, letrak eta euskara bitarteko, bestelako etorkizunak irudikatzeko ariketa proposatu dute Eva Forest Liburutopia liburu dendak eta Sukar Horia mugimenduak.
Bertso berriak utopiari jarriak
Horrela du izena Gasteizko Liburutopiak antolatu duen lehiaketak. Irailaren 5era bitarte, sei eta hamabi bertso arteko bertso-sortak aurkeztu ditzake nahi duen orok, doinu eta neurri librean, banaka zein taldea. Aurkeztutako lanetatik hiru sorta hautatuko dituzte hasiera batean, eta horien egileak irailaren 21ean ospatuko den Bertxoko Egunaren bazkalostean kantatu beharko dituzte poesiak. Horren ondoren jakinaraziko dute antolatzaileek azken irabazlea. Saria (Bertxoko Egunerako bazkariaz gain): bertso-sorta irabazlea Liburutopian bertan izango da “ikusgarri eta irakurgai” denbora batez, eta narratiba, komiki eta saiakera lan bana eraman ahal izango ditu etxera. Zehaztapenak beheko kartelean:
Etorkizun bizigarriak irudikatzen
“Aurkezten diren lanek deskribatu egin beharko dituzte etorkizunean bizitza egun baino bizigarriago egiten duten egoerak, edozein dela ere bizitzaren arloa”, azaldu dute Etorkizun bizigarriak irudikatzen literatur lehiaketaren antolatzaileek. Sukar Horia kolektibo ekologistak bultzatu du lehiaketa, hiru modalitateetan: literatur sorkuntza; gazteen lanak (18 urtetik beherako egileentzako, baina beste bi modalitateetan parte hartu dezakete ere); eta itzulpenak. Lehen bi modalitateetarako baldintzak berdinak dira: testu originalak eta argitaragabeak izan behar dute, edozein modalitatean (narrazioa, poesia, bertsoa, antzerkia...). Itzulpenen kasuan, euskaraz argitaragabeak izan behar dute testuak. Hiru modalitateetarako, bost orri dira gehienezko muga, eta irailaren 15a baino lehen aurkeztu behar dira lanak. Literatur sorkuntza eta itzulpen modalitateetako irabezleek 300 euro jasko dituzte sari gisa, eta gazteen modalitatekoak 150. Zehaztasunak, hemen.
Epaimahai esanguratsua osatu dute lehiaketarako, literatur arloko aritu eta adituez, kazetariez edo militanteez osatua: Amaia Apalauza, Aiora Jaka, Danele Sarriugarte, Elena Olave, Lizar Begoña, Eli Pagola, Iñaki Barcena, Iñaki Petxarroman eta Jenofa Berhokoirigoin.
Barrengaizto
Beatrice Salvioni
(Itzulpena: Fernando Rey)
Txalaparta, 2024
------------------------------------------------
Barrengaizto izenburua aukeratu du Fernando Reyk Beatrice Salvioni-ren La malnata itzultzeko. Reyk dio idazlearen ahotsa izaten ahalegindu dela,... [+]
Andoni Urrestarazu Landazabal Araiako herrian 1902ko uztailaren 16an jaio zen eta 1993ko azaroaren 21ean hil zen Gasteizen. 31 urte bete dira jadanik eta bere izena eta izana aitortzeko une aproposa dela deritzot, ez baita ongi ezagutzen utzitako ondarea. Umandi, bere herriko... [+]
Annie Ernaux (Lillebonne, Normandia, 1940) idazleak bere poetikaz eta horren funtzioaz egindako hausnarketak jasotzen dituen elkarrizketa-liburua euskarara ekarri du Leire Lakasta Mugetak (Iruñea, 2002): Idazketa labana bat da (Katakrak, 2024). Idazketaz, hautu estetiko... [+]
Nekeaz idaztera nindoan zutabe bat, baina erridikulua iruditu zait 19 urterekin lur jotaren planta egitea: amore emanda, nekatuta, etsituta, mundu honek ukatu banindu bezala. Are erridikuluagoa iruditu zait gelditzen zaizkigun ogi apur txikiekin erantzukizun ezaz amestea, azken... [+]
PELLOKERIAK
Ruben Ruiz
Ilustrazioak: Joseba Beramendi, Exprai.
Elkar, 2022
-----------------------------------------------
Ruben Ruizek kontakizun laburrez osaturiko obra berri bat eskaini digu. Ez dira mikroipuinak, kontakizunek, modu independentean irakur badaitezke... [+]
Goiburu baten bidez ezagutu nuen Juana Dolores; zera zioen: iraultzaileagoa zela ondo idaztea, katalanez idaztea baino. Flipatu egin nuela aitortu diot, eta berak esan dit bizitzako lehen elkarrizketa zuela hura. Lau urte geroago, berritasunaren olatua surfeatu du, eta... [+]
Susa argitaletxearekin kaleratu du Goikoetxeak liburu berria: Politeismo bastarta. Nobela gisa kalifikatu arren, kronika gozo eta bizia da, irakurlea Goikoetxearen pentsamenduetan barneratuko duena. Donostiako San Jeronimo kaleko sotoan egin du aurkezpena, hamarnaka lagunen... [+]
Abentura erraldoia. Salba dezagun kalejira haurrentzako liburua modu berezian aurkeztu du ARGIAk, Donostian. Haur eta guraso ugari bildu ziren Gorka Bereziartua eta Adur Larrearen ipuinaren bueltan, eta festarako, dantzarako, ipuinak kontatzeko eta maskarak marrazteko tartea... [+]
.jpeg)
Garazi Arrula (Tafalla, 1987) eta Iñigo Astiz (Iruñea, 1985) gonbidatu ditu Mikel Ayerbek (Azpeitia, 1980) Idazteaz beste euskal literaturari buruzko elkarrizketa-saioetako bigarrenera. Euskal ipuingintza izan da elkarrizketa saio honen gaia, eta gonbidatuen... [+]
Memet
Noemie Marsily eta Isabella Cieli
A fin de centos, 2022
--------------------------------------------------
Kolore gorriko kanpineko kremailera ireki eta atetxotik begira gaude Lucyrekin batera. Portada honekin hartzen du irakurlea Memet komikiak. Hitz gutxiko... [+]
Batxilergoan tutore izan nuenetik ia 10 urte pasa direla elkartu naiz Uxue Juarezekin Ur Mara museoko Toureau etxolan (Alkiza), pagoez eta Koldobika Jauregiren eskulturez inguraturik. Autoritate segitzen du izaten niretzat Uxuek, baina beste zentzu batean orain. Aurpegian... [+]
Bankan bizi den Literatura irakasle, ikerlari eta idazlea da. Irailaren hondarrean Itsasun egin zen Irailekoak poesia jaialdiaren baitan Ipar Euskal Herriko Poesiaz eman zuen hitzaldia. Besteak beste, bertan errandakoak hona ekarri nahian hasi gara harekin solasean.
Donostiako Gros auzoko erraldoi eta buruhandien konpartsak giroturiko kalejira eta dantza izango ditu lagun, ostiral honetan ARGIAk antolatu duen liburu aurkezpenak: Abentura erraldoia. Salba dezagun kalejira aurkeztuko dute Gorka Bereziartua eta Adur Larrea egileek.
Kasu Hegoaldeko begirada horri. Lehen-lehenik desmitifikatu larre berde, etxe zuri eta teila gorrien lur ederrekiko miresmen itsua, halako maitasun inkondizionala, hizkerari eta ustezko bizitzeko manerari loturiko fetitxismoa. Utz, Ruper Ordorikari sarri entzun gisan,... [+]
Bihotz-museo bat
Leire Vargas
Elkar, 2024
-----------------------------------------------------
Gazte-egarri da euskal kultur sistema. Horixe zioen Leire Vargasek Berria-n idatzitako zutabean. Odol freskoa nahi du industriak: askotarikoa eta dibertsoa. Azkenean, baina,... [+]