Ustezko nekazaritza eta lur lantzea
Nekazariarentzat baratzea eragozpena besterik ez da. Egungo makina bat nekazari “aurreratuk” horrela pentsatzen du. Bere lanean ez dute baratzerik behar, ezta oilategirik, ezta sagarrondorik, ezta erlauntzarik ere.
Horrela iritsi gara gaur egungo laborari panoramara. Ongarri kimikoak soilik erabiltzen dituztenak. Lur gutxi eta kanpoko jatenak soilik jaten dituzten ehunka behi pilatzen dituzten ukuilu erraldoietako unaiak. Lurrik ukitu gabe hazten eta puzten dituzten tomateei ustezko kalitate goreneneko zigilua dutela ziurtatzen duen pegatinatxoa banan-banan itsasten dieten baratzezainak. Esklabotasun baldintzetan lan egitera behartzen duen morrontzan bizi ezinik dauden atzerritar lagundu-behar gajo eta gizagajo saldoaren eskulanaren premia duten dirugoseak. Horra gure nekazariak. Batzuk. Nekazari industrialak. Jakinaren gainean edo ez, nekazaritzaren mafiaren parte direnak.
Bestelako ikuspegia topatuko dugu lur-langileen artean. Gozoagoa, noski. Lurrari behar duen errespetua diotenak. Haien alabek eta alaben alabek arnastuko duten airearen, edango duten uraren, jango duten barazki, fruitu, okela eta abarren benetako kalitatearen buxkan ahaleginean fin asko dihardutenak. Gu den denon, mafioso handienaren alabarena barne, osasuna dakarren, nor izateko gaitasuna jorratzea ahalbideratzen duen eta herria ehuntzen duen lur-langintzan ari eta ari, ari direnak.
Elikagai industrialen mafiaren eta lur-langile zintzo finen artean makina bat laborari maila badago: aitzurlariak, nekazaleak, luginak, artzainak, kanpainarrak, abel-luginak, lurlantzaileak, lur-lagunak, alor-lagunak, abeltzainak, alortiarrak eta aipatutako nekazariak, lur-langileak, laborariak eta abar.
Denon lana da lurrari etorkizuna emango dion nekazaritza iraunkorra sustatzea, baina bertan ari denak badaki zertan ari den. Nekazariak badaki, eraldatzaileak badaki, saltzaileak badaki, teknikariak badaki, sindikatuak badaki, politikariak badaki. Badakigu denok: Euskal Herriko nekazaritza ia-ia bueltarik ez duen porrot zuloan dago; aspaldi erreka joarazi genion eta toto eginda dago. Hondamendian eraikitzaile jartzen gara edo segi berean.
Jorratzaile gaudenez, kritikari alegia, diogu: baina hondamenditik dirua sortzen duten horiek ere badakite. 1927an AEBetako Tennesseko Unibertsitateak garbi asko azaldu zuen nekazaritzan porrota aurkitzeko bidea. Hona dekalogoa: uzta bakar bat landu; aziendarik ez izan; oilategia eta baratzea enbarazu besterik ez dira; lurretik hartu eta hartu ezer eman gabe; lurra estali gabe gorri eduki eta urak lur gozoena higatzen utzi; plangintzak egitea astuna da, utikan! zoriarekin fida zaitez; basoa landu ikatz meategi bat balitz bezala, moztu zuhaitz guztiak, saldu egurra eta erabili garbitutako lurrak artaberdea hazteko; aski onak direla-eta, eutsi zure amona-aitonek erabiltzen zituzten nekazaritza bideei; izan zure eskuko, lokabe, ez elkartu zure ingurukoekin inongo lankidetzatara; hipotekatu zure ustiapen osoa, balio dituen euro guztiak, nekazaritza zuzena landuko bazenu, zenituzkeen gauzak eskuratzeko dirua izan dezazun.
Ehun urte dira, bai, egungo egoera aurrikusten zutela batzuek. Gaur ere askok ez dute ikusi nahi. Eta batzuk ezkutuan gordetzen saiatzen dira, hori baita beraientzat nekazaritzak ematen duen mozkina.
Gasteizko Basaldea etxaldean dago kokatuta Soilik nekazaritza birsortzaileko proiektua, Abetxuko auzoan, eta Jaime Garcia, Joseba Vigalondo eta Javier Chaves dira bultzatzaileak. “Lehen sektorean, eredu agroekologikoan inkorporazio berriak bultzatzea da gure helburua,... [+]
Sugea entzun eta leku lehor bat etorriko zaio burura askori, narrastiek beroa behar dutela ondo barneratua baitu gizakiak. Suge guztiak ez dira berdinak, ordea; denek ez dituzte baldintza berak gustuko, eta horri esker dago, besteak beste, dagoen dibertsitatea. Bakoitzak bere... [+]
Udaberrian orain dela egun gutxi sartu gara eta intxaurrondoa dut maisu. Lasai sentitzen dut, konfiantzaz, bere prozesuan, ziklo berria hasten. Plan eta ohitura berriak hartu ditut apirilean, sasoitu naiz, bizitzan proiektu berriei heltzeko konfiantzaz, indarrez, sormen eta... [+]
Ohe beroan edo hotzean egiten da hobeto lo? Nik zalantzarik ez daukat: hotzean. Landare jaioberriek bero punttu bat nahiago dute, ordea. Udaberriko ekinozio garai hau aproposa da udako eta udazkeneko mokadu goxoak emango dizkiguten landareen haziak ereiteko.
Duela lau urte abiatu zuten Azpeitian Enkarguk proiektua, Udalaren, Urkome Landa Garapen Elkartearen eta Azpeitiako eta Gipuzkoako merkatari txikien elkarteen artean. “Orain proiektua bigarren fasera eraman dugu, eta Azkoitian sortu dugu antzeko egitasmoa, bere izenarekin:... [+]
Itsasoan badira landareen itxura izan arren animalia harrapari diren izaki eder batzuk: anemonak. Kantauri itsasoan hainbat anemona espezie ditugun arren, bada bat, guztien artean bereziki erraz atzemateko aukera eskaintzen diguna: itsas-tomatea.
Aurten "Israel Premier Tech" txirrindularitza talde israeldarra ez da Lizarraldeko Miguel Indurain Sari Nagusia lasterketara etorriko. Berri ona da hori Palestinaren askapenaren alde gaudenontzat eta munstro sionistarekin harreman oro etetea nahi dugunontzat, izan... [+]
Sare sozialen kontra hitz egitea ondo dago, beno, nire inguruan ondo ikusia bezala dago sare sozialek dakartzaten kalteez eta txarkeriez aritzea; progre gelditzen da bat horrela jardunda, baina gaur alde hitz egin nahi dut. Ez ni optimista digitala nauzuelako, baizik eta sare... [+]
Bada Borda bat ilargian. Bai, bai, Borda izeneko krater bat badu ilargiak; talka krater edo astroblema bat da, ilargiaren ageriko aldean dago eta bere koordenadak 25º12’S 46º31’E dira; inguruan 11 krater satelite ditu. Akizen jaiotako Jean Charles Borda de... [+]
Donostiako Amara auzoko Izko ileapaindegi ekologikoak 40 urte bete berri ditu. Familia-enpresa txikia da, eta hasieratik izan zuten sortzaileek ile-apainketan erabiltzen ziren produktuekiko kezka. “Erabiltzaileen azalarentzat oso bortzitzak dira produktu gehienak, baina... [+]
Ugaztunei eskainitako azken artikuluaren amaierako hitzak hurrengo animalia aurkezteko aitzakia paregabea dira. Bertan esaten genuen muturluzeak erreka “garbi eta txukunak” behar dituela, kutsadurarik gabeak baina elementu natural anitzekin. Animalia txiki horren... [+]
Mila milioika mintzo dira agintariak. CO2 isurketak konpentsatzeko neurri eraginkor gisa aurkeztuta, zuhaitz landaketei buruzko zifra alimaleak entzuten dira azken urteetan. Trantsiziorako bide interesgarria izan zitekeen, orain arteko oihanak zainduta eta bioaniztasuna... [+]
Kutsatzaile kimiko toxikoak hauteman dituzte Iratiko oihaneko liken eta goroldioetan. Ikerketan ondorioztatu dute kutsatzaile horietako batzuk inguruko hiriguneetatik iristen direla, beste batzuk nekazaritzan egiten diren erreketetatik, eta, azkenik, beste batzuk duela zenbait... [+]
Ubidekoak (Bizkaia) dira Imanol Iturriotz eta Aritz Bengoa gazteak. “Lagunak gara txikitatik, eta beti izan dugu buruan abeltzaintza proiektu bat martxan jartzeko ideia”, azaldu du Iturriotzek. Nekazaritzari lotutako ikasketak izan ez arren, baserri munduarekin eta... [+]
Antxoa, bokarta edo albokartia, gure arrain komertzialen artean txikiena, euskal kostaldera hurbildu da.