Urriaren 12aren beste aldea: erresistentziaren hausnarketak
Ez da kasualitatea Hispanitatearen eguna, Guardia Zibilarena eta Pilarreko amabirjinarena data berean izatea. Hirurek egitura zapaltzaileak irudikatzen dituzte (estatua, armada eta eliza). Bestalde, indigenen erresistentzia eta Espainiako Estatuak bere armada militar eta erlijiosoen bidez errepresaliatutako biztanleria daude. Egun berean, interpretazio asko daude ospatu behar edo behar ez denari buruz, eta horrela nabarmendu dute azken urteotan urriaren 12a "arraza espainiarraren" adierazgarritzat hartzea abolitzea eskatu duten kanpainek. Egun horretan, interpretazioak nahasten dira garailearen eta garaituaren artean, kolonizatzaileen eta kolonizatuen artean, esplotatzaileen eta esplotatuen artean.
Garaileen oinordetzak Errege Katolikoen handitasuna eta espainiar inperioaren hedapena nabarmentzen ditu, eta saihestezina eta beharrezkoa zen konkista zibilizatzaile gisa aurkezten du. Bestalde, indigenen genozidioa dago, zeinak inperio hori modu ez-legitimoan espoliatzeko eta aberasteko balio izan zuen. Gaur egun, enpresa transnazionalei esker jarraitzen du dinamika horrek, herri indigenen baliabide naturalak arpilatzen jarraitzen baitute gure ongizateari eusteko, euren pobretzearen kontura. Horren barnean sartzen dira indigenen antzinako lurraldeak okupatzea, gerrak, sikarioak edo paramilitarismoa finantzatzea, lan- eta sexu-esplotazioa, eta indarkeria justifikatzea mendekotasuna 500 urteren ondoren betikotzen jarraitzeko.
Dikotomia horretan, Mugarik Gabetik uste dugu Abya Yalako (kontinente amerikarreko) herri indigenekin dugun aspaldiko zorra aitortzeko unea dela, eta antzinako barkamen-prozesu bati ekin nahiko genioke, eta herri horiek emantzipaziorako bidean duten proposamen politikoari aitorpen apala egin. Biziera Onaren paradigmak, Wët Fxi`zenxi (nasa herria, Kolonbia), Sumak Kawsay (herri kitxuak, Ekuador eta Bolibia) eta Utz K'aslemal (maien kitxe herria, Iximulew-Guatemala) izenez ere ezaguna, natura, inguratzen gaituen kolektiboa eta gu geu zaintzeko eskua luzatzen digu.
Gaur egun, enpresa transnazionalek herri indigenen baliabide naturalak arpilatzen jarraitzen dute gure ongizateari eusteko, euren pobretzearen kontura (...) mendekotasuna 500 urteren ondoren betikotzen jarraitzeko
Bizi proposamen horrek birlotzen gaitu Amalurrarekin, gure herriekin eta gure jendearekin. Gogorarazten digu pertsonak eta ingurunea zaintzeak lehentasuna izan behar duela gizarte guztientzat. Printzipio horiek gure politiken eta eguneroko praktiken erdigunean jarriz gero, dagoeneko ahaztuta dugun baina noizbait asmatu zuten eredu bat berreraiki dezakegu. "Etorkizuna dagoeneko gertatu da". Abya Yalako kideen esaldi horrek gogora ekartzen digu bizirauteko bide bakarra jatorrira bueltatzea dela, etorkizuna modu jasangarriago, koherenteago eta ekitatiboagoan birpentsatzeko.
Aholku liluragarri eta xume hori nekez ezar daiteke botere ekonomiko, sozial eta politikoa bidegabeki dutenen gogoetan. Egungo sistemak ez digu amets egiten uzten, biharrerantz korrika egiten behartzen gaitu, bihar hori noizbait helduko den ere pentsatu gabe. Herrialde batzuek besteen gainean duten gehiegizko esplotazioan oinarritutako muturreko desarrollismora bultzatzen gaitu. Bai eta gizarteei gerrak lurralde-konkistarako tresnak direla eta indarkeriak menderatze metodoa izaten jarraitzen duela onar dezaten astirik ematen ez dieten logika matxista, arrazista eta klasistetan oinarritutako desarrollismora ere. Sinestarazi digute ez dagoela bizitzeko beste erarik.
Bien bitartean, aberastasunak geroz eta esku gutxiagotan pilatzen jarraitzen du, eta herri pobretu ugari eraikitzen ari da. Zer gertatuko da antolatzen bagara eta jatorrira bueltatzen bagara? Ez dugu ezer berririk asmatu behar, etorkizuna dagoeneko gertatu da. Izan ginen horretara itzuli behar dugu: herrien arteko gizarte orekatuak, gizonen eta emakumeen arteko ekitatearekin eta disidentzia sexu-generokoekin, naturarekin batera.
Gizarteko gotorleku erresistenteok oraindik hemen gaude, zapalkuntza- eta menderatze-mekanismoak beharrezkoak ez direla gogorarazteko. Gizarte guztietan gero eta handiagoa den pobretzea eta horren ondorioak esperimentatu ditugu dagoeneko. Hemendik aurrera, erresistentzia indigenaren ikuspegitik, zapalduon paradigmatik, bizi nahi dugu historia.
Estibaliz Gomez de Segura, Mugarik Gabeko kidea
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Gure eskubideak, gure etorkizuna, orain! lelopean, Giza Eskubideen Nazioarteko Egunak 76 urteetako ondarea ospatzen du. Egunak mundu baketsuagoa, berdinzaleagoa eta jasangarriagoa eraikitzearen alde egitea du xede. Hala ere, aurrerapenak ospatzen diren bitartean, babesturik... [+]
Euskalgintzaren Kontseilua hizkuntza larrialdia bizi dugula ohartarazten ari da azken astetan. Urte dezente pasa dira euskararen biziberritze-prozesuaren egoera bidegurutzean, errotondan, inpasse egoeran eta antzeko hitzekin deskribatzen hasi zenetik, hizkuntza politikek... [+]
Azaroaren 25ean, Indarkeria Matxistaren Aurkako Nazioarteko Egunean, Steilas sindikatuko Idazkaritza Feministak kartel bat argitaratu du: Gure gorputza gudu zelai bat da du leloa, eta Hego Euskal Herriko ikastetxe guztiek jaso dute. Gatazka armatuetan emakumeek eta adingabeek... [+]
Mundu-mailan antifeministak eta arrazistak diren gorroto-diskurtsoak larriki areagotzen ari diren testuinguruan bizi gara. Mundu zabalean sare sozialek zein agenda
politikoek txertatzen dituzte eskuin-muturreko narratibak. Arrazismoa eta antifeminismoa tokian tokiko... [+]
Askotan gertatu izan zait etxetik lanbroari so egon ostean, blai bukatuko dudala jakin arren, aterkirik ez hartzea. Zergatik ote? Beharbada, aterkia hartzeko gogorik eza? Beharbada, bustiko ez naizen itxaropena? Kontuak kontu, ondorioa beti berbera izan da. Esaerak dio, euri... [+]
Gogoan daukat, 16 urterekin, Bergarako epaitegi aurrean egindako euskararen aldeko elkarretaratze batean identifikatu ninduela Ertzaintzak lehen aldiz. Euskal Herrian epaitegiak euskalduntzeko aldarria zilegi zela pentsatzen genuen, baina, orduan ere, faltako zen baimenen bat,... [+]
Tanta hotzak Valentzian eragindako hondamendiak irudi lazgarriak utzi dizkigu; batetik, izan dituen berehalako ondorioengatik, eta, bestetik, nolako etorkizuna datorkigun aurreratu digulako: halako fenomeno klimatiko muturrekoak gero eta ugariagoak eta larriagoak izango direla,... [+]
Nafarroako Energia Planaren eguneraketa oharkabean igaro da. Nafarroako Gobernuak jendaurrean jarri zuen, eta, alegazioak aurkezteko epea amaituta, gobernuko arduradun bakar batek ere ez digu azaldu herritarroi zertan oinarritzen diren bere proposamenak.
Gobernuak aurkeztu... [+]
Sobietar Batasuna desagertu zenetik errusofobia handituz joan da. NBEko Segurtasun Kontseiluaren 2002ko segurtasun kontzeptua oso argia da, eta planetaren segurtasun eta egonkortasunak AEBei erronka egiteko asmorik ez duen estatuen menpe egon behar dutela adierazten du. AEBei... [+]
Andoni Urrestarazu Landazabal Araiako herrian 1902ko uztailaren 16an jaio zen eta 1993ko azaroaren 21ean hil zen Gasteizen. 31 urte bete dira jadanik eta bere izena eta izana aitortzeko une aproposa dela deritzot, ez baita ongi ezagutzen utzitako ondarea. Umandi, bere herriko... [+]
Autobiografia idaztea omen da garapen pertsonalerako tresnarik eraginkorrena, askatzaileena. Iraganeko kontuei tira egin eta gogora ekartzeak, orainaldiko korapiloak askatzen laguntzen omen du. Bai, laguntzen du orainaldia ulertzen eta komeni zaigun etorkizun bat marrazten... [+]
Pandemiaren iragarpenetik Valentziako tragediarainoko errepasoa egin eta ondorioztatu dut gezurra eta forupea suhesi gisa dituen kudeaketa instituzional negargarria klase gobernariaren konstantea dela.
Ez dugu gobernari ordezko baliogarririk sistema pendular hau aldatzen ez... [+]
Azaroaren 19a komunaren munduko eguna da. Gaur oraindik ere, XXI. mendean, langile askok, hemen, Euskal Herrian bertan, ez daukate haien lanaldietan komuna erabiltzeko eskubidea. Horren adibide dira garraioko langile asko.
Komunak osasun publikoaren giltzarria dira, eta... [+]
Etxebizitzaren auzia aspalditik datorren egiturazko arazoa da. Giza eskubidea izan behar lukeena, gehienez ere eskubide subjektiboa baino ez da. Iruzurra dela diot instituzio eta alderdi politiko guztiek hitz politak esan arren, ez diotelako muinari heltzen. Egun, enpresa... [+]
Zertarako irakaskuntza kontzertatua?
Eskola publikoko eragile gehienen kontra EAEn onartu den Hezkuntza Lege berriak irakaskuntza kontzertatuaren doakotasuna bermatzea du helburu, beti ere botere publikoen finantzaketaren bidez, jakina. Espainiako Estatuan ere gobernukideek... [+]