Txostenean Nafarroan uraren kudeaketan une unetan ikusten dituzten puntu beroenen berri ematen da eta Nafarroako Gobernuari hainbat proposamen egiten dizkiote elkarlanean arituz arazo horiei irtenbideak emateko. Azken finean, elkarteon helburua da  ura "merkantzia gisa" tratatu beharrean, "babestu, defendatu eta hala tratatu beharreko ondare gisa" hartuko duen kudeaketa publikoa lortzea, Uraren Esparru Zuzentarauak dioen bezala.

Agerraldian Nafarroako Gobernuari luzatutako proposamenen zerrendaren berri eman zuten. Ondokoak dira, haiek banatutako idazkian zehazten den moduan:

1) Natura 2000 Sarea (Kontserbazio Bereziko Eremuak eta Uraren mendeko Hegaztientzako Interes Bereziko Eremuak) kontserbatzeko helburuetarako beharrezkoak diren emari ekologikoen azterketa lehenbailehen egitea.

2) Ureztatzearen hedapena ez da neurriz gain eta modu irrazionalean diruz lagundu behar. Ureztatzeko azpiegituren kostua onuradun diren erabiltzaileei jasanarazi behar zaie, legediak ezartzen duen bezala. Ez da kontzesio berririk sortu behar itzalpeko bidesariarekin.

3) Abeltzaintzak eta nekazaritzak nitratoz kutsatzea arazo larria da, mugatu eta eragotzi egin behar da, eta, beharrezkoa izanez gero, gehien kutsatzen duten laboreak eta etxaldeak mugatu behar dira.

4) Montejurrako Mankomunitateak ur-eskarien kudeaketa hobetu behar du, Ega ibaiaren kontserbazioarekin dagoen gatazka konpontzen lagunduko duten kontrol-, gardentasun- eta partaidetza-neurriak aplikatuz.

5) Mina Muga potasen meatze-proiektuak uren gainean izan dezakeen inpaktua dela eta, beharrezkoa da Nafarroako Gobernuak haren jarraipen espezifikoa eta zorrotza egitea.

6) Esako urtegiaren eskuineko hegalaren Egonkortasun Azterlana ikusita, "Neurri gehigarri" berriak behar dira. Obrak gelditzeko eta goratutako urtegia segurtasun-altueratik kanpo ez betetzeko eskatu behar da.

7) Ur-trasbaseak bertan behera utzi. Ez da egin behar Salazar ibaitik Esako urtegira ura eramateko proiektua.

8) Uretako espezie mehatxatuen kudeaketa eta jarraipena hobetu behar dira.

9) Uraren gobernantza-neurriak ezarri behar dira parte-hartze publiko aktiboa errazteko.

10) Uraren zaintza isurialdeen kudeaketarekin lotuta dago: mendiko abeltzaintza estentsiboari, lehorrekoei eta ureztatze tradizionalari laguntzea.

11) Eta, azkenik, uholdeen kudeaketan parte hartzen duten erakundeak informatzeko eta koordinatzeko ahalegina egin behar da, ibai-espazioarekin eta lurralde-antolamenduarekin estuki lotuta.

Proposamen hauez gain, txostenean zabal jorratzen dira une honetan Nafarroan uraren inguruan diren zazpi gatazka gune nagusiak eta horietako bakoitzean egin beharrekoa. Honako hauek dira esparru horiek, haien agirian agertzen diren bezala:

1) Hornidurei dagokienez, 2019-2030 aldirako Hiri Erabilerako Uraren Ziklo Integralaren Plan Zuzentzaileak eragin duenari buruzko txostena egin dugu. Alderdi positibo asko ditu, baina azpiegitura handien eskaintza eta erabilera kudeatzeko politikekin jarraitzen du.

2) Montejurrako Mankomunitatearen hornidurarako Egaibarrako ur-bilketaren gehikuntzagatiko gatazka. Ega ibarrako iturburuak eta iturriak, urtero, epe luzeagoetan lehortzen ari dira eta Ega ibaiak agorraldi gero eta nabarmenagoak ditu. Aldi berean,  Lokizko akuiferotik Montejurrako Mankomunitatea hornidurarako ura ateratzen ari da. Ega salba dezagun eta hainbat udal elkarrekin ari dira akuiferoa eta ibaia defendatzeko helburuarekin, elkarren artean lotura handia baita, gehiegizko erabilerarengatik, eta horretarako nahitaezko lege-baimenak ere izan gabe.

3) Nafarroako Ubideak aurrera jarraitzen du, 21.500 hektareatan 2. faserako iragarrita, nahiz eta ez egon ur nahikorik. Horrez gain, itzalpeko bidesariaren hazkunde aitorgabeak daude, gobernuaren eta OHL buru duen kontzesiodunaren artean isilpean adostutakoak, zabalpenaren eremu ureztagarrirako. Amaierarik gabeko kulebroia eta nahaspila ekonomikoa.

4) Esaren urtegiaren presa goratzea bi hegaletan lerradurak eragin ditu, eta horrekin batera, bi urbanizazio hustuta eta desjabetuta, larrialdi egoera uretan behera dauden herrietan, eta obren kostua etengabe igoz. Lehen mailako giza bizitzentzako segurtasun-arazo bati aurre egin behar diogu. Gorakadaren arrazoia funtsik gabeko helburuak izan dira, eta presak eragin larria izan zuen eremu batean eragin du berriro ere.

5) Esako urtegiaren handitzearekin lotuta, eta urtegia bete ahal izateko, azterketa bat idaztea planifikatu da Salazar ibaitik Esako urtegira ura eramateko, Aspurtzeko presa baten eta 9,8 kilometroko luzerako tunel baten bidez, urtean 170 hm3 eraman nahi dituzte. Mehatxu berri bat mendiko lurraldeentzat.

6) Iruñerriko potasen meatzaritzak hondakindegi kutsakorrak, hondakinen putzuak, ibai eta akuifero gazituak, zuloak eta sismikotasuna utzi ditu. Esako urtegitik gertu dagoen Mina Muga proiektuak arrisku geologiko eta sismiko handiko eremu batean eragin berberak eskala handiagoan errepikatzeko mehatxua ekar dezake.

7) Nafarroako ibai-lurraldearen eta uholdeen kudeaketak zenbait jarduera oso positibo erraztu ditu, baina asko dago egiteke. Txostenak 2019ko uztailean Cidacosen gertatutako hondamendi-gertakariaren laburpen bat aurkezten du. Bertan, agerian geratzen da lurralde-antolamenduarekin lotura estua duela.

Gune istilutsu hauetan gehiago sakondu nahi duenarentzat, Sustrai Erakuntza Fundazioak bere webgunean jarri du txosten osoa, gazteleraz: "Uraren politikak Nafarroan, gatazka aipagarriak eta uraren kudeaketarako proposamenak"