Zer egin du EHUk euskal gatazkaren konponbidearen alde azken bost urteotan? Badirudi aurreko errektorea uzkur ibili dela hedabide eta erakunde espainiarzalek zer egingo duten kezkaturik; eta errektoregai berriaren programa irakurriz, ez dirudi ezer berririk etorriko denik.
Euskal Herriak, hegoaldean, gatazka politiko historikoa bizi izan du, eta bizi du, espainiar estatuarekin. Auzia eta muina argi daude: espainiar estatuak ez ditu gure herriaren subiranotasuna eta erabakitzeko eskubidea aitortzen.
Ondorioz, gutxienez XIX. mendetik hona, espainiar estatuak errepresio sistemiko, sistematiko eta aho anitzekoa erabili izan du euskaldunen aurka, eta hauen erreakzioak oso desberdinak izan dira: indarkeria hilgarria erabiltzetik erresistentzia demokratikora. Baina 2011n, Aieteko Adierazpenak eta ETAren ezinbesteko eta behin betiko etenaldi armatuak fase historiko berria zabaldu zuten, zeinetan gatazka politikoa eremu soilik politikoan bidera daitekeen.
2011n hasitako aro berri eta bake-bilatzaile honen alde, hainbat eragile sozial eta alderdi politiko mugitu dira, baita unibertsitateak ere, baina UPV-EHUren falta sumatu dugu. Adibidez, 2012an, Bakearen aldeko Foroa egin zen Baionako unibertsitatean (Paue eta Aturriko unibertsitatea), Lokarrik, Bake Bideak eta bertako fakultateak antolatuta. Iparraldeko eragile guztiak han egon ziren. Gero, 2014an, bigarren Bake Foroa egin zuten, eta orduan ere Baionako unibertsitateak paper garrantzitsua izan zuen.
Ipar Irlandako gatazkan, bertako unibertsitateek hainbat ekimen garrantzitsu ezarri dituzte: Ulster University-k CAIN (Conflict Archive on the Internet) online zerbitzua; Dublin City University-k Institute for International Conflict Resolution and Reconstruction; National University of Ireland-ek artxibo digital eta ikerketa gunea; Dublingo Trinity College-k “Conflict Resolution and Reconciliation (CRR)” postgradua; Belfast-eko Queen’s University-k Centre for the Study of Ethnic Conflict; besteak beste.
Non egon da eta zer egin du UPV-EHUk, erakunde modura eta gizarteari begira, euskal gatazkaren konponbidearen alde azken bost urteotan? Zer bake konferentzia edo foro, goi-mailako edo nazioartekoa, gizartean eragin nabarmena izan duena, antolatu edo bultzatu du UPV-EHUko errektore taldeak 2011tik hona? Ematen du etengabe ihes egiten duela alor horretan dagokion protagonismotik.
Badirudi orain arteko errektorea eta bere taldea uzkur ibili direla hainbat hedabide eta erakunde espainiarzalek zer esango/egingo duten kezkaturik; eta errektoregai berriaren gobernu-programa irakurriz, ez dirudi ezer berririk etorriko denik.
Bai, unibertsitate barrenean badago “Ehugune” izeneko eremua, eta honen baitan “Agora: bakea eta bizikidetza” arloa, baina bere helburua ez da gizarteari begira, gatazkaren konponbideari begira, baizik “UPV/EHU barruko bizikidetza sendotzea, intolerantziari aurre egitea, diferentziak onartzea” (webgunetik hartua). Ikasle presoen alorrean ere urratsak eman dira, baina ez dira aski. Konpromiso berezia behar da espainiar estatuan dauden presoen matrikulazio bidea desblokeatzeko.
Halaber, pozgarria da ikustea, 2015eko urrian errektorea eta bere gobernu taldea, publikoki aho batez agertu zirela Europara datozen errefuxiatuen alde. Baina ez dugu honelako jarduerarik ikusi euskal gatazkaren inguruan.
Horregatik, uste dugu, UPV/EHUk aktore garrantzitsu eta aktiboa izan behar duela Euskal Herriko gatazkaren eta ondorioen konponbidean. Izan ere kontua ez da fakultate edo sail bateko irakasle batzuk kongresu edo hitzaldi batzuk antolatzea, edo unibertsitate barrenean biolentziak eta izuak zauritutako bizikidetza errespetura bultzatzea, baizik Euskal Herrian zabaldu den aro berri honetan, unibertsitatea, erakunde modura, aktore garrantzitsu izatea, eta errektorea eta bere taldea bultzatzaile nagusi izatea. Lan horretan laguntzeko gure esku txikia zabaltasunez luzatzen diogu errektore berriari, nahi izango balu.
Azkenik, artikulu hau sinatzen dugunok ez dugu zalantzan jartzen errektoregai berriak duen balio pertsonal eta akademikoa, euskaltzaletasuna, eta kudeaketan duen esperientzia. Baina kontuan izan behar dugu, edozein delarik errektore-taldea, kudeaketak ez lukeela irizpide nagusia izan behar unibertsitate-eredua zehaztean eta aplikatzean. Gure ereduan, beste ezaugarri funtsezkoen artean, UPV-EHUk eragile indartsua izan beharko luke euskal gatazkaren konponbidean.
Iñaki Zabaleta Urkiola
Angel Bidaurrazaga
(UPV-EHUko irakasleak, Irakasle Talde baten izenean)
“Saihestu egingo dira giza eskubideen, ordenamendu juridikoaren eta espetxeetako tratamendu psikosozialaren aurkako balioak eta jarrerak babestea, justifikatzea eta goratzea ekar dezaketen adierazpenak”, dio, besteak beste, agiriak. Azaroan Eusko Jaurlaritzako... [+]
Espainiako Poliziak duela 41 urte hil zituen tiroka Dionisio Aizpuru, Pedro Mari Isart, Jose Mari Izura eta Rafael Delas gazteak, Komando Autonomo Antikapitalistetako kideak.
GALeko biktima talde batek eman du kereilaren nondik norakoen berri Bilbon egindako prentsaurrekoan, Egiari Zor fundazioak eta Giza Eskubideen Euskal Herriko Behatokiak lagunduta. GALen aurkako eta, zehazki, José Barrionuevoren aurkako kereila aurkeztuko dute.
Asteazken eguerdian berreskuratu du askatasuna astigartarrak, zigorra osorik beteta. Espainiako Auzitegi Nazionalak otsailean inputatu zuen ETAren zuzendaritzako ustezko beste lau kiderekin batera, Gregorio Ordoñezen hilketa leporatuta.
Martxoaren 13an lau urte bete dira Fran Balda arbizuarra istripuz hil zela. Preso, iheslari eta deportatuen etxeratzearen alde egin zuen lan, eta haren bost kidek idatzi diote gutun hau.
Felipe Gonzálezen garaian Espainiako Barne ministroa zen José Barrionuevoren aurkako kereila aurkeztuko dute, Ipar Euskal Herriko errefuxiatuen aurka abiatu zuen estrategiagatik. ZEN Zona Especial Norte Planaren barruan egindako ekintzen erantzule nagusietako bat... [+]
Mundua "oso azkar" aldatzen ari dela azaldu du Arnaldo Otegik, militarismorantz eta autoritarismorantz doala, eta norabide horren aurkako jarrera duela koalizio subiranistak.
Euskal Herriko Bilgune Feministak deituta elkarretaratzea egin dute Hernanin Iratxe Sorzabali elkartasuna adierazi eta "babes osoa" emateko. Inkomunikatuta egon zen uneak berriz ere epailearen aurrean kontatu behar izatea, "bizi izandakoak utzitako ondorioen... [+]
Frantziako Poliziak 2002an atxilotu zuen zumarragarra, eta 30 urteko zigorra betetzen ari da. Sare Herritarrak mobilizazioa deitu du datorren ostiralerako, Urretxuko Potros Plazan.
Nafarroako Gobernuak ofizialki aitortu ditu gure lurraldean giza eskubideen urraketa larriak jasan zituzten Estatuaren indarkeriaren beste zazpi biktima. Horien artean, hitzez hitz “motibazio politikoko biktima gisa” aitortzen ditu Patxi Erdozain, Eneko Compains,... [+]
Iratxeren Bidasoaldeko Lagunak ekimenak deituta, dozenaka lagun kalera atera ziren atzo Iratxe Sorzabal preso politiko irundarraren absoluzioa eskatzeko eta behingoz etxera ekartzeko, torturak salatzeaz gain.
Sare Herritarrak antolatuta, pasa den urtarrilaren 11n Bilboko kaleak bete zituen manifestazio jendetsuaren ondoren, berriz sortu da eztabaida, euskal presoei salbuespen legeriarik aplikatzen ote zaion. Gure iritzia azaltzen saiatuko gara.
Espetxe politikan aldaketa nabarmena... [+]
Torturak jasan dituzten 900 lagun bildu dira Donostian Euskal Herriko Torturatuen Sarea aurkezteko, otsailaren 15ean. Ekimenak torturatuen bozgorailu izan nahi du, eta oraindik torturen berri eman ez duten herritarrak sarera batzera animatu dituzte. Eusko Jaurlaritzari eta... [+]
Irakurlea dagoeneko jakitun dateke Euskal Herrian askatasunaren alde egon den eta dagoen gatazka politikoaren ondorioz urte luzetan kartzelan, erbestean edota deportazioan bizi behar izan duten euskaldunak, etxerako bidean, beren bizitza berregiten hasteko izaten dituzten... [+]
