UPV-EHU eta gatazka politikoa
Zer egin du EHUk euskal gatazkaren konponbidearen alde azken bost urteotan? Badirudi aurreko errektorea uzkur ibili dela hedabide eta erakunde espainiarzalek zer egingo duten kezkaturik; eta errektoregai berriaren programa irakurriz, ez dirudi ezer berririk etorriko denik.
Euskal Herriak, hegoaldean, gatazka politiko historikoa bizi izan du, eta bizi du, espainiar estatuarekin. Auzia eta muina argi daude: espainiar estatuak ez ditu gure herriaren subiranotasuna eta erabakitzeko eskubidea aitortzen.
Ondorioz, gutxienez XIX. mendetik hona, espainiar estatuak errepresio sistemiko, sistematiko eta aho anitzekoa erabili izan du euskaldunen aurka, eta hauen erreakzioak oso desberdinak izan dira: indarkeria hilgarria erabiltzetik erresistentzia demokratikora. Baina 2011n, Aieteko Adierazpenak eta ETAren ezinbesteko eta behin betiko etenaldi armatuak fase historiko berria zabaldu zuten, zeinetan gatazka politikoa eremu soilik politikoan bidera daitekeen.
2011n hasitako aro berri eta bake-bilatzaile honen alde, hainbat eragile sozial eta alderdi politiko mugitu dira, baita unibertsitateak ere, baina UPV-EHUren falta sumatu dugu. Adibidez, 2012an, Bakearen aldeko Foroa egin zen Baionako unibertsitatean (Paue eta Aturriko unibertsitatea), Lokarrik, Bake Bideak eta bertako fakultateak antolatuta. Iparraldeko eragile guztiak han egon ziren. Gero, 2014an, bigarren Bake Foroa egin zuten, eta orduan ere Baionako unibertsitateak paper garrantzitsua izan zuen.
Ipar Irlandako gatazkan, bertako unibertsitateek hainbat ekimen garrantzitsu ezarri dituzte: Ulster University-k CAIN (Conflict Archive on the Internet) online zerbitzua; Dublin City University-k Institute for International Conflict Resolution and Reconstruction; National University of Ireland-ek artxibo digital eta ikerketa gunea; Dublingo Trinity College-k “Conflict Resolution and Reconciliation (CRR)” postgradua; Belfast-eko Queen’s University-k Centre for the Study of Ethnic Conflict; besteak beste.
Non egon da eta zer egin du UPV-EHUk, erakunde modura eta gizarteari begira, euskal gatazkaren konponbidearen alde azken bost urteotan? Zer bake konferentzia edo foro, goi-mailako edo nazioartekoa, gizartean eragin nabarmena izan duena, antolatu edo bultzatu du UPV-EHUko errektore taldeak 2011tik hona? Ematen du etengabe ihes egiten duela alor horretan dagokion protagonismotik.
Badirudi orain arteko errektorea eta bere taldea uzkur ibili direla hainbat hedabide eta erakunde espainiarzalek zer esango/egingo duten kezkaturik; eta errektoregai berriaren gobernu-programa irakurriz, ez dirudi ezer berririk etorriko denik.
Bai, unibertsitate barrenean badago “Ehugune” izeneko eremua, eta honen baitan “Agora: bakea eta bizikidetza” arloa, baina bere helburua ez da gizarteari begira, gatazkaren konponbideari begira, baizik “UPV/EHU barruko bizikidetza sendotzea, intolerantziari aurre egitea, diferentziak onartzea” (webgunetik hartua). Ikasle presoen alorrean ere urratsak eman dira, baina ez dira aski. Konpromiso berezia behar da espainiar estatuan dauden presoen matrikulazio bidea desblokeatzeko.
Halaber, pozgarria da ikustea, 2015eko urrian errektorea eta bere gobernu taldea, publikoki aho batez agertu zirela Europara datozen errefuxiatuen alde. Baina ez dugu honelako jarduerarik ikusi euskal gatazkaren inguruan.
Horregatik, uste dugu, UPV/EHUk aktore garrantzitsu eta aktiboa izan behar duela Euskal Herriko gatazkaren eta ondorioen konponbidean. Izan ere kontua ez da fakultate edo sail bateko irakasle batzuk kongresu edo hitzaldi batzuk antolatzea, edo unibertsitate barrenean biolentziak eta izuak zauritutako bizikidetza errespetura bultzatzea, baizik Euskal Herrian zabaldu den aro berri honetan, unibertsitatea, erakunde modura, aktore garrantzitsu izatea, eta errektorea eta bere taldea bultzatzaile nagusi izatea. Lan horretan laguntzeko gure esku txikia zabaltasunez luzatzen diogu errektore berriari, nahi izango balu.
Azkenik, artikulu hau sinatzen dugunok ez dugu zalantzan jartzen errektoregai berriak duen balio pertsonal eta akademikoa, euskaltzaletasuna, eta kudeaketan duen esperientzia. Baina kontuan izan behar dugu, edozein delarik errektore-taldea, kudeaketak ez lukeela irizpide nagusia izan behar unibertsitate-eredua zehaztean eta aplikatzean. Gure ereduan, beste ezaugarri funtsezkoen artean, UPV-EHUk eragile indartsua izan beharko luke euskal gatazkaren konponbidean.
Iñaki Zabaleta Urkiola
Angel Bidaurrazaga
(UPV-EHUko irakasleak, Irakasle Talde baten izenean)
Estatuaren biolentziaren biktima gisa onartzeko 125 eskaera egin zaizkio Nafarroako Gobernuari 2023an eta 2024an. Horietatik 41 onartu dira. Egiari Zor eta Torturatuen Elkarteak ongi baloratu dute egiten ari den bidea.
Euskal Herria Baterak apirilaren 11an Donostiako Kursaalen egingo den ekitaldiaren berri eman du. Ekitaldia Aberri Eguna ospatu baino egun batzuk lehenago eginen da. Agerraldian Mireia Epelde, Xabier Euzkitze eta Carlos Etchepare bozeramaileek hartu dute parte, eta Manex Fuchs... [+]
Ostegun honetan 30 urte bete dira ETAk Gregorio Ordoñez PPko Donostiako zinegotzia hil zuela. Hainbat arrazoirengatik euskal gizartean zirrara berezia sortu zuen atentatua izan zen. PPko eta PSOEko zinegotzien aurkako atentatuen atea ireki zuen.
“Independentziara egin beharreko bideaz” hausnartzea da helburu nagusia. Apirilaren 20an, Aberri Egunarekin batera, Berriozarren ospatuko duten Gazteon Eskutik jardunaldia izango dute azken geltoki.
Urte hasiera honetan ere Bilboko kaleak bete ditu Sare Herritarrak larunbatean Bilbon antolatutako manifestazioak. Presoei ezartzen zaizkien salbuespeneko lege eta tratamenduekin amaitzea eskatu dute amaierako ekitaldian, eta memoria “kolektibo” bat eraikitzea... [+]
Larunbat honetan egingo da Bilbon euskal preso politikoen aldeko urteroko manifestazioa. Gero eta preso gutxiago dago, baina 2011n ETAk bere jarduera armatua eten zuenean inork gutxik irudikatuko zuen handik hamabost urtera oraindik gatazka haren ondorioz espetxeratutako... [+]
Donostiako La Cumbre Jauregian bizi ziren orduan Juan Mari Jauregi senarra eta bera, lehena Gipuzkoako Gobernadore Zibila zen garaian, 1990eko hamarkadaren erdialdean. Jauregi 2000. urtean hil zuen ETAk Tolosan.
Jar gaitezen 2025erako proposamen politiko gisa, Espainiako Auzitegi Kolonialaren (AN) epai guztiak berrikusten hasteko eta makila bakoitzak bere belari eusteko.
Unionismoarekin lerrokatutako alderdi, sindikatu eta gizarte-erakunde gehienek, eta ez bakarrik horrela... [+]
Datorren larunbaterako, urtarrilaren 11rako, Sare Herritarrak euskal presoen eskubideen aldeko manifestazioa deitu du, beste urte batez, Bilbon. Aukera paregabea da gure herriarentzat elkarbizitzaren bidean aurrera egiteko, hainbat hamarkadatan liskar bortitzetan murgilduta egon... [+]
Konponbide prozesuari eta etxeratze prozesuari behin betiko amaiera emateko aldarrikatuko dute, eta euskal preso behin betiko etxean nahi dituztela. Laguntza ekonomikoa jasotzeko Bizumkada Nazionala ekimena jarri dute martxan.
Merino 2001. urtean atxilotu zuten, eta dispertsioa jasan du, zigorraren zati handi bat Euskal Herritik kanpoko kartzelatan igaro baitzuen baldintza “zailetan”. Orain, askatasuna berreskuratu du.
Euskal Herria nazio dela aldarrikatzeko ekitaldia egingo dute Donostiako Kursaalean. Astebeteko ekitaldi sorta izango da.
Hatortxu Rock jaialdiko 29. edizioa egingo da larunbatean Atarrabian. Sarrerak jada agortuta daude, baina txandak osatzeko laguntza behar da oraindik.
Antolatzaileek iragarri dutenez, ohiko jaialdia eginen dute abenduaren 28an eta 2025eko uztailean lau eguneko jaialdi berezi baten bidez agurtuko dute behin betiko jendea, "erreminta berriei bide emateko". Orotara, hamazazpi taldek eskainiko dute kontzertua larunbatean.