UPNk edo Nafar Herriaren Batzea alderdi erregionalistaren kide batek proposatu duen moduan, urte asko daramatza boteretik urrun. Eta ez hori bakarrik: ezerezean dago murgildurik, PP eta Vox, ezin ahaztu 6F elkarteko kideak, bidelagun dituela. Boteretik at eta ezerezean, hori marka.

Barcina izan zen UPNren edo Elkarrekin Nafarroaren Herrikoraren beste militante batek formulatu duen bezala, Foru Komunitateko azken presidentea. Azkenaldian lehorteak gurean izan ditugun arren, euria egin du geroztik. Esparza jaunak hartu zuen lekukoa, alderdian; gobernuaren lidergoa ez baitu lortu, eta spoiler, ez du lortuko.

Agian, UPNren azken hamar urteek lau lerro baino gehiago merezi zuten, akaso, ziurrenik. Baina, apirilaren 28an egingo duten kongresuan jarriko dugu arreta. Berriako Ekhi Erremundegiri irakurri nion largabistaren kontzeptua, eta UPNren, edo Navarrako Herriarentzat Elkarrekin alderdiaren, beste bazkide batek egindako proposamena aipatzearren, etorkizunari so, largabista erabiliko dugu tresna gisa.

Esparzak ez du presidentetza lortu, eta ez da gertu egon ere. Hori dela eta, hiru legegintzaldiren ostean, berriz hautagai gisa ez aurkezteko erabakia hartu du; dena den, ez du politika de facto utziko, Chiviteren gobernuari buru-belarri oposizioa eginen baitio. Bitartean, Chivitek pozarren hartu du berri hori.

Esparzak alderdiaren gidaritza utziko duela eta, UPNren etorkizuna gidatuko duten bi aktoreak aipatu behar dira. Ibarrola eta Toquero, Iruñeko alkate ohia eta Tuterako alkatea, hurrenez hurren. Hasiera batean, Toquerok Ibarrolaren eskaintzari entzungorrarena egin zion, lidergoa bere gain hartuko zuelakoan. Dena den, behar diren babesak lortu ezinik, Toquerok eskaintza onartu zuen. Gauzak horrela, Ibarrolak eta Toquerok hautagaitza bateratua aurkeztu zuten UPNren buru izateko, lehia edota barne arrakalak saihesteko. Ibarrola presidentegai izanen da, Toquero, horrenbestez, presidenteorde izateko hautagai.

Akordio horrek, aldiz, ezkutuak azaldu ditu alderdiko kideen artean. Hautagaitza bateratuak kongresuan bozketa ez egitea zekarren, hautagaitza horren kontra zegoenak ezingo zukeela erakutsi. Aldiz, zuzendaritzak zuzenketa egin du: nahiz eta hautagaitza bakarra izan, bozketa eginen dute, kontra dagoenak azaleratzeko aukera izan dezan. Sortu den haserreari aurre egiteko maniobra. UPNk kide nahikotxo galdu zituen Sayas-Adanero bikoteak sortu zuten barne krisiaren ondorioz; honek ez ote duen kide galera gehiago ekarriko, batasunetik zatiketara. UPNk horixe besterik ez zuen behar.

Atzera begira, UPNk hainbat bide jorratu ditu Nafarroako Jauregiko bulego gorena berreskuratzeko: Navarra Suma koalizioaren sorrera edo Lan Erreformaren babesa (Casero jaunak Sayas-Adanero bikoteari jokaldia zapuztu zien, nahigabe izanda ere), besteak beste. Gauzak horrela, kongresuak berebiziko garrantzia du alderdi erregionalistaren etorkizunean: estrategia politikoa finkatu beharko dute, zer, norekin eta zertarako galderei erantzunez.

UPNk bere alde faktore garrantzitsu bat du: oraindik ere, bozka gehien lortzen dituen alderdia da. Hau da, masa sozial sendo batek babesten du, baina garai bateko alderdi hegemonikoa izatetik urrun dago egun. Kontra ditu bi faktore, nagusiki; lehenik eta behin, ez du akordioak lortzeko gaitasunik. Bigarrenik, boteretik urrun egoteak higadura politikoa dakar, eta boto-emaile kopuru handiak beste alderdi batzuen alde egin du, PP edo Vox, kasu.

Diagnostikoa eginda, aldaketak etorri beharko lirateke. Zintzotasunez, eta alderdiaren gidariak Ibarrola eta Toquero izango badira, ez da aldaketa handirik espero. Akaso, moduak are gehiago okertuko dira. Norabide horretan, irrist. Eta ez dute estropezu egiteko aukerarik, galde diezaietela Unidad Alavesako kideei.

Aritz Santamaria