EAEko hezkuntza sisteman dagoen ikasleen banaketa desorekatua ez da eskola-segregazioaren jatorria, ondorioa baizik. Beraz, alferrik da saiatzea arazoa konpontzen horretan eraginez, egoera hori sortu duen iturrira jo gabe. Egun hauetan matrikulazioaren inguruan izandako gorabeherak adierazgarriak dira.

Eskola-segregazoia urteetako hezkuntza politiken emaitza da:

1-Konzertazio erabatekoa eman zaio irakaskuntza pribatuari etapa guztietan (orain 2 urtetik 18ra) legeak markatzen duenaren gainetik (horretarako diru gehien bideratzen duen erkidegoa gara).

2-Matrikulaziorako hezkuntza planifikazioak onartu egiten du urtero ikastetxe kontzertatuen plazen gain-eskaintza, eskola publikoan nahikorik egon arren (adibide bat: Zarautzen 154 umerentzat eskola publikoak 72 plaza eskaini ditu, eta herriko pribatuen eskaintza 172koa izan da, eskaera osoa jasotzeko modukoa!).

3-Ikastetxeek kobratzen dituzten kuota ekonomikoek baimenduak izaten jarraitzen dute, legez kanpokoak izan arren.

4- Konzertatzea eskatu duten ikastetxe pribatu guzti-guztiek baiezkoa jaso dute, haien ezaugarriak edozein izanda ere.

Laburtuz, Administrazioak urteak daramatza “zelaia” libre uzten, neurririk hartu gabe, beste aldera begiratzen, kontzienteki politika liberalak erabiliz, alegia. Hamarkadak daramatzagu plazen eskaintza eta irakaskuntza osoa merkatuko logika hutsaren arabera utzita, irakaskuntza pribatuari bere zabalkunderako bideak errazten eta, ondorioz, segregazioa sortzen. Ez da kasualitatea, ez da konplexua.

Horren aurrean edo kontran, familia ahulenen umeak banatzea alferrikako neurria da, hutsaren hurrengoa. Desberdinen arteko bizikidetzaren alde jokatuko bada, egoera zaurgarrian ez dauden ikasleen banaketa ere gauzatu beharko litzateke. Ikasle zaurgarriak banatzea, eta ez ikasle guztiak, eraginkorra ez izateaz gain, neurri diskriminatzailea da, desberdintasunak sortzen ditu eta estigmatizatzeko arriskua dakar, ikasle horiek merkantzia bihurtuta. Eskola publikoan ez dago inor soberan, ez dugu umerik banatu nahi, guztiak eskolatu nahi ditugu.

Sintoma ez da konpontzen jatorrira jo gabe. Hala adierazi genuen joan den otsailean Bilbon eman genuen prentsaurrekoan: “Benetan sinistuko balute eskola publikoak lehentasuna behar duela, ikasleen onarpena zonaldeko, auzoko edo herriko eskaintza publikoak egiten duen gelen arabera egin beharko litzateke, eskola-plazen eskaintzaren planifikazio arrazionalaren ondorio logiko gisa hezkuntza-itunak pixkanaka murriztuz, eskolatze orekatua lortuz eta ume guztien eskubideak bermatuz”. Planifikazio justua eta diru publikoaren erabilera arrazionalagoa behar ditugu.

Eskola-segregazioa ez da hobetuko ikasle zaurgarrien banaketarekin, are gutxiago eskola publikoari umeak kendu eta beste sarera bideratuz. Kontua ez da mota bateko ikasleak banatzea, baizik eta eskola publikoen sare orekatu eta indartsu bat eraikitzea. Eskola publikoa sendotzea eta lehenestea, plaza publikoak edonon bermatzea eta, eskaintza hori nahikoa den tokietan, lerro pribatuak ez ituntzea baino ez dira izango eskola-segregazioaren eta injustizia sozialaren aurkako arma eraginkorrak.

Lidon Gasull Kataluniako AFFACen (guraso elkarteen) federazioaren zuzendariak hauxe esan zuen orain dela gutxi egin zigun bisitan: “Ume guztien banaketa aleatorioa eta zentralizatua egin behar da, bakar batzuk banatuak izan ez daitezen”. Eta hiru neurri proposatzen ditu: 1- Eskola plazen eskaintza mugatzea, irakaskuntza pribatu-kontzertatuaren gain-eskaintza debekatuta. 2- Ahalik eta gehien mugatzea familiek ikastetxea aukeratzeko duten ustezko eskubidea. 3- Eskola publikoa erabat dohainik izatea.

Guk ere horrela uste dugu.

José Manuel Martínez Fernández eta Eli Lamarka Iturbe. Euskal Eskola Puplikoaz Harro Topaguneko partaideak.