Hausnarketa hau ez dago denek irakurtzeko egina. Inork denborarik gal ez dezan, aurrez jakin beza idatzi hau irakurtzeko honakoak sinetsi behar direla: guda ez zen 2022an hasi, 2014an baizik, Euromaidan deituriko estatu kolpea ematearekin batera. Gobernua hartu zuten naziek Donbassen politika genozida ezarri zuten. Ukraina estatu faxista bihurtu zuten, eta oposizioko alderdi politiko, sindikatu eta komunikabideak debekatu eta militante ugari espetxeratu zituen. Guda AEBen plangintza baten ondorioz hasi zen eta ez Putinen auskalo zein asmorengatik. Ukrainak, NATOk eta EBk ez dute inoiz Minskeko hitzarmena betetzeko asmorik izan eta negoziatzen eman zituzten urteak Ukrainari Europako mendebaldeko armada indartsuena antolatzeko bakarrik erabili zituzten. Errusiak ez du Europako mendebaldean lurrik konkistatzeko asmorik. Eduki horiekin ados bazaude has zaitezke irakurtzen. Ez bazaude, ez denborarik galdu.

Orain Ukrainako guda amaitzekotan da. Goi agintarien erabakia bakarrik falta da. Errusia gailendu egin baitzaio AEBek, NATOk, EBk eta Ukrainak berak aurrean jarri zioten armada erraldoiari. Zelenski Ukrainako presidenteak berak aitortu du kontraerasoak porrot egin duela. Hilabete hauetan Ukrainara armak bidaliz Europako Batasunak bere armategi guztiak hustu dituen arren, eta AEBek neurri handi batean ere, Errusiak gaitasun handia erakutsi du frontera iritsi orduko arma horiek guztiak birrintzen. Abrams, Leopard, Challenger... tanke modernoenek ustez nahikoa izan behar zuten armada errusiarrari nagusitzeko, baina usteak ustel gertatu zaizkie Errusiari guda hau antolatu ziotenei. Udazkenerako NATOk arma urri bazuen, arazoa gainditu ezina bihurtu zitzaion Hamasek Israeli urriaren 7ko kolpea eman ziolarik. Israeli milaka bonba, tanke eta gainerako tresneria bidali beharrak Ukraina eskas geratzera kondenatu zuen. Ekonomikoki Ukraina lur jota dago eta gero eta arazo gehiago du AEBetatik eta EBetik laguntza jasotzeko.

Hala ere, arma eskasia baino arazo larriagoa izan liteke tropa kopuruaren inguruan Ukrainari sortu zaiona. Zenbaki fidagarririk inork ez badaki ere, hildako soldadu ukrainarrena ehunka milakoa dela ziurta liteke. Gudan zehar elbarritu, zauritu, desagertu eta atxilotuta suertatu direnena gehituta, milioira hurbil daitekeela dio hainbatek. Gaur egun soldaduen batezbesteko adina 45 urte ingurukoa omen da, gazteak frontetik desagertzen ari direla erakusten duen seinale esanguratsuena. Asko hilik, beste asko atzerrira ihes eginda, gudarako gazterik gabe geratzen ari da armada ukrainarra. Aspaldi kalean jendea atxilotzen dabil armada fronteko hutsuneak bete nahian. Galtzen dituen soldaduak ezin ordezkatuz ari dela denon bistan geratzen ari da. Kolapsotik oso gertu dagoela esan liteke, dagoeneko puntu horretara iritsi ez bada.

Bitartean Errusiaren armada egunetik egunera bizkorrago dagoela erakusten ari da. Bere industria militarrak ekoizpena hainbat bider handitu du, arma modernoagoak sortzen ditu eta hori gutxi balitz bezala, lagun dituen Ipar Korea eta Iran ondoan dauzka arma gehiago nahi adina emateko. Bere ekonomia ere indartuz doa; adibidez, 2023an BPGak %3,5 eginen du gora, eta Europan erdira ere ez da iritsiko. NATOren zorretan kokatu behar da Errusiak orain armada indartsuena edukitzea Europan. Horri gehitu behar zaio nahi izanez gero ehunka mila soldadu gehiago mobiliza litzakeela epe motzean, bere armada handiaren zati bat besterik ez baitarabil guda honetan. Airean nagusi izateak abantaila izugarria eman dio Errusiari NATOren armadari gailendu ahal izateko. Armada errusiarra eroso sentitzen da frontean eta badaki guda irabazita duela. "Operazio militar berezi" honen helburuetako bat Ukraina desmilitarizatzea denez, ez du armada etsaia kolpatzeari uzteko presarik.

Aurrekoaren ondorioz sortzen diren galdera batzuk:

• Noren esku geratuko da gudari amaiera ofiziala ematea? Gaur Zelenskiren esku dago. Bihar auskalo. AEBetatik iristen diren iritzien arabera, hango agintariak ordezkoa bilatzen ari omen zaizkio Zelenskiri. Hala ere, guda honi amaiera ematerakoan, ez dirudi garrantzitsuena Ukrainaren izenean bakearen mahaian eseriko denaren izena denik. Bata izan ala bestea, eseriko denak Errusia irabazlearen eskaerak onartu beharko baititu ezinbestean.

Joan Mari Beloki Kortexarena