Ardogintzak urteko une gorena du udazkenaren hasieran. Gure inguruan jotako sagarraren (Malus domestica) usaina da nagusi sasoi honetan. Antzeko komediatan arituko dira mahatsarekin (Vitis vinifera) ari direnak.
Usain gozoa, lodia, era berean geza eta gazia, ahoan txistua dantzan jartzen duen antzinako usain eguneratua. Muztio lodia nonahi eta era guztietako ontzi eta upategietan hartzitzen, bor-bor, karbono dioxido txinpartatsu bizia askatuz. Muztio urrintsu gozoak hartzitzean usain nostalgikoak bereganatu nahiko ditu: udaberrian izan zen lorearen lurrinak eta jo eta zanpatu aurretik fruituak bere zuen urrinte jario betea. Han-hemenka topatzen dut baita ere jo eta dolarean zanpatu ondoren ongarritarako edo ganadu jatenetarako baztertu eta bizitzen hasia dagoen patsa. Usain min ozpina, fina, sarkorra, sudur mintzak sastatu gabe barneratzen ez dakiena.
Antzeko komediatan arituko dira mahatsarekin (Vitis vinifera) ari direnak. Mahats mordoak bildu eta elkarren kontra zirrika hasten direnean hedatzen da azalaren usain bizia, txorrotxa, makina bati barren barrenetik sortzen den hozkia hortzetaraino dakarkiona. Mahatsadalkoaren aleak zuztarretik bereiztean lurrin laketgarriagoak hedatzen dira. Mahats dolareetara joaldiaren hasieran hurbiltzen den liztor jendea lekuko. Urrutitik hartzen dute mahatsak duen azukre pilaren urrina, gero botilan izango duen buketera iristeko usainek eta lurrinek egingo duten bidaia luzearen hasiera. Hartzitzean muztioaren kaindu gozoak gero kopa betean antsiaz dastatuko den atxon miragarria bihurtuko dira. Bidaia hori hautsiko zaie muztioa kenduta dolarearen askan geratu diren mahatsaren azalei, haziei eta txortenei. Pats hori ere ondo hartzitzen utziko da, eta inola ere bizitzen eta ozpintzen utzi gabe, destilazioaren bidezidorretik eramango da. Hor bai, alanbikean ardogintzaren hondakintzat jotzen den patsa pituitarioak harrotu, zirikatu eta kitzikatuko dituen edari bizi bilakatuko da, zuku bero gaiztoa duen uxuala.
Usain horien denen memoria datorkit aho sabairaino. Hotz ezin ederragoari ongietorria egiteko hanka hankari emanda nagoenean, egur errearen kearen usaina, norteko haritzaren (Quercus rubra) egurraren suaren aurrean, pittin bat ketua, gaztaren tankeran, ke laino mehe baten usainean.
Lursailaren jabeak hitzarmena sinatu du Lurgaia Fundazioarekin eta Sagarrak talde ekologistak deialdia zabaldu du landaketara batzeko. Zaraobe Institutuko ikasleak asteartean aritu ziren zuhaitzak landatzen.
Itsason (Gipuzkoa) elkarren ondoan dauden bi baserri dira Urteaga eta Urkulegi, duela zenbait urte elkartu eta proiektu bateratua martxan jarri zutenak. “Bi baserriak elkartu eta ekoizpen proiektua abiatu genuen, eta 2011tik dedikazio osoarekin ari naiz honetan”,... [+]
Sudurrak egia dio. Zaila da sudurra engainatzea. Usaimena saihestea ezinezkoa da. Sudurretik garunerako lotura bidearen ikerketa zirraragarria, liluragarria, zoragarria da makina bat ikerlarirentzat. Usainaren eta memoriaren arteko zubia azkarrena ez bada, bizkorrenetakoa bai... [+]
Duela 180 milioi urte Pangea kontinentea zatitu zenerako ikasia zuen aingirak Thetis itsasoa zeharkatzen. Ordudanik kontinenteak mugituz joan dira, eta aingira espezieak ezberdinduz. Jatorrizko arbaso beretik bereizi diren 20 aingira espezieen artean, gurea da, ibai-aingira edo... [+]
Oporlekuekin soilik lotuko dituzte askok Balear Uharteak, baina agroekologiaren eta kontsumoaren bueltan mugimendu bizia dute Mallorca irlan: Associació de Varietats Locals de Mallorca (tokiko hazi barietateen elkartea) da horren adibide. Abenduaren hasieran, elkarte... [+]
Muturreko lehorte eta euriteak normaltasun berria bilakatu zaizkigu. Areagotzen dituzten kalte ekonomiko eta ekosistemikoen artean, laborantzak pairaturikoak ez dira txikienak. Bereziki, lehorte garaietan zaluegi idortzen diren edota eurite handietan ur guzia xurgatu ezin duten... [+]
Kolore morez margotu dut urteko lehen hilabetea, sormena, irudimena, jakintza eta espiritualitatearen kolorez.
Lagun txiletar batek bere herriko istorio bat kontatu dit, eta ahoa bete inplante utzi nau. Han “quintral” esaten dioten landare batena da, Tristerix corimbosus. Txile eta Argentina hegoaldeko baso epeletan bizi da, eta gure lurralde epeletan hazten den mihuraren... [+]
Urteak daramatza martxan Ipar Euskal Herrian Trebatu elkarteak, laborantzan proiektua abiatu nahi duten pertsonek aurrez trebatzeko aukera izan dezaten. Ipar Euskal Herriko proiektua eredutzat hartuta eta ideia berari tiraka, Gipuzkoan ere izen bereko elkartea sortu dute aurten... [+]
Koloretsuak, distiratsuak, forma xelebre bezain ederrekoak diren heinean, nudibrankioek beste planeta batetik iritsitako izakiak dirudite. Itsas hondoko izaki biluzi hauek 1980ko hamarkadako gandorretako kolore biziak eta Parisko joskintzako izen handien moda arkitektonikoa... [+]
The Guardian egunkariak Épernayn (Frantzia) txanpain-industrian aritzen diren migratzaileen egoera aztertu du. Ikerketak agerian utzi ditu luxuzko xanpaina-marken mahastietan lan egiten dutenen baldintza prekarioak eta legez kanpokoak.
Gero eta nekazaritzako test gune gehiago ditugu inguruan, hau da, nork bere proiektua martxan jarri aurretik nekazaritzan eta abeltzaintzan trebatzeko guneak. Nafarroako Zunbeltz espazioa eta Gipuzkoako eta Ipar Euskal Herriko Trebatu dira horietako zenbait adibide, gurean... [+]
Ugaztun hitza entzutean, askotan burura etortzen zaizkigun lehen ordezkariak tamaina handienekoak izan ohi dira: hartza, otsoa, oreina… Batzuetan etxekotutako katua edo txakurra dira agertzen lehenak, edo urruneko lehoiak eta elefanteak. Ikusgarritasunak lehia irabazi ohi... [+]
Laster urte guztian izango ditugu malko ilar goxoak (Pisum sativum). Oraindik, ordea, negua eta udaberria dira, ia erabat ilar freskoak jateko sasoia; udaberrian jango ditugun azken ilarrak ereiteko garaia orain hasten da. Eta oraintxe jango ditugu urria aldera erein zirenak.
Palestinarren genozidiorako Israelek erabiltzen duen arma nagusietako bat gosea da. Alde batetik, Gazara elikagaiak sartzeko debekuarekin, eta, bestetik, Palestinako elikadura-burujabetza ezabatuta.