Udaberriak lur bustiak askatzen duen usaina du. Streptomyces generoko bakterio batzuek sortzen dute.
Udaberriak lur bustiak askatzen duen usaina duela nioen aurrekoan, eta geosminari (literalki “lur usaina”) egotzi “errua”. Streptomyces generoko bakterio batzuek sortzen dute, batez ere Streptomyces coelicolor espezieak. Bakterio hori ez da pello kirten hutsala: egungo medikuntzan erabiltzen diren antibiotikoen iturri nagusia da, eta horregatik bera ikertu eta ikertu ari dira. Berarekin 6.000 produktu kimiko baino gehiago ekoizten dira, besteak beste, tetraziklina, eritromizina, rifanpina edo kanamicina bezalako bakterioen aurkako agente ezagunak, nistatina bezalako onddoen aurkakoak, tumoreen aurkakoak, helminto edo hesteetako zizareen aurkakoak eta baita immunosupresio agenteak ere, besteak beste.
Emankortasun horrek bere genoma erabat sekuentziatzea ekarri zuen. Dituen 8.000 inguru geneetatik geosmina usaina sorrarazten duena aurkitu zuten. Geosmina, udaberriak edo noiznahiko euriak dakarren lur usaina ez da garrantzitsua, ardoa edateari ematen diogun arte...
Ardogintzan botila ireki eta lur usaina hartzea da izan daitekeen akatsik okerrenetakoa. Berdin da sagarrarena, udarearena, mahatsarena edo dena delakoaren frutarena izan, ardo hori egin duen enologoaren zorigaitz daitekeen eta handiena da geosmina. Madarikatua dugu udaberriaren usaina ardoan, beste batzuk gurtuta ditugun bezalaxe, adibidez galipotarena, lapitzarena, arbelarena, belar ebaki berriarena... Sudurraren kultura endurtua dugu, mugatua, bridatua. Zenbait usain on dira eta beste zenbait txar, belarrak bezala.
Gameluaren sudurrari galdetu behar. Milaka urtetako enigma izan da nola gamelu batek 80 kilometrora dagoen ura usaindu eta hara bideratu daitekeen. Agidanean, geosmina horixe da arrazoia. Bera sortzen duen bakterioak badaki gameluak eta berak bezala beste animalia batzuek (intsektu, zizare eta abar) hedatzen lagunduko diotela bera dagoen ura edaten dutenean. Batera eta bestera zirripiztindu eta garraiatuko dutela.
Mexikoko eta Amazonasko kaktusen eta beste zenbait landareren loreetan ere topatu dute geosmina. Ura dutela adierazi eta bere polinizazioa erraztuko dutenak erakartzeko trikimailu ederra.
Guri udaberriaren usain ederra, euriaren ondoreneko lurrin gozoa eta ardo txarraren arrastoak dakarzkigu geosminak.
Odei Etxeberri Bimboire, Gorka Roca Torre eta beraien seme Oihan eta Miru buruaskiak dira elikaduran. Horretarako, aztertu behar izan dute gorputzak zer elikagai eta zein kopurutan behar dituen; horiek zein janaritan dauden; urtaro bakoitzean horiek denak eskuratzeko zer landu... [+]
Tolosatik abiatu eta Bedaion gora egin, Menditxiki aldera. Batean Bedaio, bestean Zarate, Gipuzkoako eta Nafarroako muga-mugan gara. Hantxe dira helburu ditugun lursailak, Itxitua eta Erlo, garai batean lahar, pagadi gaur egun: Gregorio Ugartemendia Zubillagaren basoa duzu.
Mahaño Lanathoua 2017an hasi zen aitaren lurretan arbolak landatzen, oihan baratzea lantzeko ideiarekin. “Hasieran asmoa ez zen horretatik ekonomia bat sortzea, gure buruaskitasunerako bidean pausoak ematea baizik”, gogoratu du laborariak. Baina, landaketekin... [+]
Duela gutxiko kontua da. Iberiar katamotza (Lynx pardinus), mundu mailako felino espezie mehatxatuenetarikoa, “galtzeko arriskuan” egotetik “kaltebera” kategoriara igaro da IUCNren Espezie Mehatxatuen Zerrenda Gorrian. Espeziea kontserbatzeko egindako... [+]
Zuhaitzen eta arbolen sarobean nabil azken urte hauetan. Larrean, abaroan eta biaoan hor nabil atera ezinik. Zuhaitzei eta arbolei aparteko begirunea diedala jabetua izango zara, tarteka behinik ARGIAren Bizi Baratzea txoko honetan ibiltzen bazara. Eta azkenaldi honetan,... [+]
Nekazaritzaz eta abeltzaintzaz askotan entzuten da lanbide "oso lotua" dela, jai egunik edo oporrik ez dela existitzen. Ipar Euskal Herriko Onetik eta Etxaldia gasnategiek, Berria eta Aldudeko Esne Kooperatibekin elkarlanean, laborariei bakantzak bermatzeko egitasmoa... [+]
Txikitan kaian arrantzatu ohi genituen ‘pantxito’ gehienak ziurrenik bisiguak izango ziren, baina nekez ikusten genituen bisigu handiak. Izatekotan, jatetxe ezagunetan izango zen, arraindegietako bisigu gehienak kanpotik ekarriak ziren bitartean. Egun, kostaldeko... [+]
Galdera hau jaso berria dut Bizi Baratzeako postontzian: "Gaia San Joan bezperako familia afarian atera huen, Unanue sagardotegian, Azpeitian. Seguran Santa Engrazia egunean erein behar ditugun haziak bedeinkatzen dira. Erein beharreko hazi guztiak eramatea komeni al da?,... [+]
2022an Nafarroako Liburutegien Sareak martxan jarritako proiektu berezia da hazien liburutegia. Clara Flamarique Goñi da Nafarroako Gobernuaren liburutegi zerbitzuko proiektuen arduraduna, eta honela gogoratu ditu hastapenak: “Zaragozako liburutegian martxan zuten... [+]
Ur azaletik gertu dabiltza arrainak igerian. Zerbait uretarantz gerturatzen ari da, hegan: arrano bat dator, bere atzaparrak aurrerantz luzatuta eta zaplast! Uretan sartu da, bete betean. Arraina harrapatu ostean burua uretatik atera du arranoak, baina arrainak hondorantz egiten... [+]
Bost hilabete bete dira otsailaren 6an traktoreen mobilizazioak hasi zirenetik. Mirene Begiristainek eta Isabel Alvarezek ekofeminismoaren betaurrekoak jantzita aztertu dituzte mobilizazio hauek eta fokutik kanpo geratu diren laborariak eta aldarrikapenak ekarri dituzte lehen... [+]
Ingurumena, bioaniztasuna, uraren gestioa eta haurren beharrak oinarri hartuta, ikastetxeetako patioak aldatzeko proiektu kolektiboa jarri dute martxan Pirinio Atlantikoetan; Euskal Herriko lau herrik hartuko dute parte. Iruñean ere, itzal eta landare gehiago izango... [+]
A zer lanak ematen dizkigun! Txoratzen gaitu tomateak (Solanum lycopersicum). Artaxoakoa dela, edo Tuterako Itsusia, edo Aretxabaletakoa, edo Erandiokoa, pikoluzea, gerezia dela, madari tomatea dela, Igeldo, mendigorria, transgenikoa dela, Eusko Labela dela, idi-bihotza, korta... [+]
Joxe Blanco Gomez laudioarra Lamuzanaturgunea blog-aren bultzatzaile eta Laudiokolore ekimeneko kidea da. Urteak daramatzate Laudion basa landareen inguruko sentsibilizazioa eta formazioa egiten, eta maiatzean, Arraño mendiko baso orkideen inguruko jardunaldiak egin... [+]