Uda gehiagorik ez reggeatoi euskaldunik gabe

  • Udako jai ibilbidea bukatu da, eta jende askok bere gorputza astindu du reggeatoiaren erritmora. Dantza horiek hauspotu dituen abestietako bat ere ez da euskaraz izan.

Erretes Lantenoko jaietan hartutako irudia.

2019ko urriaren 02an - 10:58
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

Euskararen erabilera bizitzako esparru guztietara eramateko borrokak etengabeko eraldaketa behar badu, musikaren esparruan atzean geratzen ari dela bistakoa da. Izan ere, gure inguruan ohiko ospakizunak eta kontzertu handiak kenduta, DJ emanaldiek agintzen dute jendetza -bereziki gaztea- elkartzeko orduan, eta jaiak ez dira salbuespena (Laudioko Odoloste Eguna adibide argia da, txosnak gainezka egon baitziren DJ Masarekin).

DJ emanaldi jendetsuetako publiko horrek, oro har, euskaraz ikasi du, baina bere kultura erreferenteak hizkuntza horretatik urrun daude eta, ondorioz, geroz eta arrotzagoa zaio hizkuntza, bere egunerokotasunean ez baitauka islarik.

Izan ere, Euskal Herria txikia da, eta nekez egin diezaioke aurre entretenimendu plataforma handiei (izan Netflix edo Movistar+). Dirua, ausardia eta talentua beharrezkoak dira horretarako, eta daukagun EITB ereduak gutxitan dauka horrelakorik. Diru faltari erantsi behar zaio, gehienetan, hedabide espainiarrek zabaldutako programak kopiatzera mugatzen dela telebista publikoa: Vascos por el mundo, esaterako.

Errealitate horri izkin egiteko, ziurrenik, HBOk grabatu duen Patria telesaioaren aurrean ez dugu crowfunding bat egingo Aberria ekoizteko, baina ekimen xumeagoak ditugu eskura euskara aisialdi eta kulturaren lehen lerrora eramateko. Musikaren eredua arrakastatsua izan da azken hamarkadetan, adibidez.

Beraz, reggaetoiaren kasuan zergatik egiratzen du beste alde batera musika mota berrietara moldatzeko gaitasun handia erakutsi duen euskal kulturgintzak? Estilo gehienetan topatu ditzakegu erreferente baliagarriak, heavytik (Su Ta Gar) eurodancera (Hemendik At!), pop musikatik igarota (Gatibu). Maiz euskal taldeek ikusgarritasuna lortu dute eta baita jaien eremuaren erdian jartzeko trebezia erakutsi ere. Batzutan atzerriko taldeen miresle sutsuek aitortu behar izan dute tokikoak hobeak zirela (Dut-en edo Anesteria-ren kasuetan, esaterako).

Edonola ere, reggeatoiak gazteen abestien zerrenden ehuneko handiena okupatzen duen bitartean, euskal musikak ez du eskaintzarik. Nekez sinetsi dezakegu euskal musikariek estilo hori ez dutenik entzuten edo ezagutzen. Hortaz, zaila da ulertzea zergatik ez dugun ia reggeatoi euskaldunik. Egia da Gorpuzkingz taldekoek abestiren bat sortu dutela, baina trapa egiterakoan bikainak badira ere, ezin dezakegu gauza bera esan autotunea baliatzen dutenean.

Hutsune hori justifikatzeko, baten batek argudiatu dezake reggaetoia ezinbestez matxista dela, baina duela aste batzuk Iraia Pereirok eta Mikel Ayllonek gogoratu ziguten Aiaraldea.eus-en reggeatoia musika estiloa besterik ez dela. Ez dauka berezko ezaugarri matxistarik, edo ez behintzat, bestelako estiloak baino gehiago.

Malumaren abestiak sexistak direla? Izan daiteke, baina Sex Pistols taldeko baxu-joleak bere neskalaguna erail zuen, adibidez, eta punka ez dugu matxismoari lotzen zuzenean. Bestalde, heavy, indie eta metal taldeak zakil kofradiak dira gehienetan, eta pop musika mainstreama ez dago matxismotik salbu. Batzuek, Joaquín Sabinak bezala, poesia erabilita estaltzen dute harreman toxikoen gorazarrea ("y morirme contigo si te matas, y matarme contigo si te mueres, porque el amor cuando no muere, mata"), adibidez.

Euskal Herriko kulturan aldarean ditugun beste hainbat taldek ere harri bitxiak utzi dituzte generoari dagokionez: RIP ("Puta, puta, eres la marrana del champán (...) eres una guarra de verdad"), Eskorbuto ("con mujeres, joder, joder, joder") edo Cicatriz (“Me voy a beber este whisky de un trago. Después te arrancaré las jodidas bragas. Te voy a enseñar un cuello de pavo que no olvidarás jamás”) eta, hala ere, gure txosna eta jai guneen oinarrizko klasikoak dira (baita gure hezkuntza sentimentalean ere).

Orduan, zergatik dago erresistentzia edo gogo txar hori reggaetorari dagokionez? Esan bezala, matxismoa ezin zaio ezinbestez leporatu, eta badaude reggaetoi talde feministak Euskal Herrira etortzen direnak (Tremenda Jauría, kasu).

Arrazismoa eta klasismoa ere aipatu ditzakegu; reggaetoia 3. munduko herrialde kolonizatuetan sortutakoa baita. Beste musika estilo batzuekin alderatuta (artista zuri eta europarrek edo iparamerikarrek bultzatutakoak) glamour gutxi dauka agian.

Azkenik, izan daiteke euskaldunok ditugun egurrezko aldakentzat erronka handiegia izatea musika horren erritmoa.

Gauzak horrela, ez dut sumatzen ganorazko arrazoirik reggaetoiak ordezkaririk ez izateko Euskal Herrian. Aitzindaria izateak, gainera, eremu guztia libre uzten du nahi ditugun balio eraldatzaileak sustatzeko (feminismoa, adibidez) eta hainbat gazteren aisialdian sartzeko.

Horregatik guztiagatik, uda gehiagorik ez euskal reggaetoirik gabe!


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Musika
Ravel jaio zela 150 urte
Eta zuk, egin duzu inoiz Boleroarekin?

Duela 150 urte, 1875eko martxoaren 7an jaio zen Maurice Ravel musikagile eta konpositorea, Ziburun. Mundu mailan ospetsu dira haren lanak, bereziki Boleroa. Sarri aipatzen da Parisen bizi izan zela, kontserbatorioan ikasi zuela aro berri bateko irakasleekin, munduko txoko... [+]


2025-02-27 | Xalba Ramirez
Zuloa zen irteera

Zuloa
Merina gris
Sonido Muchacho, 2025

-------------------------------------------------------

Euskal Herrian ez da orain arte horrelako musika elektronikorik egin. Esango nuke Merina Grisek historian euskaraz egin den elektronika eta hyperpop diskorik landuena egin... [+]


Gorputz hotsak
“Garrantzitsua da Down sindromedunok oholtzan ikustea”

Gazteagotan baino lotsa handiagoa dauka, baina horrek ez dio saltsa askotan ibiltzeko gogoa kentzen Leire Zabalza Santestebani (Iruñea, 1990). Beste gauza askoren artean,  Motxila 21 musika taldeko kidea da. Nabarmendu du musika gauza asko aldarrikatzeko bide izan... [+]


2025-02-21 | Iker Barandiaran
Bizi aske

Bidai on bat
Braulio
Autoekoizpena, 2024

-----------------------------------------------------

Nik ez nioke talde bati Braulio izena jarriko; eta seguruenik inork gutxik hasiko luke lan bat sei minutuko iraupena duen kanta batekin. Baina hauei parra die eta horri esker... [+]


Hiuzz + Bloñ + Adur
Lete ravero bat Iruñean

Hiuzz + Bloñ + Adur
Noiz: otsailaren 15ean.
Non: Iruñeko Aitzina tabernan (Egun Motelak kolektiboa).

--------------------------------------------

Larunbat goiza Iruñean. Neguko eguzkitan lanera doazen gizon –eta ez gizon– bakarti batzuk... [+]


Euskal artista ugari izango dira Pirritx, Porrotx eta Marimototsi egingo dieten omenaldian

Ostegunean prentsaurrekoa egin dute antolatzaileek Maiatzaren 3an Bizkaia Arena-BEC!en egingo den ekitaldiaren xehetasun gehiago aurkezteko. Ikuskizuna euskal herrian ezagunak diren hogei pertsona baino gehiagok parte hartuko dute eta 14.000 ikuslerentzat izango da. 


La Furia. Mimoa eta indarra
“Cascante Euskal Herria bada, zergatik ez dira jotak euskal kultura?”

Ilezko prakak, gerritik oinetaraino, latexa besoetan eta soinean, eta adatsa laranja gori. Horrela aurkeztu du La Furiak bere bosgarren lan luzea: Ultra. Horrek guztiak ederki islatzen du rap abeslariaren apustua: dena eman, bere irizpideen arabera.


Analisia
Nostalgiari ‘sold out’

Gauzak ez dira izatez errazak, eta, izango da batagatik edo besteagatik, baina, azken boladan, mingainari behar baino gehiagotan egin diot kosk bi kontu hauengatik: sold out-aren kultura eta FOMOa –azken hori agian azaldu behar da, ez baita hainbestetan esana: esperientzia... [+]


2025-02-14 | Iker Barandiaran
Nire ama-hizkuntza feminismoa da

Ultra
La Furia
Baga Biga, 2024

---------------------------------------------------------

Cascanteko La Furia-k bosgarren diskoa plazara atera du. Mimoz eta erraietatik, berarentzat funtsezkoak diren osagai horiekin, prestatu du honako pozima, pozoitsua eta aldi berean... [+]


Emeadedei + Mahl Kobat
Gutaz ari dira

EMEADEDEI + MAHL KOBAT
NOIZ: otsailaren 2an.
NON: Zuiako gaztetxean, Murgian.

----------------------------------------------------

Iazko irailaren 20an izan genuen lehen aldiz musika kolektiboaren berri, sortu berri zuten sare sozialeko profilean: “Hemen da Hil da... [+]


Raimundo El Canastero taldearen aurkako epaiketa atzeratu dute, akusazio larriagoak egotzita

Asteazkenean izan behar zuen epaiketa dataz aldatu dute Lizarrako alkateak azken momentuan jarritako helegite baten ondorioz. Orain taldeari "gorrotoa sustatzea" ere egozten zaio eta lau urterainoko kartzela-zigor arriskua dute kideek. 


Arabako musika kolektiboak
Guk geuk, geure erara

Kolektiboki antolatzeko grina aspalditxotik gorpuztu da, besteak beste, kulturaren esparruan. Jendea batzeko abaguneak dira kontzertuak, eta horregatik, musika kolektiboei egingo diegu txokoa erreportaje honetan. Gaia hain zabalean hartu ordez, Araban ipiniko dugu fokua,... [+]


Eguneraketa berriak daude