Txurruka militar mutrikuarrari kalea kenduko diote Mallorcako Palman
Mutrikuko udaletxearen aurrean estatua duen eta Euskal Herriko herri askotako espazio publikoan presente den Cosme Damian Txurruka militarrak kale bat gutxiago izango du aurrerantzean. Mallorcako Palmako udalak berea eta beste hamaika pertsonei frankismo garaian eskainitako kale izenak aldatuko ditu. Eztabaida piztu du eta militarraren defentsa Mutrikuraino heldu da.
Palmako Udalak "frankismoarekiko lotura izateagatik" hamabi kaleren izena kentzea erabaki du. Udalak 1936ko Gerraren eta diktadura frankistaren biktimen Oroimenaren eta Aitorpen Demokratikoaren Legean babestu du bere erabakia. Alkatearen arabera, kaleak berriz bataiatuko dituzte, auzoen izenei homogeneotasuna emateko, hiriaren historia berreskuratzeko, emakumeak aldarrikatzeko eta toponimia tradizionala berreskuratzeko.
Ezabatuko diren nomenklaturen artean, XVIII. eta XIX. mendeetan Espainiako Inperioaren zerbitzura borrokatu ziren hiru militar sartu izanak eragin du polemikak. Pascual Cervera –Kubako independentisten aurka Espainiaren alde aritutakoa– eta Federico Gravina eta Cosme Damian Txurruka mutrikuarra, XVIII. mendeko Espainiako Itsas armadaren izen ezagun eta heroi nazionalak. Biak 1805eko Trafalgargo guduan aritu ziren Espainiako Inperioaren defentsan.
Hiru militar hauei frankismo betean 1942an kale bana eskaini zieten Palman eta udalaren argudioa da frankismoaren aldeko gerra-itsasontzien izenak izatea. Halere, historialari batzuek azpimarratu dutenaren arabera, 1936ko Gerran errepublikarren ontzidiko parte ziren, eta ez frankisten aldekoak. Edonola ere, udalaren erabakiak polemika eragin du eta espainiar nazionalismoaren eta haren inguruko hedabideak aho batez azaldu dira Txurruka eta beste bi militarren defentsan. Erabateko laudorioak eskaini dizkiete Trafalgargo guduaren eta Espainiako Itsas Armadaren "bi heroi nazionalei".
Euskal Herrian ere laudorioak
Mutrikuko Udaleko Turismo sailak idazkia plazaratu du Txurrukaren alde eginez. "Mutrikun jaiotako nabigatzaile handi, kartografo ezagun, marinel ilustratua, pertsonaia bikain eta ikonikoa" dela dio turismo sailak, Txurrukaren inguruan antolatutako turismo jardueren berri ematearekin batera.
Kale, plaza eta estatuak inperioaren krisian
Kosme Damian Txurruka Espainiako Itsas Armadako kide loriatsu bat izan zen XVIII. mendean, eta besteak beste, Espainiako kolonien defentsan aritu zen munduan barrena. Espainiako Armada eta Monarkiaren zerbitzura urte luzez aritu zen, harik eta Trafalgargo guduan hil zuten arte. Tartean, aldi batez Mutrikuko alkate izan zen. 1805ean kanoikada batez hil zuten Trafalgargo gudan.
Euskal Herrian eta Espainiako Estatuan barrena kale eta plaza ugarik daramate haren izena, eta horien artean ikusgarriena da espainiar militarrari Mutrikuko udaletxearen pare-parean eskainitako estatua: 1865etik han dago. Espainiaren zerbitzura aritutako militar, konkistatzaile eta elizgizonen estatua asko garai hartan jarritakoak dira Euskal Herrian, koloniak bata batearen atzetik galdu eta Espainiako Inperioa, eta nazionalismoa bera, krisi betean zela.
Orain dela hilabetetxo batzuk eztabaida bizia piztu zen sare sozialetan. Bi bando buruz buru: Euskal Herria kolonia bat ote da? Nire uste apalean, ika-mika haren muina kolonialismo eta inperialismo hitzen definizioan zegoen, oso modu ezberdinean erabiltzen ari baitziren hitzok... [+]
Duela aste batzuk Sony etxeak Rise of the Rōnin bideojokoa kaleratu du, eta adituek jokoaren kokapen historikoa nabarmendu dute orduz geroztik. Jokoa XIX. mende erdialdeko Japonian kokatuta dago, Yokohama, Edo eta Kyoto inguruetan.
Edo aroaren azken urteak izan ziren... [+]
Europar Batasunean berriki onartu den Migrazio Itunak, asko zaildu dizkie gauzak euren herrialdetik ihesi doazen eta asiloa eskatzen duten pertsonei. Eskuin muturraren tesiak ogi tartean irentsita, migratzaileentzako kontrol neurri zorrotzagoak onartu dituzte Estrasburgon,... [+]
Frantziako Estatuaren menpe segitzen duen Indiako Ozeanoko Mayotte irlan biderkatuz doaz kolera kasuak. Uraren kudeaketa kaskarra izan ohi da eritasun horren zabalpenaren arrazoietan eta, hain justu, uraren krisi gogorrari aurre egin nahian dabiltza bertako herritarrak. Bigarren... [+]
Malin, Burkina Fason eta Nigerren Frantzia haizatua da. Mendebaldeko potentziek haien eragina galtzen ari dira Afrikako kolonia zaharretan. Afrika frankofonoko populazioa bereziki gaztea da, eta ez du frantses kolonialismoa zuzenki ezagutu. 35 urtez peko gazteek populazioaren... [+]
Ghana, 1823. Ashanti Inperioaren eta britainiarren arteko lehen gerra hasi zen. Guztira lau gerra izan ziren bien artean, eta gatazka 1901 arte luzatu zen. Lehenago, europarrek herrialdeko Urrezko Kosta kontrolatzen zuten. Baina 1807ko esklabotzaren abolizioaren ondorioz,... [+]
Herri axolagabea! Zein ezberdina izango litzatekeen zuen patua, askatasunaren prezioa ezagutuko bazenute! Baina ez da berandu. Emakumea eta gaztea naizen arren, heriotzari aurre egiteko ausardia dut orain, eta mila aldiz gehiagotan ere izango nuke, ez ahaztu!".
Hitz... [+]
Arrazakeria zientifikoa asmatu zenetik, hamaika dira Europan zehar zabaldu ziren uste eta ideia arrazistak XIX. eta XX. mendeetan. Donostia, esklabo portu ohia izanik, ez zen zertan salbuespena izan. 1926an izan zen lehen giza zoologikoa.
Frankismoa ez zela 1975ean amaitu diktadoreak ohean azken hatsa eman zuenean, hori badakigu. Erregimenaren haziek bizirik iraun zuten poliziaren tortura ziegetan, justizia auzitegien sumarioetan eta militarren zein politikarien deklarazio kolpistetan –Aznarrek azkenaldian... [+]
Epaileek zuten azken hitza eta hala eman dute: La Negresse auzoak hala izaten jarraituko du Paueko Administrazio Auzitegiaren ebazpenaren ondoren, Miarritzeko Herriko Etxearen iritziarekin bat eginda. Izena aldatzeko auzibidea Mémoires et Partages (Oroimenak eta... [+]
Marcus Rediker historialari estatubatuarrak kapitalismoaren aurkako erresistentzien hasiera arakatu du, marinelen eta pirateriaren historiara iritsi arte.
Julian de Zulueta esklabista arabarraren inguruko erakusketa ikusgai dago LABE espazioan.
Julián de Zulueta y Amondo esklabista arabarra eta bere negozioak ardatz hartuta Azukre Beltza erakusketa “murgiltzailea” sortu du Irati Antía Zuaznabar gasteiztarrak, eta asteazkenean inauguratuko du hiriburuko LABE espazioan. Zulueta XIX. mendeko... [+]
Iruñeko Katu tabernan oihuka kantatzen zen, Malincheren madarikazio kantu famatua: "Y en ese error, entregamos la grandeza del pasado, y en ese error nos quedamos trescientos años esclavos".
Hego Amerikan –bereziki Kolonbian– jaioa izatea... [+]