Txorien behaketak euskaraz erregistratu daitezke orain mundu mailako eBird plataforman
Txorien behaketak erregistratzeko herritarren tresna erabiliena da eBird eta hemendik aurrera posible izango da munduko edozein tokitan egindako behaketak euskaraz ere jasotzea, Itsasenara Hornitologia Elkarteko kideek egindako lanari esker. Herritarrek plataforma hauetan txorien erregistroak egiteak zientzialariei hegaztien populazioaren jarraipena egiteko oso informazio baliotsua ematen diela nabarmendu du elkarteak.
"Txorizaleok hainbat plataforma eta APP ditugu gure esku txori-behaketak gordetzeko eta partekatzeko. Horien artean eBird da mundu mailan erabilienetako bat, dela webgunearen bidez (www.ebird.org) zein APParen bidez (eBird APP)", azaldu du Itsasenara Elkarteak. Orain, elkarte honek itzultzeko egin duen lanari esker, eBird-en plataforma guztia euskaraz erabiltzeko aukera daukagu. "eBird plataforma euskaratzeko ahalegina eBird erakundearen beraren ekimenaren ondorio ere bada, plataforma ahalik eta hizkuntza gehienetara itzultzeko asmoa baitaukate" azaldu du Itsasenara elkarteak. Orain arte 11 hizkuntzatan erabili zitekeen eBird eta azken eguneraketarekin beste bi hizkuntza gehitu dira, txekiera eta euskara: "Eleaniztasun-ekimen horren barruan, munduko 12. hizkuntza izan da, beraz, euskara. Albiste ona, euskal txorizaleontzat ez ezik, baina euskararentzat ere" ospatu du Itsasenara elkarteak.
Itzulpenaren nondik-norakoak
Itsasenara elkarteak koordinatuta, plataforma euskaratzen aritu dira azken hilabeteotan hainbat txorizale. "Horrez gain, SEOrekin elkarlanean, Europako hegazti guztien euskarazko izendegia txertatu genuen eBird-en" azaldu du Itsasenarak. Eta erabiltzaileei dei egin die hobekuntzarik egin behar bada, abisatzeko: "Aurkeztu berri den bertsio hau dagoeneko erabat funtzionala da, baina erabiltzailea konturatuko da azpiatal batzuk eta testu gutxi batzuk oraindik itzuli gabe daudela. Datozen asteotan hondar ikutuak ematen jarraituko dugu, azkenengo zatiak itzuliz eta egon daitezkeen akats txikiak zuzenduz. Plataforman arazoren bat aurkitzen baduzu, eskertuko genuke gurekin harremanetan jartzea".
Hegazti-behaketak gordetzeko eta partekatzeko plataformen garrantzia
Hauek dira txorizaleek beren behaketak jasotzeko dituzten erramintetako batzuk: Ornitho.eus EAErako, Ornitho-navarra Nafarroarako, Observation.org hegazti zein beste animalia batzuen mundu mailako datuak sartzeko, edo Reservoirbirds hegaztien ezohiko behaketen jarraipena egiteko.
Itsasenara elkarteak horrelako plataformak erabiltzeko deia egin du: "Oso garrantzitsua da txorizaleok ikusten ditugun hegaztien behaketak horrelako tresna baten bidez jaso eta partekatzea. Izan ere, plataforma hauetan biltzen diren milaka eta milaka erregistroei esker, hegaztien populazioen jarraipena egiteko aukera paregabea eskaintzen diegu zientzilariei, populazioen dinamika aztertzeko, migrazioak ulertzeko, aldaketa klimatikoaren eragina neurtzeko eta, azken batean, hegaztien kontserbaziorako beharrezko diren neurriak hartzeko".
Itsasenara eta eBird plataformaren harremana
eBird, Cornell Unibertsitate estatubatuarrak garatutako tresna da. Doakoa da eta mundu osoan dago erabilgarri, 13 hizkuntzatan. eBird-ek aukera ematen du ikusi ditugun hegaztien zerrendak norberaren datu-basean gordetzeko eta mundu osoarekin partekatzeko. Itsasenara elkartekoek azaldu dutenez, "plataforma honen onura bi mailatan neurtu daiteke: batetik, gutako bakoitzari gure behaketan estatistikak eta jarraipen historiko zehatza egiteko aukera ematen digu, oso modu erraz eta eraginkorrean; bestalde, txorizale guztion artean jasotako milioika datuei esker, ikerketa zientifikoetarako zein kontserbazio proiektuetarako ezinbesteko diren datuak metatzea lortzen dugu. Zientzia hiritarraren garrantzia inon baino gardenago bistaratzen da eBird eta antzeko plataformen balioa aztertzen dugunean".
Itsasenara Elkarteak "aspalditik" omen dauka lotura zuzena eBird tresnarekin. Besteak beste, eBird proiektuak Euskal Herrian dituen arduradunetako gehienak Itsasenara elkarteko kideak dira eta elkartearen datu historiko guztiak (30 urtez urtekarietan eta zentsoetan jasotakoak) plataformara igotzen ari dira: guztira 4.000 behaketa-zerrenda baino gehiago igo ditugu dagoeneko eBird-en datu-basera.
Hego luze eta zorrotzak eta v formako urkila-itxuradun buztana duen hegazti hau ikustean badakigu Euskal Herrira uda heltzear dagoela. Bizkarraldea eta buztana beltzak ditu, distira urdinxkekin, papar gorria eta azpialdea, aldiz, zurixka. Euskaldunon sinesmenetan presentzia... [+]
Esaera asko sortu ditu hegazti honek. Ikusteko zaila den arren, denok ezagutzen dugu. Nola? Kantuagatik. Bere izena kantu egiteko erak eman diola pentsa dezakegu. Urtero kantatzen du udaberrian eta uda partera aldiz, isildu egiten da. Esaerak dioenez, “maiatzean kuku, San... [+]
Basoan barrena oinez joan eta hara, ‘krrukrru-krru’ ozen bat entzun da. Bi aldeetara begiratu... Nor ote? Okil beltza hegan. Ez da hegazti txikia eta kolore beltza du, beleak bezala. Antzeko tamaina eta kolore bera dute bi hegazti horiek, horregatik da agian Sakanan... [+]
Desagertzeko arriskuan dagoen basoilarra ikusi dute azken egunetan Larra eta Aztaparretako naturgunean, Belaguako La Contienda bailarako eski estazioko aparkalekuan. Jokabide arraro horrek kezka sortu du biologoen artean, aurtengo negu beroak eraginda izan baitaiteke. Basoilarra... [+]
Kantuak ikasten eta soinuak imitatzen trebeak diren txoriek gaitasun kognitibo handiagoak dituztela ondorioztatu dute, Science aldizkarian argitaratu berri duten ikerketa batean.
Andatza-Ezkeltzu Bizirik taldeak antolatuta, irteera berezia egingo dute Ezkeltzu ezagutzeko: hegaztiei eta ondare arkeologikoari buruzko azalpenak emango dituzte ibilbidean zehar eta erakusketa ikusgai egongo den ukuiluan elkarrekin hamaiketakoa eginez biribilduko dute goiza.
Azterlan zabal batek erakutsi berri duenez, 1980tik 2016a bitartean hegaztien populazioak % 25 gutxitu dira azken 40 urteotan, eta ia % 60 nekazaritza-inguruneetako espezieen kasuan. Hori da, hain zuzen ere, Europako hegaztiei buruz orain arte egindako ikerketa handienaren... [+]
Sustrai Erakuntzak Bioaniztasuna Nafarroan, galtzeko arriskuan den bizi-baliabidea txostena kaleratu du. Bertan irakur daitezke Nafarroako Gobernuak 2021eko iraila bitarte jaso dituen datuak. Sustrai Erakuntzak nabarmendu du kopuru horiek gutxienekoak direla, haize erroten... [+]
Zentral eolikoen proiektuek eragin dute herritarren artean mendiko bizidunekiko jakin-mina piztea. Adibiderako, Andatza-Ezkeltzu Bizirik taldeak antolatuta hitzaldia eman du Aitor Leizak maiatza hasieran, Zizurkilen. Leiza Itsas Enarako kidea da. Txikitatik du hegaztiekiko... [+]
Aitor Leiza Itsas Enarako eta Zumaiako Natur Taldeko kidea da. Txikitatik du hegaztiekiko zaletasuna eta gaztetan herriko argazkilari baten lanak ikusita txunditu zen: “Dokumentaletan agertzen diren hegazti hauek denak hemen al daude?” galdetu zion bere buruari eta... [+]
Hegaldi berezi batek deitu digu arreta itsas bazterreko labarren artean. Burua jaso eta tximeleta baten gisan igaro du begien aurrean dugun zeru-tartea. Negua da. Hegazti askok hegoaldera migratu du jada: bero bila. Badira, ordea, hotza maite dutenak ere. Horien artean,... [+]
Biologia ikasketak egin zituen Olatz Aizpurua San Romanek (Hendaia, 1980) Nafarroako Unibertsitatean. Ia bi urte dira Aranzadi Zientzia Elkarteko Enarak proiektuaren gidaritza hartu duela, eta hegaztiek hegoak astintzen dituzten gogo eta intentsitate berarekin kontatu digu beren... [+]
Tximeleten habitatak suntsitzen eta eraldatzen ari diren garaiotan, haientzako espazioak berreskuratzeko lanean ari da Zerynthia Elkartea. Cristina Enea Fundazioarekin elkarlanean, oraingoan Ulia Interpretazio Zentroan egin dute tximeleten oasia. Apirilaren 30ean inauguratuko... [+]
New York, 1890eko martxoaren 6a. Amerikako Aklimatazio Elkarteko kideek, Eugene Schieffelin presidentea buru zutela, 60 arabazozo askatu zituzten Central Parken, hiriaren bihotzean. Egun espezie horretako 200 milioi ale bizi dira Ipar Amerika osoan.