Txokolatea kakaotik sortzen da. Kakaoak Theobroma cacao du izena; Theobroma hitzak “jainkoen janaria” esan nahi du. Aspaldikoa da txokolatearen gurtza; jainkoena zena azkar asko egin genuen geure. Euskal Herrian, azukrearekin eta kafearekin batera elikagaien inportazioan gehien hazten ari denetakoa da.
Txokolatea miresten dugu eta miresmen guztiek bezala itsutu egiten gaitu. Txokolatearekin lotzen dugun edozer gauza edertzat dugu. Honela sortu zuen Syngenta hazi etxeak 1970eko hamarkadan txokolate koloreko lehen tomatea: kumato aldaera (Solanum lycopersicum). Gero etorri ziren beste asko: Tobchoco, Bucanero, Gata lurmuturreko chocolate, Gerezi-txokolate, Raf chocolate, Chocolate Stripes, Marejada eta abar. Txokolatearekin lotzen dena hobea zaigu eta garestiago sal daiteke. Ondo garesti, izan ere patente hetsia du.
Duela urte gutxi batzuk, Rijk Zwaan hazi etxeak Sweet Palermo Chocolate edo Chocolony RZ piperra (Capsicum annuum) aurkeztu zuen, nola ez, txokolate kolorekoa. Txokolate kolorea du, noski, baina baita harekin lotzen dugun gozotasuna ere. Inoizko dasta gozoena duen piperra dela diote. Ea noiz egiten diogun kosk, Espainian ekoizten hasiak dira eta negutegi barruan udazken-neguetan ematen du alea; ea aurten iristen zaigun. Presta patrika, honen patentea ere ondo lotua baita.
Azken berrikuntza berdantza-bart antxiti arratsekoa da, Espainiako Almerian Beyond Seeds etxeak aurkeztu berri du: beChoc alberjinia (Solanum melongena), txokolate kolorekoa baita ere. Honela dio saltzaileak : “beChoc® merkatuan ez da soilik nabarmentzen sekula ikusi gabeko txokolate kolorearen eta forma luzangaren joko harrigarriagatik. Ahorako dasta oso onekoa da eta sukalderako balio ugari du, erabilera anitz ahalbideratzen dituena. Era berean, naturalki osasuntsua da, azido klorogeniko asko duelako”.
Azido klorogeniko horren berri gero eta gehiago entzuten da. Osasunerako onura franko omen dakar, oraindik elikagaien osagai bezala erabiltzeko baimenik ez badu ere. Depresioari aurre egiteko, diabetes batzuk baretzeko, antioxidatzaile ere ba omen da eta minbizia dakarten mutazioen aurkari dela ere badiote. Azido hori alberjinia horrek badu, baina hauek ere behintzat bai: sagarrak (Malus domestica) eta sagardoak, orburuak (Cynara scolymus), endibiak (Cichorium endivia), Japoniako mizpirak (Eriobotrya japonica), aranak (Prunus domestica), azenarioak (Daucus carota spp sativus), lapa-belarrak (Arctium lappa), ekilore haziak (Helianthus annuus) eta mertxikak (Prunus persica). Eta azala txokolate kolore garestira mudatu beharrik gabe.
Euskal Sagardoa Jatorri Deiturak erronka ezarria dio bere buruari: Euskal Herri osoko sagar eta sagardogileak biltzea. “Sagardoaren kultura lurralde osoan dago, eta lurralde osoan mantendu dira sagardotarako sagarrak”, esan digu Unai Agirrek, sor-markaren... [+]
“Aterako dut sagar zuku bat?”. Galdera horrekin hasi da Barrundiako Ekonomatoko kide Koldo Lopez Borobia, Susana Lopez de Ullibarri eta Santi Txintxurretarekin izandako elkarrizketa. Sagar zukuaren bueltan eta sagarrondoz inguratutako lorategian elkartu gara. Hau ez... [+]
Herritarrak elkarren artean saretzea eta bizitza sozialerako espazioak bultzatzea da Xiberoko Kolektiboa elkartearen lan ildoetako bat. Bide horretan, baratze kolektiboa sortzeko aukera suertatu zitzaien 2020an Maulen, eta zalantzarik gabe, proiektuari ekitea erabaki zuten... [+]
Badira hainbat espezie arrandegietan beti egotera derrigortuak diruditenak. Haien arteko arrain batek dirdira berezia du, urrezko koroarekin begiratzen baikaitu: urraburuak (gazteleraz ere, ezaugarri berari men eginez, dorada-k). Ondoan haien artean anaiak diruditen sorta dago,... [+]
Mikro eta makro kontzeptuen arteko muga lausoa da, eta elkarren arteko eragina lausoa izan arren, eragiten du. Baita gugan ere. Arazoa dator lainopeko itsutasunean asmatzen ez dugunean gu geu non gauden, herria non dagoen.
Zeruka, zeru bete on dakar zerukak. Zeruka, magitxa, magintxeta, mihauria, magina, baina, ilar-axala, mantxa, teka edo, ezagunena, leka. Lekak barruan dakarren leka-gauza, leka-bihia, lekalea edo lekazia bezalako jaki ederrik ba al da negua goxatzeko? Pertzak bete lekari,... [+]
Arrasateko Beroña auzoan dago kokatuta Xabi Abasolo Etxabek eta Naiara Uriarte Remediosek bultzatutako Errastiko Ogia proiektua. Bakoitza bere bidetik iritsi ziren okintzaren mundura, baina eredu ekologikoan eta ama orearekin ekoizteko oso ongi uztartu dituzte bi gazteen... [+]
Gaua da. Zuhaitzetan geratzen diren hosto gutxien artetik igarotzen da ilargiaren argia. Isiltasuna da nagusi. Txoriak sasi artean daude, babestuta lo, lo-edo. Baina bat batean zerbaitek kolpatu du sasia. Txori gehienak izutu diren arren, izoztuta bezala geratu dira, isilik... [+]
Bukatu da (bukatzen ari da) tomatearen sasoia eta unea aprobetxatu nahi nuke uda honetan izandako kezka eta amorruak orriotara ekartzeko.
Bart arratsean izan da. Etxekoak gintonikari zurrupaka. Ni aspaldi dibortziatu nintzen gintonikarekin. Ginak oso gogoko ditut, hortz-haginak ur, baina tonikak ezin edan ditut, gozoegi eta burbuila zakar gehiegi.
2016an ikusi omen zuten lehen aldiz Herrialde Katalanetan. Bi urte geroago, 2018an alegia, Xanti Pagola eta Imanol Zabalegui entomologoek Gipuzkoan azaldu zela jakitera eman zuten. Eta euskaraz izendatu ere bai! Urte batzuk pasa dira eta ez dut esango gure artean ikusteaz ohitu... [+]
Abenduaren 14an Bilbon etxebizitzaren negozioaren aurkako mobilizazio nazionala antolatu dute Euskal Herriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak eta Euskal Herriko Etxebizitza Sindikatuen Sareak. Ia 200 izan dira auziarekiko elkartasuna adierazi duten eragileak.
Azala ez da azaleko gaia, kanpoarekiko muga eta gure buruaren babesa baizik. Ordea, kosmetiko industrialak erabiliz gero, toxiko kimikoak barneratzen ditu gure gorputzak azaletik, eta dutxako zulotik behera joaten direnean, ura eta Lurra ere kutsatzen ditugu egunero. Eredu... [+]
Asko hitz egiten da basoaz azken aldian. Basoak berreskuratzeaz, basoak sortzeaz eta basoaren hedadura zabaltzeaz entzungo duzu sarri. Eta ekintza ona izan daiteke zalantzarik gabe, ekosistema moduan duen balioa handia delako. Baina, basoari jartzen diogun atentzio eta indar... [+]
Nafarroako beste zenbait herritan bezala, duela lauzpabost urte hasi ziren Basaburuan gaztainondoen inguruko lanketarekin. “Bertako gaztain barietateei lotutako ikerketa abiatu zuen Nafarroako Gobernuak, eta orduan hasi zen hemengo herrietan ere gaztainaren historia... [+]