Hori baita elebitasuna: pazientea erdalduna bada, gazteleraz, eta euskalduna bada, euskaraz. Egun guztietako gudu lana. Jaso dugun erantzuna etsigarria izan da: itzultzaile automatiko bat ezarri nahi digute, euskaraz dagoen apurra gazteleraz egon dadin, beste guztia gaztelera hutsean ematen zaigun bitartean. Pazienteak izanik eta aukeraz baliatuz, proposamen zehatz eta egingarri batzuk egin behar zaizkio Osakidetzari.

Badago gauza anitz biltzeko. Lehenik eta behin, euskararen presentzia areagotzeko benetako gogorik badago, proba osagarri guztiak euskaraz ere egon eskaini behar dira, nahitaez. Horrela, pazienteak eta profesionalak testuak euskaraz ikustera ohituko lirateke, naturaltasunez elebitasuna onartuz. Bide batez, langileontzat gure euskara hobetzeko izugarrizko laguntza izan daiteke. Ez gara ari euskara inposatzen, ez Osakidetza goizetik gauera euskalduntzen: proba osagarriak ele bietan nahi ditugu, besterik ez.

Bigarrenik, frogatuta dago hizkuntza eskakizun lepo-meheek ez dutela osasun arreta euskaraz bermatzen, berariazko neurriak hartzen ez badira. Horretarako euskarazko ibilbideak ezinbestekoak dira: lehen mailako arretatik espezializatura ahoz eta idatziz arreta euskaraz eman (historia klinikoa euskaraz, alegia), paziente eta profesionalen arteko hizkuntza-parekotasuna lehenetsiz. Protokolizaturiko zirkuitu bat, zeinean osasun langileak euskaldunak izango diren, eta behin hori ezarri eta gero, beharrezkoa balitz, itzultzaile bat.

Hirugarrena, eremu elebidunetarako ikerketa-protokoloa, hizkuntza kontuan hartuko duena. Ez da onargarria gaztelera hutsean egindako galdetegietan oinarrituriko ikerketarik adibidez, edo gutxiengoak baztertzen dituena. Hizkuntza eta generoa kontuan hartuko dituzten ikerketak. Hau ez da erronka, aukera baizik: nazioarteko eta EHko erakunde eta eragileen artean elkarlana bultzatzeko aukera.

Hizkuntzak osasun arretan duen garrantzia etengabeko prestakuntzan txertatu behar da Osakidetza barruan, berariazko programak abiatuz batetik, zeharka bestetik, gai horren inguruko ikerketa bultzatuz aldi berean.

Estandarren gaia ere badago, eta Legebiltzarrean proposatu da; etorriko den III Euskara Planaren osagarri izan daitezkeen estandarrak, pazienteen eta gizarte-eragileen ekarpenak jaso ditzaketenak.

Urteak eman ditugu euskaldunen paziente euskaldunen alde egiten. Ezin pazienteen arteko hierarkiarik onartu; ezin ekitateari muzin egin. Eske ibiltzea ez da ohointza, ezta lotsa ere. Egiten ditugun eskaerak egingarriak dira, legezkoak, gure gizartearen zerbitzura dauden erakundeekin bateragarriak, erakargarriak eta eraginkorrak. Aukera paregabea, gure erakundeak mundu mailan erreferente izateko; egundokoa, pazienteen arreta hobetzeko. Ez gaitezen sinergiarik gabeko xinaurri zirtzilak izan, elkar ulertzea eta adostasunak biltzea baita biderik egokiena. Osakidetzako III. Euskara Plana gainean daukagu: erantzukizun handia da gurea, aukera handiagoa. Osasun langileen ahotsa entzun dezatela mesedez, hor topatuko baitu Euskara Zerbitzuak uzta oparoa. Ez dezagun izan xinaurrien gibela afaltzeko.