Txileko protesta sozialetan atxilotutakoentzat indultua eskatu du konstituzio berria idatziko duen batzordeak
Kartzelaratzeak indarrik gabe uzteko lege proiektua ostegunean bozkatu da. Astelehenean, berriz eztabaidatuko dute.
2019an hasitako protesta sozialetan atxilotutakoen indultua eskatzeko behar den lege proiektua aurkeztu du Konbentzio Konstituzionalak. Ostegun honetan egin dute bozketa; datorren astelehenean, senatuko Giza Eskubideen Komisioan eztabaidatuko dute. Aldeko eta kontrako indarrak parekatuta daude.
El País hedabideak bildutako datuen arabera, Senatuko presidente Adriana Muñoz-ek eta Isabel Allende senatari sozialistak bultzatu dute lege proiektua. Bigarren bozetan 105 boto lortu dituzte alde, 34 kontra eta 10 abstentzio egon dira. Astelehenean proiektua onartuz gero, Sebastián Piñera Txileko presidenteak atzera botako duela iragarri du.
Augusto Pinochet diktadorearen 1980ko konstituzioa aldatzeko sortutako Konbentzioa uztailaren 5ean hasi zen lanean. Indultuak onartzeko proposamena, berriz, taldea eratu eta gutxira aurkeztu dute. Osteguneko bozketaren ondoren zabaldu duten agirian lege proiektua beharrezkoa dela azpimarratu dute. Haien esanetan, 2019ko urrian hasitako protesta sozialetan “giza eskubideak urratu zituzten estatuko agenteek (...), eta milaka pertsona atxilotu eta baldintza ilegaletan atxiki zituzten”. Giza Eskubideen Batzorde Interamerikarrak eta Human Rights Watch erakundeak orduan salatu zuten segurtasun agenteek erabilitako gehiegizko indarra.
Bío Bío irratiak bildu duenez, Elisa Loncón Konbentzioko presidenteak azaldu du protestetan atxilotuetako asko “preso politikoak” direla. Kartzelaratutako horiek dira, bere ustez, Txileko demokraziak daukan arazo larriena. Juan Francisco Galli barne ministroak, ordea, deklarazioen kontra egin du, Txilen preso politikorik ez dagoela esanez, El Mercurio hedabideak jaso duen moduan.
Kontrako jarrera azaldu dute baita estatuko hainbat indarrek ere. Jorge Abbott fiskal nazionalak azaldu du lege proiektua onartu eta indultuak eskainiko balira, delitu larri asko zigor gabe geratuko liratekeela.
2019ko protestak
2019ko urrian, garraio publikoaren prezioaren igoera salatzeko protestak antolatu ziren Txilen. Txinparta izan zen. Herrialdeko desberdintasun sozialen aurka egiteko aldarrikapen bilakatu eta bi urtez luzatu ziren. Konstituzio berria ezartzeko eskariarekin lasaitu da egoera kaleetan.
Guillermo Camus Jara izena du eta Txileko Lebuko kartzelan dago. Egoera larrian da, gose greba luzeaz gain, ostiraletik egarri grebari ere ekin baitio.
Augusto Pinochet diktadoreak Txilen estatu-kolpea eman zuela mende erdia bete denean, hamaika berba entzun dira herrialdeak bizi duen zatiketaz. Hamazazpi urtetako diktaduraren errepresioa ukatzea da zenbait eskuindarren egungo arma, negazionismo gisa ulertu den diskurtsoarekin... [+]
"Egun on" baino gehiago "larrialdi" hitza erabiltzen dugun honetan, Mari Paz Aedoren hitzek lagunduko dizute ikasturte honetako zure utopien lanketei gogotsu eta pozetik ekiten. Txilen, Santiagon jaio zen duela 45 urte. Gatazka sozioekologikoak aztertzen ditu... [+]
1973ko estatu kolpea gertatu baino lehen Nixon garaiko AEBtako presidenteak jasotako dokumentuak argitaratu ditu Washingtonek ostiralean, Alexandria Ocasio-Cortez AEBtako Ordezkarien Etxeko kideak Txileri egindako bisita ondoren. Ocasio-Cortezek gardentasuna eskatu du,... [+]
Maiatzean ekin zioten gose grebari 17 preso politikok. Haien eskubide kultural eta territorialak errespetatzea, lege antiterrorista bertan behera uztea, Lanaren Nazioarteko Erakundearen 169 hitzarmena onartzea eta preso politiko maputxeen askatasuna exijitu dituzte.
Txileko konstituzio berria idazteko ardura izango duen kontseilua 50 lagunek osatzen dute, eta haietako 22 Alderdi Errepublikanoko kideak izango dira, botoen %36 lortuta.
Norvegiako berriztagarrien erraldoiaren hainbat proiektuk ondoeza eragin dute maputxe eta sami herriengan. Epaileek ere ilegaltzat jo dituzte azpiegiturak, baina gobernuek ez ikusiarena egiten dute. Giza eskubideen aldeko aktibista ospetsuek ere bat egin dute protestarekin,... [+]
Salvador Allenderen aurkako estatu kolpea eman eta bi aste eskasera hil zen Pablo Neruda; datorren irailean beteko dira 50 urte. Heriotzaren arrazoi ofiziala prostatako minbizia eta metastasia da, baina poeta txiletarraren ilobak nazioarteko peritu-txostenaren berri eman du:... [+]
Irailaren 4an Txileko herritarrek argi utzi zuten ez dutela nahi Biltzar Konstituziogileak ondutako testu berria onartu: bozkatu zuten hamahiru milioi herritarretatik %62k (7.882.958 boto) ezezkoa eman zioten proposamenari, eta gainerako %38ak (4.860.093 boto) baiezkoa. Inkestek... [+]
Ia zortzi milioi txiletarrek ezezkoa eman diote konstituzio proposamenari. Gabriel Boric presidenteak konstituzio-prozesu berria eta aldaketak iragarri ditu bere gobernuan.
Irailaren 4an bozkatuko dute Txilen konstituzio berria, oraindik indarrean den Augusto Pinochet diktadorearen 1980ko konstituzioa ordezkatu nahi duena. Berau onartzen bada, munduko konstituziorik feministena izango da. Zer jasotzen du konstituzio honek? Nola izan da idatzia eta... [+]