Hala ere, ez da soilik metroko txartelaren prezioaren igoera Txile esnatu zuena, edalontziak gainezka egitea eragin zuen tanta besterik ez zen izan. Diktaduratik gaur arte, eta "pseudodemokraziara itzulera" eman bitartean, poza iristera zioala uste zen garaian, baliabide naturalak, hezkuntza, osasuna eta beste hainbeste pribatizatzeko legeak ezartzen hasi ziren. Era berean, langileei AFPen eredua (pentsio-sistema) ezarri zitzaien, pribatua dutenei bakarrik egiten diena mesede, eta zeinetan militarrak eta poliziak ez dauden atxikita.

Eredu kapitalista neoliberala sendotzeko politika horiek guztiak oharkabean pasatzen ari ziren, manifestazio bat edo beste burutu arren, baina une honetan Txileko herriak planto egin du. Protestetan gehien errepikatutako leloa ondokoa da: "Ez dira 30 peso, 30 urte dira", adieraziz txartelaren 30 pesoko igoerak txikikeria eman dezakeen arren, urteetan herriaren gainetik pasatu direla, eta ondasun eta zerbitzu guztien prezioek gora egiten dute bitartean soldatek bere horretan jarraitzen dutela. Justizia sozialaren bidezko eskaera horiengatik guztiengatik, eta batez ere duintasunagatik altxatu da herria.

Ostiralean, hilak 18, hainbat "ihesaldi masibo" deitu ziren, eta metro-geltoki gehienak suntsitu zituzten, erabileraz kanpo utziz. Gertakari horien ondorioz, liskarrak izan ziren poliziarekin eta barrikadak Santiagoko hainbat tokitan. Gobernuak urteetan egin duen era berean erantzun zien eskaerei: errepresioaz. Egun horretan bertan, Sebastian Piñera Echenique presidenteak (1973ko diktadura zibiko militarrarekin ozpoz orpo aritu zen alderdiko kidea) larrialdiko salbuespen-egoera ezarri zuen, eta Javier Iturriaga del Campo (diktadura garaian atxilotze eta tortura zentroetara pertsonak entregatzen zituen militar baten semea) izendatu zuen segurtasun nazionaleko buru.

Militarrak manifestazioak erreprimitzera irten ziren kalera, eta horrek Santiagon hasitako arazoa nazio mailako nahigabe bilakatu zuen: salbuespen-egoera amaitzeko eskatuz eskualde guztietan manifestazioak egin zituzten iragan larunbatean; gobernuak, bere aldetik, mobilizatu ziren eremu guztietan salbuespen-egoera eta etxeratze-agindua ezarriz erantzun zuen, mobilizazioak bertan behera uzteko larderia gisa. Oraindik ez dute halakorik lortu, Txileko herria erresistentzian dago; militarrak kalean egonik ere, eta etxeetatik irtetzeko debekua ezarri arren, mobilizazioek ez dute etenik izan. Lerrook idatzi bitartean, 2019ko urriaren 23an, manifestazioek jarraitzen dute herrialdean, eta Giza Eskubideen Batzorde Interamerikarrak emandako datuen arabera 42 hildako, bortxatutako 12 emakume eta 120 desagertu zenbatzen dira dagoeneko. Giza Eskubideen Institutu Nazionalak emandako datuen arabera, urriaren 22ra bitartean 1.601 pertsona atxilotu dituzte —horien artean 185 haur eta nerabe—, suzko armekin 132 pertsona zauritu dituzte, bestelako arrazoiak medio zaurituak 85 dira, eta sexu-indarkeriagatik 3 kereila jaso dira, besteak beste. Egin ahal izan dituzten beste egiaztapen batzuen artean, larrienen artean dago Santiagoko metroko tunelak atxilotzeko eta torturatzeko zentro gisa erabiltzen ari direla frogatuko lukeen ebidentzia.

Komunikabide independente garen heinean, nazioarteko iritziaren esku jartzen ditugu gertakari horiek, beste lurralde batzuetako kideen elkartasuna lortu asmoz, Txilen burutzen ari diren giza eskubideen urraketa larrien salaketa egin dezaten bereziki; izan ere, gure lurraldean bizi den egoerarekin prentsa-askatasuna hertsatuta dago, eta gure hedabideak zentsuratu egin dituzte krimen horien hedapena eta borrokan diren kideei helarazten diegun babesa saihesteko. Izan ere, komunikatzeko gure lanaz harago, erresistentzian dagoen herri honen parte gara, eta gure borrokarako armak estatu honen zerbitzura ez dauden hedabideak dira.

Osasuna eta Askatasuna! Eskerrik asko elkartasunagatik!