James C. Scott politologoa eta antropologoa da eta, besteak beste, espezialista erresistentzia-era subalternoetan. Egunotan, bere liburu bat irakurtzen ari naiz, Los dominados y el arte de la resistencia (“Menderatuak eta erresistentziaren artea”, Txalaparta, 2003). Diskurtso publikoaren eta diskurtso ezkutuaren arteko ezberdintasunari buruz egiten du hitz. Diskurtso publikoa hegemoniatik egiten den hori dela diosku, eta diskurtso ezkutua, berriz, talde subalternoek beraien artean erabiltzen duten hori. Bata leku publikoetan egiten da, agerian dago, mundu guztiak ezagutzen du, hala goikoek nola behekoek; bestea, ordea, goikoek, agintean daudenek, ez dute ezagutzen.
Adibidez, gizarte esklabista batean, kalean eta jabearen aurrean esaten dena diskurtso publikoa da. Esklaboen etxoletan, aldiz, lasaitasunez hitz egin daiteke eta, jabearen aurrean inoiz esaten ez dena, han esaten da. Sumindura eta haserreak askatzeko lekuak dira. Irudika ezina da esklabo batek bere jabeari zera esatea, "neure eskuekin hilko zintuzket". Horrelako egiazaletasunak, publikoki adierazia izanez gero, ekarriko lituzkeen ondorioen gordintasuna jasangaitza da. Noski, batzuetan osasun-kordoia apurtzen da, eta hitz ezkutuak agerian azaltzen dira. Baina, gehienetan, talde zapalduek, publikoan ari direnean, hitzak oso ondo neurtzen dituzte, euste-ariketa zailak burutuz. J.C. Scottek dioen bezala: "Historiako zapaldu gehienentzat, (...) bizirauteko trikimailua, ?ezin baita esan beti hutsezina izan denik? behazuna irenstea izan da, eta amorruaren eta indarkeria fisikoaren bulkada erreprimitzea”. Lege ezkutu horren arabera moldeatu ditugu gure diskurtsoak.
Europako herri gutxituok ere baditugu gure txistetxoak. Baina grazia egin diezazuten gure kodeak jakin behar dituzu
Beste adibide bat, ez hain bortitza, ez hain muturrekoa. Ate berriak jarri genituen etxean. Lantaldea hegoamerikarra zen; ketxuak, hain zuzen. Nirekin hitz egiteko manerak oso neurtuak ziren. Komeni zitzaien informazioa emateko teknika araztua zuten. Beraien autonomia eta lanaren kontrola mantentzeko egiten zuten, seguru asko. Diskurtso ezkutuaren zantzuak nabaritu nituen langilearen hizkeran; baina, berak bakarrik ez, beste zapalkuntza ardatz batean, nik ere emakumea izateagatik nire hitzak moldeatzen ditut. Nire posizioa mantentzeko eta nire hitzak kontuan hartuak izateko teknika ez oso kontzienteak erabiltzen ditut. Horregatik, ia konturatu gabe, ziurtasunik ez banu bezala hitz egitea gustatzen zait. Eta makulu-hitzak erabiltzen ditut, maiz: “ezta?, horrelako zerbait, omen, beharbada, agian, diotenez...”. Nire ideiak saltzeko nire teknika, bestearen onespena bilatzea da. Horri buruz Scottek dio emakumeek maizago erabiltzen dutela euren adierazpenetan hizkuntzalariek etiketa-galdera deitzen dutena: "ez al da horrela?"; edo bestela ahots tonuaren modulazioa, hau da, "hau horrela dela uste dut" ahoskatzea, baina "’hau ez al da horrela?’ galdetuko balute intonatzea, onespena eskatuz ariko balira bezala".
Diskurtso ezkutuaren beste adar bati Scottek "mozorroaren politika" deitzen dio: ipuinak, txisteak, abestiak, eufemismoak, eta abar, kultura herrikoietatik sortutakoak dira, eta oso erabilgarriak dira, besteak beste, egileen identitatea babesten dutelako. Gainera, nik gehituko nuke erredentoreak direla, askatzaileak. Europako herri gutxituok ere baditugu gure txistetxoak. Baina grazia egin diezazuten gure kodeak jakin behar dituzu, eta, batez ere, elebiduna izan behar duzula abisatu behar dizut:
"Badakizue nola esaten zaion hiru hizkuntza hitz egiten duenari?”; “’Hirueledun’ esaten zaio, edo bestela ‘eleaniztun’: “Eta bi hizkuntza hitz egiten duenari?”; “Elebidun”; “Eta bakarra hitz egiten duenari?”, “Frantses". (Txantxak ondo funtzionatzen du ‘espainiar’ jartzen baduzu ere)
Bada beste bat, katalanez ohikoa, baina duela gutxi euskaraz ere entzun dudana: "Bazen behin gizon bat iturri batetik edateko prest. Pasa da herritar bat aldamenetik eta esan dio: “Ez edan iturri honetatik, ur kaltegarria da eta”. Eta besteak: “¡Háblame en crisitano!” (hitz egidazu kristau hizkuntzan!). Orduan, herritarrak: Nada, nada, que beba despacito, que es agua muy buena" (Ezer ez, ezer ez, gutxika edateko, ur oso ona da eta).
Bonbardaketarik tragikoena larunbatean burutu zuen Israelgo Armadak, desplazatuen ehunka dendaren aurka, Al Mawasin, Gazako hegoaldean. Israelgo Armadak "eremu humanitario seguru" izendatu zuen eremu hori. Gutxienez 90 pertsona hil eta 300 zauritu zituen bost misil eta... [+]
Ostiral goizean ekitaldi politiko bateratua egingo dute Gironan, Herrialde Katalanetan. Puigdemont faltako da, ezin baitu itzuli.
Israelgo egunkari Haaretz-ek hilabeteetako ikerketa egin du Israelgo Armadak iragan urriaren 7an Hamaseko erasoari nola erantzun zion aztertzeko. Armadako soldadu eta ofizial ugarirekin hitz egin du eta ondorioa argia da: Israelek Anibal direktiba indarrean jarri zuen, aurretik... [+]
Frantziako Estatuaren aurkako protestak aitzina doaz Kanaky irlan eta errepresioak ere ez dauka etenik. Uztailaren 10ean tiroz hil du errepide blokeoan zegoen Rock Victorin Wamytan gaztea. Independentisten artean ezaguna den familia batekoa da gaztea: 1998ko Noumeako Bake... [+]
Sionista hitza daukaten argitalpenak ezabatuko ditu, juduei edo israeldarrei erreferentzia egiten dieten kasuetan. Orain arte baino modu zabalagoan hartuko dute erreferentziak aztertzeko irizpidea, eta sionisten aurkako mugimenduei eragin diezaieke.
Gazatik itzulitako soldaduek aitortu dute bertan ez dagoela tiro egiteko irizpiderik. Armada sionistak nahieran egiten du tiro, etxeak erre eta gorpuak lurrean botata utzi, guztia komandanteen onespenarekin.
"Zaila da, baina beharrezkoa". Hala azaldu du The Lancet zientzia aldizkariak Gazako hildakoak kontatzeko hartu duen lanaren berri. Hildakoen kopurua, gaixotasunak eta bestelako zeharkako faktoreak kontuan hartuta, gutxienez 186.000 pertsona hil dituztela kalkulatu... [+]
Netanyahuk baldintza bezala jarri du Israelek ofentsiba berrabiarazi ahal izatea “gerraren helburuak bete arte”. Iturri batzuen arabera, Hamasek onartu du su-eten iraunkorra negoziaketen lehen fasean adostea, aurrebaldintza izan beharrean.
Espainiako Auzitegi Nazionaleko apelazio aretoak astelehen arratsean esan du baliogabetu egin behar direla Tsunami auzi judizialaren ikerketako azken hiru urteak, "ilegalki" luzatu zelako. Erabaki hori behin betiko bihurtzean Carles Puigdemont eta Marta Rovira kasutik... [+]
Ostiral arratsaldean deportatu behar zuten, baina hegaldiaren komandanteak ez zuen sahararraren bidaia ahalbidetu, hegaldia segurua ez zela izango argudiatu zuelako, EFEk jaso duenez. Bilboko Guardia Epaitegiak larunbat goizaldean gaztearen “askatasun-gabezia... [+]
Adimen artifiziala denen eskueran jartzearekin, multinazional teknologikoek cloud datu zentro erraldoiak eraikitzeko planak ugaritu dituzte. Ekipamendu informatikoz betetako mega-fabrikon aztarna ekologikoa ikaragarria da: elektrizitateaz gain, milioika litro ur behar dute euren... [+]
Hezbollahren goi mailako bi agintari militar hil ditu Israelek hilabete batean. Tentsioak gora jarraitzen du, erabateko gerra pizteko kezka artean.
Ostiral arratsaldeko 15:00etan deportatuko dute Bilbotik Tangerrera doan hegaldi batean, EITBk informatu duenez. Espainiako Auzitegi Nazionalaren arabera, “gaur egun ez dago demandatzailearen bizitzarako edo osotasun fisikorako berehalako arrisku edo arrisku... [+]
Hamarnaka mila pertsonak ihes egin behar izan dute Khan Younis eta Gaza hirietatik azken egunetan, nora joan izan gabe. Israelgo armadaren eta Netanyahuren arteko talkak azaleratuz doaz, eta Hezbollahren aurkako gerra geroz eta gertuago dago. Su-eten proposamena mahai gainean... [+]
Gizona Marokotik zetorren hegaldi batetik iritsi zen eta asiloa eskatu zuen, jazarritako ekintzaile politikoa zelako. Ukatu egin zioten eta gaur deportatu behar zuten, baina atzeratu egin dute. Abokatuek Auzitegi Nazionalaren aurrean aurkezturiko “erreguzko... [+]