Trumpek Hitler irakurri? Tira...
AEBetako presidentetzarako hauteskunde-urtean sartu gara eta okatu arteko anoa irentsi beharko dugu datozen hilabeteetan. Probetxuzko zerbait ere agertuko da, ezinbestez.
Nikki Haleyk 1861-1865ko Gerra Zibilaz duen iritzi “coolak” erakarri du batzuen arreta. Baina askoz ugariagoak izan dira Trumpek etorkinei buruz dionarekin asaldatu direnak. AEBko odola pozoitzen ari omen dira migrari malapartatuak. Presidente ohi/gaia halakoa denez, gainera, Haleyk bezala atzera egin edo gerizatu ordez, esana berresatera atera da, lotsarik gabe. Pentsatzen duena horixe delako, noski. Eta aurkariak zein lardatsak diren jakingo balu, zer esanik ez.
Izan ere, giro liberalek su batean ekin diote Trumpen esanak Hitlerren eta nazismoaren iritziekin eta egintzekin uztartzeari. Hain gogotik ekin ere ezen Mein Kampf edo antzeko zerbaiten irakurle ere egin nahi izan baitute Trump. Ezetsiz haren biografo saiatuenek ziurtzat jotzen dutena: inoiz ez duela liburu bat irakurri, ezta “berak” idatzita argitaratuta dagoena ere.
Korapiloa, ordea, katramilatzen da egiaztatzen denean –eta ez da zaila– Trumpek migratzaileei buruz darabiltzan esamolde horiek beroriek Estatu Batuetan bertan esku-eskura izan direla beti… Eta bertako migrazio-legeria historikoan hezurmamitu direla.
Deigarria egiten da “etorkinek herrialdearen odola pozoitzen dutela” esana mahai gainean jarrita dagoenean, Madison Grant eta haren inguruko ekimen politikoen hizkera eta egikera inork ez aipatzea. Hitlerrek haren obrari “nire biblia” deitzen ziola ote?
Bada M. Granten biografia bakarra izango den baina sarean eta doan dagoen Jonathan Spiro-ren idazlanean irakur liteke, beste asko eta askoren artean:
"Kenneth Roberts-ek Saturday Evening Post egunkarian idatzi zuen immigrazioa 'Amerikaren zainetan diharduen pozoia' bezala zela; eta George Creel-ek Collier-en irakurleei esan zien, mugarik gabeko immigrazioaren ondorioz, 'gure bizimodu nazionaleko putzuak pozoitu egin dira, eta pozoituta jarraituko dute, sentimendua alde batera uzten ez bada sen onaren alde egiteko'.
[…]
"Denetan etorkinik zikinenak juduak ziren, zeinak, garbitasuna eta natura maite zuten nordikoen aldean, hiri handietako kiratsean pilatzeko joera bitxia zutela baitzirudien. Charles E. Woodruff, Madison Grantek irakurtzen eta miresten zituen liburuak zituen medikuak, juduak 'bizkarroi kaltegarriak' eta 'baziloak' zirela ohartarazi zuen. Haien immigrazioa 'gaixotasun infekzioso' bat bezalakoa zela, aberria inbaditzen zuena, eta haiei jazartzea 'beharrezko desinfekzio-prozesu' bati ekitea omen zen. Prescott F. Hall-ek ere esan zion Granti juduak 'gaixotasun infekziosoen ernamuinen' antzekoak zirela, eta 'belar gaizto' edo 'intsektu izurriteen' antzera tratatu behar zirela. Grant ados zegoen etorkin juduek antzinako amerikarren 'odola pozoitzeko' mehatxua zekartela; eta Kenneth Roberts-ek idatzi zuen juduak zirela 'benetako giza bizkarroiak'".
Duela ehun urteko kontuak dira, 1922koak: Hitler kaporal desmobilizatua zen; eta Mein Kampf, asmoa ere ez oraindik.
2022ko otsailaren 28an atxilotu ondoren, aske utzi dute bere aurkako frogarik eta bistako epaiketarik gabe. Bizkaiko kazetariaren talde juridikoak informatu du “preso dauden hainbat kazetari libre uzteko” Errusiak eta Poloniak adostu duten trukeagatik geratu dela... [+]
Hamasen erasoaren ezohiko muntak, eta Israelgo gerra-kabineteak hari emandako erantzunaren desmasiak zerikusi zuzena dute ondorio geopolitikoen sakonerarekin. Ekialde Ertainean eta nazioarteko aliantzetan aldaketak eragin ditu genozidioak: Israelek zer irabazi eta galdu du?... [+]
1959. urtea mugarri izan zen jazzaren bilakaeran: Miles Davisek A Kind Of Blue grabatu zuen martxoan eta apirilean; disko horretan parte hartu zuen John Coltranek Giant Steps plazaratu zuen maiatzean; eta, azkenik, Ornette Colemanek The Shape Of Jazz To Come argitaratu zuen,... [+]
Munduko erakunde militar suntsitzaileenak 75 urte bete ditu, eta eztei horiek behar bezala ospatzeko, esan du bere kideek gehiago gastatu beharko dutela armetan. Gainera, urtemugaren goi bileran beste potentzien kontrako gerra hauspotu du NATOk, Txinaren eta Errusiaren kontrako... [+]
Hamasen urriaren 7ko erasoa eraikin zahar bat astindu duen lurrikararekin konpara daiteke. Arrakalak agertzen hasiak ziren, baina orain begi-bistan daude, oinarrietaraino.
Joe Bidenen narriadura kognitiboaren eztabaidak bi urte inguru ditu. Batzuetan portaera bitxia zuen, beste batzuetan ez zitzaion ondo ulertzen edo egiak ez ziren gauzak esaten zituen, semea Iraken hil zitzaiola, adibidez. Halere, establishment liberalak bere egoera kognitiboari... [+]
900 milioi inguru eskatzen dizkio Energy Transfer Partners enpresak AEBetako Greenpeace erakunde ekologistari, 2016 eta 2017an oliobidearen aurkako protestetan kalteak eragin izana leporatuta. “Epaiketa honetan porrot eginez gero, Greenpeace justizia klimatikoaren aldeko... [+]
25 egun baino gutxiagoz egon da martxan hasieratik polemikoa izan zen portua. “Distrakzio neurria” izan dela salatu dute eragile ugarik.
“Indar guztiak presidente karguan zentratzea” erabaki duela adierazi du, eta Kamala Harris presideneteordeari “babes eta abal osoa” eskaini dizkio. Harrisek baieztatu du bere hautagaitza aurkeztuko duela Alderdi Demokratak presidentegai izendatu dezan... [+]
Trump tiroz zauritu dute larunbatean, kanpainako mitin batean. Atsedenerako hiru egun hartu ditu, gaur arte. Biden jada hiru aldiz agertu da komunikabideen aurrean, aurkariaren aurkako atentatua salatzeko. Azken adierazpenean kanpainaren erritmoa moteltzeko mezua luzatu du;... [+]
Sortu zela 75. urteurrenean egindako gailurrean, Aliantza Atlantikoak Txinaren kontrako mezua gogortu du eta herrialde asiarrari egotzi dio Errusia laguntzea Ukrainako gerran. Kievi laguntza gehiago emateko konpromisoa adierazi dute NATOko 32 kideek eta Europako herrialdeek... [+]
Europar Batasunaren txandakako presidentetza beretu eta astebeteren buruan Viktor Orban hungariar lehen ministroak egin duen ezusteko blitz-ak azalpen serioa eskatzen du. Gaiaren neurrikoa.
Hamasek akordio proposamenari egindako aldaketa batzuk “ez dira egingarriak”, AEBetako Estatu idazkariaren arabera. Israelek ere ez du ofizialki onartu proposamena, baina AEBek Hamas aurkezten dute oztopo bakar gisa.