Euskaldunok lehengo Gaztelarekin eta oraingo Espainiarekin izan ditugun harremanak ez dira sekulan samurrak izan. 1200. urtean Gasteiztik hasi zuten euskal lurraldeen konkistak pasarte odoltsu asko utzi digu mendetan zehar. Nafarroaren konkistan eta karlistaldietan hildako milaka lagunek ongi erakusten dute euskaldunon erresistentzia historikoa gure lurrak besteen esku geldi ez zitezen. Azken gertakizun odoltsu masiboa 1936an Mola jeneralak antolatu zuen altxamendua dugu. Francok jarraipena eman zion eta honek ezarri zuen sistema faxistak 1975 arte iraun zuen. Euskal Herrian Francok milaka herritar hil zuen, beste milaka asko atzerrira joatera behartu zuen eta mendebaldean abiatu berria zen hiru herrialdeetako autonomia deuseztatu egin zuen.
Franco desagertu zelarik, sistema faxistaren zutabe nagusiek bere horretan iraun zuten eta demokrazia berria kutsatuta sortu zen. Milaka lagun torturatu zuten eta komisarietan eta kalean jende ugari hil zuten. Europako Batasunean ezinezko zirudien altxamendu militarra egitera ere iritsi ziren -tankeak kalera aterata eta Parlamentuan tiroka sartuz- helburu bakarra zutelarik: txoriek ez zezatela Madrilek jarritako kaiolatik alde egin. Estatuaren baliabideekin Euskal Herrian jarduteko talde terrorista bat osatu zuten. Euskaldunok Euskal Herritik sortzen genuen informazioaren iturriak lehortzeko ahalegin bortitzak egin zituzten. Orduan gazte ziren asko gaur, adinduta, oraindik kartzelan dauzkate gupidarik gabe, garaiak zeharo aldatu badira ere. Euskarari hegalak etengabe mozten dizkiote. Kirolari hoberenei munduko onenen aurka euskal koloreekin lehiatzeko ateak ixten dizkiete... Zer enpatia izanen dugu, ba, euskaldunok España Una y Grande horrekiko?
Demagun Sánchez presidenteak apustu estrategikoa egiten duela estatu plurinazionala osatze aldera. Demagun independentziarako trantsizio fase bat adosten dugula Euskal Herrian. Nola uztartuko genituzke biak?
Espainiak sentipen garratzak, mingotsak eta gaziak soilik eragiten dizkigu, gozoetatik urruti beti. Kaiolan giltzatuta gauzkate, hegalak aske astindu ezinik. Madrilekiko kateak xehatu egin nahi genituzke, baina epe motzean zail dago. Ba al da noranzko horretan urratsik emateko beste aukerarik? Demagun Espainia urdinaren aurrean, Pedro Sánchez presidenteak gidaturiko Espainia gorriak periferia deitzen dutenekin apustu estrategikoa egin nahi duela Estatu plurinazionala osatze aldera. Demagun independentziarako trantsizio fase bat adostea egoki ikusten dugula Euskal Herrian. Nola uztartuko genituzke bi jarrerak? Federalismoa, egungo autonomia maila bera eskainiko ligukeenez, ez dugu aski. Konfederazioaren eredura jo beharko genuke, eskuduntzen balantza gure aldera desoreka dadin.
Konfederazioa interes berdinak defenditzeko estatu burujabek osatzen duten elkargunea da. Hortaz, gure kasuak ez luke kontzeptu horrekin bete-betean bat eginen, Euskal Herria estatu burujabea ez delako. Baina burujabetasun horren goseak gaude oso eta hurrengo hilabeteetan Espainiako presidentearekin negoziatzen hasi behar denez, ongi legoke epe ertain-luzeari begira egin dezagun. Ausart jokatzeko tenorea da, jauzi kualitatiboa emateko apustu eginez. Presarik gabe, baina tinkotasunez. Burujabetzarantz goazela irmo erakutsiz.
Konfederazioaren ereduari jarraiki, batetik hitzarmenak ukituko ez lituzkeen Estatu mailako gaiak zehaztuko lirateke: Estatuko instituzioak (monarkia, senatua…), nazionalitatea, atzerri-politika, Estatuaren mugen zaintza, moneta sistema… Bestetik, euskal lurraldeei legozkiekeen eskuduntzak zehazterakoan, honatx osotasunean erreklamatuko genituzkeen hainbat: hezkuntza, osasungintza, segurtasuna, gizarte-segurantza, euskararekiko hizkuntza-politika, langileen eskubideen kudeaketa, presoen eskubideen bermea, kultura eta kirolaren esparruak (selekzioak barne), herritarrei era guztietako kontsultak egin ahal izatea… eta guztiaren zaintzari dagokion justizia administrazioa.
Hegoaldeko lau probintziek autonomi-estatutu bakarrean elkartzeko eskubide aitortua izanen genuke. Bestalde, segurtasuna aipatzean, gure lurraldean euskal instituzioen menpeko polizia bakarrik egonen litzatekeela esaten ari gara, batetik, eta armadaren kuartelak eraitsi eginen liratekeela, herrialde desmilitarizatua izan nahi dugulako, bestetik.
Aurreko guztiak ez gintuzke independentziaraino eramanen, baina bai etxe burujabearen ezkaratzeraino. Prozesuari amaiera emateko herri kontsulta eginen litzateke. Quebeci (1980 eta 1995) eta Eskoziari (2014) aitortu zitzaien zilegitasun berarekin.
Hauxe kaiolako atea zabal liezagukeen giltza, txori aske gisa hegan joateko aukera emanen ligukeena. Eskuratzen nekeza. Noizbait lortuko duguna.
Joan Mari Beloki Kortexarena
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Wikipedia.org-en arabera, Gish gallop (Gish-en lauhazka) edo falazien metrailadorea "eztabaida teknika bat da, aurkariari ahalik eta argudio gehienekin eraso egiten diona, argumentu horien zehaztasuna edo sendotasuna kontuan hartu gabe", eta albo-ondorio gisa... [+]
Terminoaren jatorria XIX. mendearen hasieran kokatzen da. Garai hartan, liberal ingelesen asmo inperialistek errusiarrekin talka egin zuten, Errusia Asian zabaltzen ari baitzen eta Ingalaterraren kolonizazio nahiak oztopatzen. Beren interesak babesteko, Ingalaterrak errusiarren... [+]
Juanje Soria abokatua urriaren 26an hil da, Iruñean. Foro Sozial Iraunkorreko kide ohiek Soria oroitu dute gutun honetan.
Asteartean EH sareko partaide batek Mozal Legearen bidez jasotako isun baten harira epaiketa izango du. Mendian, sarraskitu nahi dituzten mendi horietan ibiltzearren eta lurraldearen, lurraren, zaintzan eta defentsan aritzearren ertzaintzaren jazarpena jasan zuen. Beste behin... [+]
Autoan noala hasi naiz artikulua zirriborratzen, mentalki. Ideiarik onenak autoan izan ohi ditut, bakarrik gidatzen ari naizela. Bilborantz noa, Arriaga antzokira. Artedrama konpainiak Miñan antzezlana taularatuko du gaur. Urriak 25 ditu, ostirala da.
Antzokiko atarira... [+]
Bizi garen gizartea erabat oinarrituta dago menpekotasunean. Mendeetan zehar gure bizitza horren arabera eratu da, eta poliki-poliki erabakitzeko eskumena, askatasuna eta burujabe izatea murriztuz joan dira. Batzuetan bortizki kendu dizkigute; besteetan, ordea, geuk eman ditugu... [+]
Biziki ernegatzen nauen kontua da nola mintzo ohi zaion sendagile zenbait pazienteari. Minaz mintzo zaizkigu umeak bagina bezala. Dagoneko giltzurrun bi transplante egin dizkidatenez gero, badakit zertaz ari naizen: besteak beste, tutu bat zakilaren barnean jarri didate bietan... [+]
Kanboko bi hautetsi nagusiak (auzapeza eta lehen axuanta) errabiatuak dira. Hiru herritarren kontra plainta ekarri dute, Marieneako pentzearen alde protestatzeagatik. Bigarren aldia da enetzat, goizeko 06:00etan, ohetik ateratzen gaituztela (bizilagunarekin), hamar bat... [+]
“Proposamen ausart, integral eta prestuen tenorea etorri zaigu (…) Euskal Herria munduko altxamenduen artean sar dadin berriro”, bota zuen Hartzea Lopez Arana adiskideak ARGIA aldizkarian 2018ko uztailean argitaratu zuen “Oldartze eraginkor baten... [+]
Gero eta akats ortografiko gehiago atzematen dugu sare sozialetako idazkietan, eta ez soilik gazteek egindakoak, baita komunikabideetakoak ere. Batzuk hain bihurtu dira ohiko, non gure begiei apenas ez dieten minik ematen.
Horrela, gaztelaniaz hauek bezalakoak barra-barra... [+]
Gaur egungo hiriek eraldaketa prozesu sakonak behar dituzte arlo guztietan. Gizarte eta hiriek dituzten erronkak itzelak dira eta horiei heltzeko ezinbestekoa da diagnosi eta planifikazio ariketa integralak egitea eta, ondoren, erabaki partekatuak... [+]
Urriaren 21erako, mobilizazioak deitu zituen Gernika Palestina izena hartu duen sareak. Palestinak pairatzen duen genozidioa salatu, eta bakearen alde egiteko ekimena omen da, eta nekez jar gaitezke bi kausa horien kontra. Elkartasunak palestinarren alde lerratzera garamatza,... [+]
Euskal Herria Bizirik-ek, heldu den urriaren 26an, Gasteizen, Arabako herri plataformek eta nekazarien sindikatuek trantsizio energetikoaren aitzakian korporazio handiek inposatu nahi dituzten megaproiektuen aurka antolatutako manifestazioan parte hartzera animatu nahi du.
Ongi etorri euskararen mundura harrera jardunaldiak izan berri ditugu Gasteizen, Euskalgintzaren Kontseiluak eta Eusko Jaurlaritzak antolatuta. Euskararen biziberritze prozesuaren egungo erronka nagusietako bat da gurera datozen herritar berriak helburu hori erdiesteko aliatu... [+]