Tiananmen ez hartu alferrik ahotan
Halabeharrez –96 urteen halabeharrez, besteak beste– hil da Jiang Zemin baten batzuek “Tiananmenekoaz geroztiko protesta-mobilizazio handiena” dela dioten horren erdi-erdian. Eta, nola ez, zenduak gertakari haiekin izan zuen harremana hala moduz –alegia, eskas eta oker– obituorio guztietan oroitarazi bada, ez dira ezta ere bakanak duela 33 urtekoaren eta oraingoaren artean kidetasunak bilatzeari ekin dioten “adituak”. Tira, ez litzateke Tiananmen izena horren merke erabili behar. Ordukoagatik eta oraingoagatik.
Baina horretarako, egitateen bidez egia bilatzeko sen pittin bat ere eduki beharko litzateke; eta askotan ematen du ez dagoela halakorik. Edo copy&paste-ren kulturak, inoiz baino informazio-aukera gehiago dagoenean, inoiz baino endelegamendu gutxiagorekin uzten gaituela. Esku-eskura dauden argibide erosoenak ere baztertzen direlako, batek daki zergatik.
Duela 33 urte pasa, Tiananmeneko plazan akabera izan zuen hura, sistemaren benetako krisi politikoa izan zen Txinan. Iraultza Kulturalaren ondorengo larriena. 1976koak ez bezala, sustrai sozial garbia ere bazuelako, aginte politikoaren baitako joera-borraka sakonaz gain.
Tiananmenen akabera izan zuela diot, hasiera ez zuelako ez bertan ez orduan izan. Alderdiaren gailurreko desadostasunak ia hiru urte lehenagotik zetozen, 13. Kongresuaren prestamenetatik. Eta krisi sozialaren lehen agerbidea, prezeski, Jiang Zeminek aginte zuzenpean zuen Shanghain sutu eta gartu zen, Tiananmenekoa hasi baino hainbat hilabete lehenago. Jiangek “bere” Shanghaiko krisi hura nola kudeatu zuen faktore erabakigarria izango zen gero, Deng Xiaopingek eta konpaiek bidalitako tankeek Tiananmeneko plaza “garbitu” ondoren, Alderdiaren zuzendaritza berrantolatzeko orduan.
Idatzita dago. Ez Txinako iturri ofizal agerikoetan, baina bai, adibidez, Brent Scowcroft, Bush-aitaren Segurtasun Nazionaleko aholkulariaren oroitzapen argigarrietan.
Aurtengo azaroko azken asteburuan Txinako hainbat hiritan, C9 Ligako unibertsitateetatik (Tsingua, Beida, Fudan, Jiaotong...) gertu gehienetan, beren arropa txukunekin eta azken belaunaldiko Iphone edo Xiaomiekin irudiak hartu eta sareratzen arratsean elkartuta ikusi ditugun ehunka neska eta mutil horiek Txinako egungo sistema politikoan krisi serioa sorraraz dezaketela sinesteko... grina handia behar da. Edo kolapsismoa deitu ohi den horretan fede itsu samarra. Eta gazte horien abiaburu diren eliteko ikastegi txinatarren soziologiaz (eta politikaz) ezjakintasun larregi samarra.
Baina Zero-COVID estrategia Xi Jinpingen ateraldia besterik ez dela deritzonak, sinets dezake beste edozer ere.
Garai aproposa izaten da urteburua iraganeko lorpenak goraipatzeko eta, are gehiago, etorkizuneko asmo-usteak aldarrikatzeko. Eta halatsu da Txinan ere, alafede. Bide batez, ez da harrigarria abenduko azken orduetan, aurreikusitako planari aurrea hartuz, Xinjiangeko Urumqi-Yuli... [+]
2018ko martxoaren lehena zen, bere lehen agintaldiaren lehen laurdena burututa, Donald Trumpek pentsaera politiko-ekonomikoaren lagin gardenena utzi zigunean: “Merkataritza-gerrak onak dira, eta irabazten errazak”. Orduantxe abian jartzear zituen altzairu eta... [+]
Ipar hemisferioan ikasturtea hastearekin batera izan ohi den albiste-zaparradan argitaratu zen duela astetxo batzuk: aspaldiko urteetan ez bezala, txinatar jatorriko ikasleak (275 milatik gora) ez dira jada ugarienak Estatu Batuetako unibertsitateetako atzerriko ikaslerian;... [+]
Argazkia bai, ala argazkia ez? Oraintxe bertan, ez dago argi Rio de Janeiron hasi berri-berria den G20aren goi bileran argazkia izango ote dugun ala ez. Bertaratu diren agintari gorenen “familia-argazkia”, alegia. Horrelakoetan arauzkoa bihurtu dena: turista... [+]
Mundu mailako inperioaren urbs estatubatuarra –eta haren periferiako lurbira osoa– Donald Trumpen bigarren agintaldirako kontuak ateratzen ahalegintzen ari garenean, tentsioak gorabidean jarraitzen du datozen lau urteetan, zalantzarik gabe, arreta-gune nagusietakoa... [+]
Kontinente zaharrak gerra komertziala plantatu dio Txinari, auto elektrikoen merkatu europarra porrot historiko eta irrigarri izatetik gertu dagoelako. Txinatarren errua omen, kotxe elektriko europarrak bi aldiz garestiago izatea haienekin alderatuta. Min egiten dietena da... [+]
Zeurea ez dela –eta ez duela izan behar– deritzozun herrialde bateko gertakari historikoa izan al daiteke nonbaiteko festa nazionalaren sorburua? Bai, horixe. Gertatu ere gertatzen da Taiwanen: “Hamar Bikoitzean”, alegia, urriaren 10ean ospatzen da... [+]
Kontatu –ezta iradoki ere– ez digutenez, imajinatu egin beharko dugu. Gertatu, halatsu gertatuko zelako, gutxi gora behera.
Tximeleta efektua deituaren bertsio eguneratua ematen du: unibertsitate-mintegi arrunt eta ziztrin samarra baino asko gehiago ez lirudikeenak belarri guztiak tentetu arazi ditu Asia Ekialdean, bereziki Japonian. Baita gugandik gertuago ere.
Azkenean, odolik isuri gabe amaitu da apirilaz geroztik Sabina/Xianbin/Escoda atoloiaren urmaelean, Spratley uhartediaren ekialdean, BRP Teresa Magbanua, Filipinen kosta-zaintzako ontziaren aingura-aldi luze bezain atezua. Irailaren 15ean, igandez, aingura jaso eta porturantz... [+]
Txina Hegoaldeko Itsasoan gaiztotzen ari da gatazka Filipinak eta Txinaren artean. Nabari du oraintsu arte Second Thomas Shoal/Ren’ai Jiao/Ayungin uharrian nahita hondoa jota datzan Sierra Madre filipinar gerraontziaren hondakinen inguruko tirabira batere konpondu gabe,... [+]
Iazko urtarril-otsailean izan genuen Hego Euskal Herrian bisitari, egundoko propagandaz girotuta baina aparteko arrakastarik gabe, Shen Yun izeneko antolakundearen “Txina komunismoaren aurretik” ikuskizuna. Agian neuk ere esan behar nuen zerbait orduan, haren... [+]
Hamas, Fatah, Palestina Askatzeko Herri Frontea, Palestinako Jihad Islamikoa eta beste hamar taldek hitzarmena sinatu dute, genozidioa amaitu ostean “Palestinako lurralde guztien” gaineko agintea izateko. “Okupazioaren aurka borrokatzeko” eskubidea dutela... [+]
Munduko erakunde militar suntsitzaileenak 75 urte bete ditu, eta eztei horiek behar bezala ospatzeko, esan du bere kideek gehiago gastatu beharko dutela armetan. Gainera, urtemugaren goi bileran beste potentzien kontrako gerra hauspotu du NATOk, Txinaren eta Errusiaren kontrako... [+]
Urtebeteko atzerapenarekin hasi da Pekinen 2022an egindako Alderdi Komunistaren XX. Kongresutik datorren Komite Zentralaren III. Osoko Bilkura.