Ostiralean piztu ziren lehen alarmak, milizia armatuek bost hiri garrantzitsu —tartean, Herat eta Kandahar— okupatu eta gero. AEBetako tropak maiatzean hasi ziren Afganistandik erretiratzen, eta talibanek aurrerapen azkarra izan dute ordudanik. Matxinoen indarra gelditu eta gerra ekiditeko asmoz, Afganistango Gobernuak talibanekin agintea partekatzea proposatu zuen aste bukaeran, Dohako elkarrizketetan. 

Baina igandean talibanek Kabul hartu zuten eta horrekin Afganistanen gaineko kontrola bereganatu. Ashraf Ghani presidenteak herrialdetik alde egin du, “odol gehiago isurtzea saihesteko”, eta matxinoak gobernu berria eratzeko planak egiten ari dira.

Mohammad Naeem talibanen bozeramaileak Al-Jazeera Mubasher TV hedabideari eskainitako elkarrizketan iragarri du gerra bukatu egin dela: “Lortu dugu bilatzen ari ginena, herrialdearentzako askatasuna eta gure jendearentzako independentzia”. Erregimen baketsua ezarriko dutela gaineratu du Naeemek, eta “laster” iragarriko dutela nolakoa izango den botere antolaketa.

Talibanen buruzagietako batek Reuters berri agentziari adierazi dionez, hainbat probintziatan sakabanatuta dauden matxinoak batuz joango dira, eta atzerriko indar guztiek Afganistan utzi arte itxarongo dute gobernua antolatzeko. Hala ere, talibanek datozen egunetan iragarriko dute Afganistango Emirerri Islamikoa. 

Naeemek azaldu du ez dutela herrialdea isolatuta gobernatu nahi, eta nazioarteko komunitateari negoziazioetarako deia egin dio. “Trantsizio baketsu” hori defendatzeko, sharia legearen barruan emakumeen eta gutxiengoen eskubideak errespetatuko dituztela adierazi du.

Talibanek orain arte konkistatu dituzten lurretan, ordea, gobernatzeko era berriaren lehen arrastoak ikusi dira. The Guardian hedabidearen arabera, Afganistango hainbat eremutan, emakumeei debekatu egin zaie eskola eta unibertsitateetara joatea edota etxea uztea gizonezko baten laguntzarik izan ezean. 

1996 eta 2001 urteen artean talibanek ezarritako Emirerri Islamikoan gertatutakoa errepikatuko den beldur dira asko. Andrazkoek debekatuta zuten eskola eta hainbat espazio publikotan egotea eta etxetik irteteko gorputza eta aurpegia guztiz estalita izan behar zuten. Lege erlijiosoaren aurka egiten zutenei harrika hiltzea eta urkatzea bezalako zigorrak ezartzen zitzaizkien.

Kabulgo aireportuan, bost hildako

Talibanen mehatxuaren aurrean, biztanle asko herrialdetik ihes egiten saiatzen ari dira. Igandean, Kabulgo aireportutik irtetear zeuden hegazkinetara azkar eta trumilka sartzen ahalegindu zen jendea. AEBetako indar militarrek airera tiro egin zuten herritarrak atzera bota zitezen, hegazkinak diplomatikoentzako eta enbaxadetako langileentzako zirela argudiatuz. 

Reuters agentziaren azken informazioaren arabera, bost hildako egon dira Kabulgo aireportuan. Lekuko batek adierazi du gorpuak autoetan sartzen ikusi dituela. Oraindik ez dakite ihes egiten zebilen jende erauntsiagatik hil diren edo tiro egin dieten. 

Atzerriko herrialdeak beren herritarrak Afganistandik ebakuatzeko lanetan ari dira. Hegaldi komertzialak gelditu egin dira, eta ihes egitea lortu duten bakarrak agintari gutxi batzuk izan dira. Ghani presidenteaz gain, hainbat ministrok egin dute alde: Bismillah Khan defentsa ministroa eta bere hiru semeak daude tartean, Berria-k zabaldu duenez.

AEBek ostiralean hasitako plana eraman dute aurrera: enbaxadako langile guztiak erreskatatzea lortu dute astelehenean. Datozen egunetan beste 1.000 tropa bidaliko dituzte Afganistanera AEBetako hiritarrak eta laguntza taldeak aberriratzeko.

Nazioarteko erantzuna

65 herrialdek baino gehiagok komunikatu bat sinatu dute Afganistango biztanleak ere herrialdetik ebakuatzea eskatzeko. Nazio Batuen Erakundeko António Guterres presidenteak adierazi du milaka pertsonak alde egin dutela giza eskubideen urraketen beldur direlako. NBEko Segurtasun Kontseiluak larrialdiko bilera antolatu du astelehenean New Yorken, Afganistanen nola jokatu erabakitzeko.