Alokairuan etxe bila denbora luzez gabiltzanok dakigunez, etxebizitzen merkatua munstro bat da. Ustelkeria eta moralgabekeriak ez du mugarik. Mila euro inguruko soldata izanik, gaur egun pisu bila ibiltzea ezinezko lana da bakarrik bizi nahi baduzu, eta erabat lan estresagarria eta etsigarria ere bada zuzenean zoroetxera eraman zaitzakeena.

Milaka gara eskatzaileak eta Nafarroako Gobernuak erantzuten du noizbehinka etxe apur batzuk sustatzen, eta milaka lagun kanpoan geratzen dira. Espainiako Konstituzioaren 47. artikuluak ez du ezertarako balio, industria politikoaren elite eta profesionalek egin zuten, etxebizitzen sistemaren hariak mugitzen zituzten eta egun mugitzen dituztenen interes finantzarioak asebetetzeko: bankuak, eraikuntzako enpresa handiak, higiezinen web plataformak. Etxebizitzari buruzko lege berrian ere egitura horiek ukitu gabe daude. Inork ez die aurre egiten.

Eta sistemak lehengo lepotik jarraitzen du: merkatu erabat hanpatua eta aberrantea, non irrazionaltasuna, larderia, soldata prekarioaz baliatzea eta era guztietako gehiegikeriak aurkitu baititugu arrazoizko prezio baten bilaketa bizian. Adibidez, "legea barrabiletatik pasatzen dut" esaten dizuten higiezin-agenteak, abusuzko baldintzak eta fidantzak, eta maizter posibleei xantaia egiten dieten jabeak, bai eta maizterrei ematen zaizkien etxebizitza alokatzeko gizarte laguntzak (Emantzipa eta David) aprobetxatzen dituzten pertsonak ere, hain zuzen ere, merkatuko prezioetan ezin delako bizi, eta laguntza horiek ezkutupean edo iruzurrez kobratu nahi dituztelako.

Merkatu lotsagarria, putrea eta zitala da hau. Bigarren etxebizitza baten jabe diren klase ertaineko pertsona askok argudiatzen dute bankuek izugarri igo dizkietela hipotekak eta alokairua "igo" behar dutela. Izan ere, gutxi batzuk oso maila handian bidegabeki jokatzen dutenez (bankuak, higiezinen agentziak, publizitate plataformak, eraikuntzaren arloko enpresak...), gainerakoek ere jokatzen dute horrela maila txikiagoan, eta, azkenik, guztiek eragiten dute alokairuko etxebizitzen bila gabiltzanon prekaritatean.

Ezin gara askatasunez garatu pertsona gisa eta modu independentean bizi, eta, gainera, pisua partekatu behar dugu gehiegizko prezioetan eta behartuta. Susmagarria da CEOE patronalak soldatak igotzeko ekimenari aurrea hartu izana; soldata horiekin, jakina, ezin da bizi izugarri hanpatuta dagoen merkatu batean oraintxe bertan produktu mota guztiei dagokienez. Lotsagarria da XXI. mendean pertsonok gure kabuz ezin bizitzea soldata bidez eta etxebizitzarako benetako eskubiderik ez izatea.

Nire ustez, beharrezkoa da beste gizarte mobilizazio bat, benetako etxebizitza eskubidearen alde. Ikusarazi eta aldarrikatu behar da ehunka mila eskatzaile Nasuvinsak sustatuko etxe apur horiek esleitzetik kanpo geratu garela. Niri iritziz, sindikatu eta langileen erakundeek "klase ertainaren” ideologiarekin bat egiteko nolabaiteko joera dute, hau da, pentsamolde solidarioa izaten ari ez dena, honako hauen jarraitzailea baizik: bankariak, higiezinen enpresak eta eraikuntzako enpresen merkatua. Eta hori lasta baino ez daiteke izan, Etxebizitza Sindikatu Sozialistak eta gainerako gizarte taldeek eragiten duten bultzada geldiarazten ahal duena; horiek zuzen zuzenean kapitalismo inmobiliarioaren erdigunean jotzen baitute.

Gobernuak bultzatu eta animatu behar ditugu gauza dezaten duintasunez etxe batean bizi ahal izateko dugun eskubidea, dagoen benetako eskaerari erantzuteko adina etxebizitza sozial eraiki dezaten, behar izanez gero hutsik dauden pisuak nazionalizatu daitezen, edo merkatuaren hariak benetan mugitzen dituztenak behingoz beren lekuan jar ditzaten. Diskurtso faltsuak edo fikziozko "ezkutu sozialak" ez dira aski; beharrezkoa da etxebizitzarako oinarrizko eskubidea gauzatuko duen politika sendo bat. Kontuan har dezatela behingoz bizitzeko eta arnasa hartzeko oinarrizko eskubidea, eta etxebizitza ez dadin izan denok motzean lotzen gaituen egungo kartzela sozialik handiena, non inork ez baitu benetan gozatzen bizitzeko eskubideaz, kartzelari gutxi batzuek gure bizitzak maila sozialean eta irabaziak lortu nahian kontrolatzen dituztelako.

Bitor Abarzuza Fontellas