Suge arrantzalea, errekan barrena
Sugea entzun eta leku lehor bat etorriko zaio burura askori, narrastiek beroa behar dutela ondo barneratua baitu gizakiak. Suge guztiak ez dira berdinak, ordea; denek ez dituzte baldintza berak gustuko, eta horri esker dago, besteak beste, dagoen dibertsitatea. Bakoitzak bere bizi txokoa izan ohi du eta suge biperakarak ur eremuak ditu gustuko, zalantzarik gabe. Hargatik, herri askotan, “errekako sugea” edo “ur sugea” moduan ezagutzen dute animalia hau. Izan ere, suge biperakara ur zale amorratua da.
Igerilari aparta da eta urpekari bikaina. Sugeak lurrean narrasean ibiltzen diren moduan mugitzen du gorputza ur azalean edo ur azpian ibiltzeko, eta nola gainera! Minutuak ere egin ditzake azalera atera gabe, eta horri esker, bere jakirik preziatuena, arrainak, arrantzatzeko abilezia bikaina du. Amuarrainak, ezkailuak… igelak eta zapoak ere jango ditu.
Esku-arrantzan ibili denak ondo asko ezagutzen duen animalia da. “Ur sugeak ez du kuidadorik, ez du horzkarik egiten. Baina esku-arrantzan ginela, eskua sartu eta harrapatu nuen. Esan nien gehiago ez nintzela joango”. Errekako arrantzale gehienek, ordea, ez diote beldurrik, eta behin baino gehiagotan, amuarraina arrantzatzera doazela suge biperakara harrapatu badute ere, berriz ere bueltatu direla diote. Ondo asko baitakite suge biperakarak ez duela pozoirik, eta horzka ere, ez duela apenas egiten.
Sugeez gutxixeago dakienak, ordea, tentuz begiratzen dio suge biperakarari. Nahasmena ere sor baitezake bere diseinuak. Izenak berak dioen moduan (biperakara), sugegorriaren antza du eta ezaugarri hori baliatzen du bere burua mehatxatua sentitzen duenean: lepo aldea puztu egiten du, hiruki formako burua jarriz, sugegorria bailitzan. Bien artean badira ezberdintasunak, ordea. Sugegorriak buruko eta gorputzeko ezkata guztiak tamaina berekoak ditu. Suge biperakarak, baina, burukoak gorputzekoak baino handiagoak. Begi-ninia ere, sugegorriak bertikala du eta biperakarak, borobila. Sugegorriak pozoia du; biperakarak, ez.
Izatez, sugegorria eta suge biperakara ez dira genero berekoak ere. Suge biperakaratik gertuago dago suge gorbataduna bera, biak Natrix generokoak izanda. Biak ere eremu hezeen zaleak dira, nahiz eta diseinu aldetik antza handirik ez duten.
Kolore nabar edo gorriztak dituen suge honek populazio nahiko dentsoak ditu Euskal Herriko eremu batzuetan. Banaketa ere nahiko zabaldua du Euskal Herri osoan, eta hala, bainutokia erreka edo ibaia duten gehienentzat ezaguna da. Arrantzale amorratua denak nola arrantzatzen duen ere kontatuko dizu, Urumea bailaran kontatu ziguten moduan: “Amuarraina harrapatzen duenean, amuarrainarekin batera ibiltzen duk. Amuarraina gogorrean hasten denean, bueltan-bueltan igual ibiltzen duk; utzi egiten ziok. Lasaitzen denean, berriz ostera lehorrera, eta beste horzka bat gehiago jan eta horrelaxe jaten du”. Behatzaile onak, gozatu ez ezik, ikasi ere egiten baitu naturan. Suge biperakararekin, gainera, gune pribilegiatuan: erreka soinuak belarria goxatzen duen lekuan.
SUGE BIPERAKARA (Natrix maura)
TALDEA: Ornoduna / Narrastia.
NEURRIA: 90 cm.
NON BIZI DA? Ur eremutik gertu.
ZER JATEN DU? Arrainak eta anfibioak, batez ere.
BABES MAILA: Ez dago babestuta.
Anbotoko Mari ezagutzen dugu askok, Aralarko dama, Aketegiko dama eta beste izen ugariz ere ezaguna dena. Amalur izaki gorputza hartua da Mari, gure jainkosa, euskaldunon artean ezaguna. Soineko apainez jantzitako andere bezala aurkezten da herri askotan. Baina nor ote da Mari... [+]
Gaur aurkezten dugun intsektuaren izen zientifikoak, besteak beste, bi gauza azaltzen dizkigu: alde batetik, gorria dela (ez erabat) eta ez duela hegorik. Okerrak ez dira biak ala biak, baina gorria ez da bere kolorazio bakarra, eta hegoak ere izan baditu, baina beraien tamaina... [+]
Itsasoan badira landareen itxura izan arren animalia harrapari diren izaki eder batzuk: anemonak. Kantauri itsasoan hainbat anemona espezie ditugun arren, bada bat, guztien artean bereziki erraz atzemateko aukera eskaintzen diguna: itsas-tomatea.
Ugaztunei eskainitako azken artikuluaren amaierako hitzak hurrengo animalia aurkezteko aitzakia paregabea dira. Bertan esaten genuen muturluzeak erreka “garbi eta txukunak” behar dituela, kutsadurarik gabeak baina elementu natural anitzekin. Animalia txiki horren... [+]
Antxoa, bokarta edo albokartia, gure arrain komertzialen artean txikiena, euskal kostaldera hurbildu da.
Katalanen ustetan artzainak engainatzen omen ditu hegazti honek: “enganyapastors”. Espainiar eta latindarrek, aldiz, ahuntzari esnea kentzen diola diote, hortik datorkio hain zuzen ere izen zientifikoan (Caprimulgus europaeus) islatzen den caprimulgus (capra... [+]
Leihatila honetan behin baino gehiagotan azaldu ditugu Ama Naturaren engainuak bere izakiak babestearren. Batzuetan, erle edo liztor itxura zuten euliak ekarri ditugu, beste batzuetan inongo arriskurik ez duten arrisku-kolorazioko intsektuak ere bai (kolorazio aposematikoa... [+]
Nekazal eremu lehor baten erdian ageri da putzua. Txikia da tamainaz, eta ez oso sakona. Egunak dira euririk egiten ez duela, baina oasi txiki honek oraindik ere aurretik bildutako urari eusten dio. Gauak eremua irentsi du eta isiltasunaren erdian kantu bakarti bat entzun da... [+]
Trebea, burutsua eta iheskorra; olagarro arruntak, izenak hala adierazten ez badu ere, aparteko trebetasunak ditu. Itsas molusku zefalopodo haragijale honek txundituta gauzka, bere ezaugarri eta ahalmen bitxiekin. Ornogabe guztien artean adimentsuena da, besteak beste.
Azken glaziazioan Euskal Herriko lurraldea zapaltzen zuten mamutek, leizeetako hartzek, bisonteek eta baita hienek ere. Elur iraunkorrera eta hotzera egindako animalia horiek desagertu egin ziren baldintza glaziarrekin batera. Baina dinosauroen desagerpenaren garaian ugaztun... [+]
Gurean hain ezaguna den hegazti hau ustelzale porrokatua da, eta honek ez dio fama onik ekarri. Batzuek arrano, buitre, futre, hatxarrano edo mirusai deitzen diote; izen ofiziala sai arrea (Gyps fulvus) da.
Gaur egun Lur planetan bizi diren intsekturik handienek 30 cm inguruko tamaina izan dezakete, gizaki baten seiren bat, gutxi gorabehera. Horien artean daude tximeleta eta sits erraldoiak edo kakalardo potoloak. Halako izaki harrigarrien aurrean nola bada erreparatu lau... [+]
Arboletako hostoak eroriak dira eta basoko lurra estalia dute. Lurraren eta hosto gorrituen artean, alabaina, sortzen da geruza fin bat, arreta gutxi jasotzen duena, baina espezie askoren biziraupenerako garrantzi handia izan dezakeena. Hezetasuna mantentzen du, zomorroak... [+]
Duela 180 milioi urte Pangea kontinentea zatitu zenerako ikasia zuen aingirak Thetis itsasoa zeharkatzen. Ordudanik kontinenteak mugituz joan dira, eta aingira espezieak ezberdinduz. Jatorrizko arbaso beretik bereizi diren 20 aingira espezieen artean, gurea da, ibai-aingira edo... [+]
Koloretsuak, distiratsuak, forma xelebre bezain ederrekoak diren heinean, nudibrankioek beste planeta batetik iritsitako izakiak dirudite. Itsas hondoko izaki biluzi hauek 1980ko hamarkadako gandorretako kolore biziak eta Parisko joskintzako izen handien moda arkitektonikoa... [+]