Garai honetan, azaroko arratsalde ilunetan, sukaldean kafe bat prestatzeko ohitura dut, amonak egiten zuen modura, atxikoria, kanela eta azukrearekin. Berak kontatzen zizkidan istoriak gogorazten ditut. “Sukaldeko leihoan eta atarian   kalabaza piztuak jartzen zituzten garaiak ziren haiek”.

Leihotik, intxaurrondoa ikusten dut: azken asteetan haize bortitzek eta ekaitzek astindu dute. Hain indartsu dago lurrari itsatsita, haizeari eta euriari ez diela beldurrik. Euri, ekaitz eta haize bortitzen ostean, ahulduta eta hilda zeuden adarrak puskatu zaizkio. Hosto gutxi ditu aldean, biluzik geratzeko ez zaio ezer falta. Neguko iluntasun eta bakardareari ez dio beldurrik.  

Udazkenean, nire emozioak dantzan daudean, tristuran eta melankolian ez jausteko, eta intxaurrondoak egin duen bezala, ekaitza datorrenerako, inguruan  mugimendu eta borrokarako gogo handia dagoenean, "Sustatzeko elikadura" praktikatzen dut. 

Oso garrantziatsua da zer jaten dugun, nola osatzen ditugun platerak. Ez ahaztu  barazki jatorriko proteinak zereal eta haziakin nahastea ( arroza, artoa, artatxikia, garia...). 

Prestatu platerak tuberkuluekin:  azenarioak, patatak, batatak, boniatoa,  erremolatxa, arbia, tipulak, baratxuria, besteak beste. Elikadura plana bizitzaz eta kolorez bete, barazki eta fruta koloretsuekin.

Udazkeneko barazki eta frutak

PORRUA. Garai honetarako, lagungarria da artikulazio eta hezurretarako, erreuma, artritis eta azido urikoa dutenentzat. Potasio asko eta sodio gutxi ditu eta alkalinizatzailea eta diuretikoa da.
Porruaren berdea aprobetxatu, salda eta lapikokoei zaporea emateko erabiliko ditugu. Juliana eran fin-fin moztu eta zartaginean salteatuta platerak osatzeko, apaintzeko, guarnizio bezala gozo daude.  
KIWIA. Zuntz iturri ona da, idorreria duten pertsonentzat aproposa. Gainera, propietate gaztetzaileak ditu, ahalmen antioxidatzaileari esker. Ez du sodiorik eta azido folikoaren iturri ona da.

Bere barruan altxor bat gordetzen du: haziak, omega3-an aberatsak direnak, bihotzerako eta burmuinerako koiperik osasuntsuenetarikoa.

SAGARRA. Hesteen laguna da, oinarrizkoa, gomendioetan beti dago presente. Gordina aldean eramateko, jateko erosoa da. 

Orekatua eta elikagarria, sagarra fruten erreginatzat jo daiteke. Bere bertute terapeutikoak oso ugariak dira .

Gordina ensaladan, konpotan eta  erreta erabiliko ditugu. Gogoratu, fruta hobe jatea eta murtxikatzea, edatea baino. 

MADARIA. Samur eta heldua dagoenean erraz eta azkar liseritzen den fruta da. Digestio zailak eta astunak dituztenek, egosita har dezakete. Urdailaren laguna da. Bere formak urdailaren itxura dauka.

Bere urtsutasun handiak freskagarri bihurtzen du, egarria baretzeko baliagarria. Adineko eta haurrentzat bereziki gomendagarria da. 

PERRETXIKUAK. Ur asko dute, zuntzetan aberatsak dira eta kalitatezko proteinak dituzte. Bitamina eta mineraletan aberatsak dira. Digestioan zailtasunak dituztenek noiz eta zerekin jaten dituzten zaindu behar dute. 

Eta gu? Gure gorputzak zer behar du neguan? Hezurrak indartzea eta beldurrak baretzea. Horretarako neguko  elikadura eta zaintzarako tresnak  prestatuko ditugu hurrengo artikuluan. 

-------------------------------------------------------

SASOIKO ERREZETAK

BERAKATZ ZOPA

Osagaiak

• 4 berakatz atal

• Zopako ogia

• 4 arrautza

• Pipermin zati bat

• Berakatz salda

• Gatza

• Oliba olioa

Pausoak

• Berakatz salda pretatu ur eta 6 berakatz alekin.

•Beste lapiko batean, olioa eta berakatz xaplak berakatzarekin berotzen jarri.

•Berakatzak gorritutakoan, ogia zatitua gehitu oliotan eta nahastu.

• Ondoren, aurrez egindako berakatz-salda bota eta gero pipermina txikituta gatza. Irakiten hasten denean, sua jaitsi pil-pilean 35-40 minutu inguruan eduki.

•Azken momentuan lau arrautza gehitu gainera eta hauek egindakoan prest dago jateko.

On egin!

PIÑUTELA PERRETXIKUAK LABEAN

Osagaiak

• 400 gr perretxiko

• Ogi birrindua

• Pipermina

• Perrexila xehetua

• Berakatz edo baratxuria

• Gatza

• Oliba olioa

Pausoak

• Ondo garbitu behar dira perretxikuak. 

• Labea 180 ºC-tan berotu.

• Labeko bandejan banan-bana perretxikuak jarri. Perexila eta ogi birrinduarekin apaindu. 

• Gehitu olioa txorrotadatxo bat, gatza, pipermina eta berakatza xaflak. 

• Sartu labean 180 gradutan 15-20 bat minutuz.

On egin!

SAGARRA BAPOREAN INTXAUR ETA MAHASPASEKIN

Osagaiak

• 4 sagar

• 10 intxaur

• Eskukada bat mahaspasa

• Kanela hautsa eta zotza

• Astigar-xarabea edo eztia

• Ura

Pausoak

• Sagarrei murtxikina kendu. 

• Bapore ontzia prestatu: beheko aldean ur apur bat eta kanela zotza ipini berotzen; gainean sagarrak saskitxoan. Tapa jarri lapikoari. 

• 6-10 minutu eta prest egongo dira, sagar motaren arabera.

• Bete eta apaindu sagarrak intxaur, mahaspasa eta gozo koilaratxo batekin. 

On egin!

KALABAZA KREMA PIPITA XIGORTUEKIN

Osagaiak

• 500 gr kalabaza edo kuia

• 2 azenario

• Porru bat

• Baratxuri ale bat

• Piper berde erdia

• 4 koilarakada tomate saltsa

• Patata bat

• Oliba olioa

• Ura

• Gatza

• Piper beltza

• Kuia pipita xigortuak

Pausoak

• Garbitu porrua, piperra eta azenarioa. Zatitu. Sueztitu lapikoan, olioarekin.

• Gero, gehitu kuia (azala eta pipitak kenduta) eta ura, barazkiak estalita geratu arte. 

• Gatza eta piper beltza gehitu. 

• Erantsi patata, ataletan zatituta, eta tomate saltsa. Utzi dena egosten, 20-25 minutuan, su eztitan.

• Barazkiak ongi egositakoan, kendu salda, gorde, eta xehetu barazkiak. Saldaren bidez norberaren gustuko trinkotasuna emango diegu barazkiei.

• Apaindu kuia pipitekin eta on egin !