Tradizionalki, hitzarmen sektorial bat sinatzea bake sozialaren sinonimoa da, eta, sarri, lortutako akordioak hausnartzeko eta baloratzeko aldi bat izaten da. Uztailean hitzarmen kolektiboa sinatu ondoren, ziklo berri bat hasi da Bizkaiko esku-hartze sozialeko sektorearentzat. Une horretatik aurrera, aukera-leiho bat irekiko da eredu sektoriala birformulatzeko eta etorkizunean irtenbiderik gabeko kalezulora ez jotzeko.

ESK-k oso positiboki baloratzen du akordioa egungo sistemaren mugen barruan, aldez aurretik lortuak izatetik urrun ziruditen mugarri batzuk gauzatuz, eta neurri berean egiten dugu prozesuan zehar sortutako eztabaida eta hausnarketei dagokienez.

Bi urte eta erdiko lan-gatazkaren ondoren, erantzukizun publikoen azpikontratazio-eredu orokor batek erakusten dituen josturen ahuleziak esku-hartze sozialeko langileen hausnarketa sakona ahalbidetu du.

Azterketa hori funtsezko gaietan egindako jauzi kualitatibo baten eskutik etorri da, eta, balorazio subjektiboa izan arren, sektorearen bilakaerarako giltzarritzat jotzen ditugu. Alde batetik, ikusaraztea, mobilizatzeko gaitasuna eta langileen nortasun-sentimendua loratzea, etorkizuneko borrokei begira indartzen gaituena. Bestetik, azpimarratzen ari garen funtsezko elementu gisa, antolatutako batzarretan egungo ereduaren finituari buruz sortu den sakoneko eztabaida, eta sektoreari dagokionez ikuspegi-aldaketa baten beharra, argi eta garbi sektorearen publikotasuna azpimarratuz.

ESK-k sektorea publiko bihurtzearen alde egin behar zela sinetsita ekin zion negoziazio horri, eta negoziazio-prozesuaren eta hitzarmena sinatzearen ondoren, berretsi egin genuen, ikuspegi politikotik ez ezik, uste osoa baikenuen publifikazioa dela sektoreari bideragarritasun teknikoa emateko modu bakarra, eremu publikoaren pareko lan-baldintzak eman nahi baditugu.

Egungo ereduaren oinarria erantzukizun publiko hori erakunde pribatuei helaraztea da, finantzaketa publiko nahikorik gabe, administrazioarekin lankidetzan jarduten duen eta exijentea ez den patronalarekin. Horren ondorioz, zerbitzuekiko erantzukizunik ez izateak muga onartezinak ditu sektoreko profesionalentzat, gehienak emakumeak, eta zerbitzuen erabiltzaileentzat.

Esan bezala, erantzukizun publikoen azpikontratazio orokor baten aurrean gaude. Azpikontratazio hori erakunde batzuek egin dute, eta, gehienetan, administrazioak betetzen ez zituen komunitatearentzako beharrezko zerbitzuak martxan jartzeko sortu ziren, boluntariotzaren bidez. Hamarkada batzuk geroago, administrazioak berak erabilitako erakunde bihurtu dira zerbitzuaren kalitatean erantzukizunak saihesteko, kostuak merkatzeko eta bete beharreko premia etengabeei beste alde batera begiratzeko.

Sektore honek artatzen dituen ezin konta ahala aurpegi eta errealitateren beharrak eta eskubideak: hirugarren adineko pertsonak, gazteak, bertako pertsonak eta migratzaileak, egoera oso ahulean dauden pertsonak, mendekotasun-egoeran daudenak, genero-indarkeriaren biktima diren emakumeak eta bizirik iraun dutenak, bizitzako hainbat unetan laguntza eta babesa behar duten beste kolektibo askoren artean, bizitza modu duinean bizi ahal izateko.

Berriz diogu esku-hartze sozialaren sektorearen barruan egiten diren zereginak publikoak direla, administrazioak finantzatzen dituela, baina gero eta erakunde pribatu gehiagok kudeatzen dituztela. Hori ez da iritzi bat, datu kezkagarriak ematen dituen errealitate bat baizik; izan ere, zerbitzuen %90 titulartasun publikokoak dira, baina gehienak pribatuak dira, guztira 600 enpresa publikotik 10 besterik ez baitaude.

Eredu horren azken helburua, dirudienez, zainketen negozioa egitea da, eta horrek lan-baldintzak okertzea dakar, lan profesionala gutxiesten du, eta are nabarmenagoa egiten du artatzen ditugun kolektibo askoren eskubideek administrazioarentzat berarentzat duten garrantzi eskasa.

Eredu publiko baterantz igarotzeko benetako alternatiba gisa, funtsezkoa da entitateek jokatzen duten papera aldatzea, borrokatuz erakundeek "lehiaketan" jartzen dituzten funts eskasengatik, administrazioaren konpromisorik ezaren aurrean funtsezkoa den errebindikazio-rolerantz. Non geratu ziren administrazioak erantzukizuna bere gain hartzea lortu ondoren desagertzeko helburuarekin sortu ziren erakunde askoren nahiak?

ESK-k Gizarte Esku-hartzearen sektorean izan duen bizipenetik hasi da batzen gaituen eta etorkizunean gehiago batuko gaituen apustu bat: langile publikoekin kalitatezko zerbitzuak ematearen aldeko apustua. Langile garen aldetik, prozesu horrek indartu egin gaituela sentitzen dugu, eta gure zaintza-lanari balioa ematen dioten eta ikusgarriagoak egiten gaituzten aliantzak egin ditugu. Mundu feministatik babesa eta laguntza eman digute une oro; izan ere, beste aldarrikapen askoren artean, funtsezkoa den bat partekatzen dugu, gure eta artatzen ditugun pertsonen eskubideak bermatuko dituen zaintza-sistema publiko bat.

Bide hori irekia da datozen urteetan garatu behar dugun hitzarmen-prozesu honetan, gure sektore-proposamena da, eta, sektoreko langile eta ESK-ko militante gisa, ahalik eta gehien inplikatzen jarraituko dugu hori lortzeko.

Silvia Urquijo Ortega eta Ederra Zabala Urrutia, esku-hartze sozialeko langileak eta ESK sindikatuko delegatuak