Testu hau goizeko ordu txikitan izaten diren hausnarketa batekin hasi da, Araba galduko herri batean zoruan jarrita, ortzimugan eguzkia ateratzen dela ikusirik. Zelai hori eta nabarren artean hegan egiten duten txoriei so eginez, mendietan dauden basoetan pentsamenduak galduta. Baina izan gaitezen zintzoak; hau ez da Campos de Castilla.
Atoan nahastu zaizkit, nire nahi erromantikoaren aurka, kilkerrek soinu lotsatiak eta autoen burrunba jasanezinak; txorien kantu alferrak eta trenaren txilio gorgarria, izarren distira isila eta trailer baten foku erraldoia. Ezin esan naturaz gozatzera etorri naizenik, ezta kontrakoa ere.
Beti gustatu izan zait herria, edo landa-eremua, edo kalekumeok hiria ez den orori jartzen diogun edozein goitizen. Txikitan aspirazio zen niretzat: “Nagusia naizenean baserri batean biziko naiz, abereak zainduko ditut, bai eta ortua ere, eta haiek ematen didatenaz biziko naiz”. Ez dut batere argi ea inozoa edo jenio bat nintzen.
Urteak bete ahala nabarmen murriztu dira herrian igarotzen ditudan egunak, lana egin behar dudalako, oporretan noalako, bestelako plan bat sortu zaidalako… Edozein aitzakia ona da Alavabus batean igo eta atzean patatadi hura uzteko; jakin baitakit beti izango dudala bueltatzea.
"Urtez urte idorragoa den orube baten gainean eraikitako asentamenduak dira sarri, urtez urte zaharkituagoa den biztanleria hartzen dutenak, urtez urte hustuz doazen herriak"
Hori esatea ere, akaso, larregizko ausardia izango da. Urtez urte idorragoa den orube baten gainean eraikitako asentamenduak dira sarri, urtez urte zaharkituagoa den biztanleria hartzen dutenak, urtez urte hustuz doazen herriak. Eskolarik ez, dendarik ez, bizitzarik ez. Autobus bat Gasteizera zazpi orduan behin, eta astean okina dator hiru bider, ezin gaitezke kexa!
Frenetismora ohitu gara, edo ohitu gaituzte nonbait, eta hirietatik at bizi direnen tempoak ulergaitzak gerta litezke sarri. Edozer egiteko, edonora joateko pixka bat bederen itxaron behar izatea. Badago zer ikasi.
Hau, egia esan, inpotentzia baten kronika ere bada. Estimu handiz herriak behatzea, itotzen diren bitartean, Titanic demografikoa. Ukituta, urperatuta. Iceberg bat edo beste eta den-denak igeri izotzaren gainean tokitxo bat lortu ahal izateko. Dendarik ez, zerbitzurik ez, ez eta tabernatik ere! Animaliarik ere apenas, astoak besterik gabe.
Gezurra esango nuke aitortuko banizu, irakurle estimatu hori, loa kentzen didala etorkizunean herri honetan, herri hauetan, zer gertatuko pentsatzeak. Loa kentzen ez didala jakiteak, horrek bai mantentzen nauela iratzarrik. Ez, berriz, denbora luzerako. Etxera bueltan, ordu txikitan, loratzen zaizkidan burutaziok apuntatu eta azkar demonio joaten bainaiz, nire omen txarrerako, lotara.
Annie Ernaux (Lillebonne, Normandia, 1940) idazleak bere poetikaz eta horren funtzioaz egindako hausnarketak jasotzen dituen elkarrizketa-liburua euskarara ekarri du Leire Lakasta Mugetak (Iruñea, 2002): Idazketa labana bat da (Katakrak, 2024). Idazketaz, hautu estetiko... [+]
Nekeaz idaztera nindoan zutabe bat, baina erridikulua iruditu zait 19 urterekin lur jotaren planta egitea: amore emanda, nekatuta, etsituta, mundu honek ukatu banindu bezala. Are erridikuluagoa iruditu zait gelditzen zaizkigun ogi apur txikiekin erantzukizun ezaz amestea, azken... [+]
PELLOKERIAK
Ruben Ruiz
Ilustrazioak: Joseba Beramendi, Exprai.
Elkar, 2022
-----------------------------------------------
Ruben Ruizek kontakizun laburrez osaturiko obra berri bat eskaini digu. Ez dira mikroipuinak, kontakizunek, modu independentean irakur badaitezke... [+]
Goiburu baten bidez ezagutu nuen Juana Dolores; zera zioen: iraultzaileagoa zela ondo idaztea, katalanez idaztea baino. Flipatu egin nuela aitortu diot, eta berak esan dit bizitzako lehen elkarrizketa zuela hura. Lau urte geroago, berritasunaren olatua surfeatu du, eta... [+]
Susa argitaletxearekin kaleratu du Goikoetxeak liburu berria: Politeismo bastarta. Nobela gisa kalifikatu arren, kronika gozo eta bizia da, irakurlea Goikoetxearen pentsamenduetan barneratuko duena. Donostiako San Jeronimo kaleko sotoan egin du aurkezpena, hamarnaka lagunen... [+]
Abentura erraldoia. Salba dezagun kalejira haurrentzako liburua modu berezian aurkeztu du ARGIAk, Donostian. Haur eta guraso ugari bildu ziren Gorka Bereziartua eta Adur Larrearen ipuinaren bueltan, eta festarako, dantzarako, ipuinak kontatzeko eta maskarak marrazteko tartea... [+]
.jpeg)
Garazi Arrula (Tafalla, 1987) eta Iñigo Astiz (Iruñea, 1985) gonbidatu ditu Mikel Ayerbek (Azpeitia, 1980) Idazteaz beste euskal literaturari buruzko elkarrizketa-saioetako bigarrenera. Euskal ipuingintza izan da elkarrizketa saio honen gaia, eta gonbidatuen... [+]
Memet
Noemie Marsily eta Isabella Cieli
A fin de centos, 2022
--------------------------------------------------
Kolore gorriko kanpineko kremailera ireki eta atetxotik begira gaude Lucyrekin batera. Portada honekin hartzen du irakurlea Memet komikiak. Hitz gutxiko... [+]
Batxilergoan tutore izan nuenetik ia 10 urte pasa direla elkartu naiz Uxue Juarezekin Ur Mara museoko Toureau etxolan (Alkiza), pagoez eta Koldobika Jauregiren eskulturez inguraturik. Autoritate segitzen du izaten niretzat Uxuek, baina beste zentzu batean orain. Aurpegian... [+]
Bankan bizi den Literatura irakasle, ikerlari eta idazlea da. Irailaren hondarrean Itsasun egin zen Irailekoak poesia jaialdiaren baitan Ipar Euskal Herriko Poesiaz eman zuen hitzaldia. Besteak beste, bertan errandakoak hona ekarri nahian hasi gara harekin solasean.
Donostiako Gros auzoko erraldoi eta buruhandien konpartsak giroturiko kalejira eta dantza izango ditu lagun, ostiral honetan ARGIAk antolatu duen liburu aurkezpenak: Abentura erraldoia. Salba dezagun kalejira aurkeztuko dute Gorka Bereziartua eta Adur Larrea egileek.
Kasu Hegoaldeko begirada horri. Lehen-lehenik desmitifikatu larre berde, etxe zuri eta teila gorrien lur ederrekiko miresmen itsua, halako maitasun inkondizionala, hizkerari eta ustezko bizitzeko manerari loturiko fetitxismoa. Utz, Ruper Ordorikari sarri entzun gisan,... [+]
Bihotz-museo bat
Leire Vargas
Elkar, 2024
-----------------------------------------------------
Gazte-egarri da euskal kultur sistema. Horixe zioen Leire Vargasek Berria-n idatzitako zutabean. Odol freskoa nahi du industriak: askotarikoa eta dibertsoa. Azkenean, baina,... [+]
Artea eta zientzia elkarrengandik oso urrun egon daitezkeela dirudien arren, biak gustuko ditu Maider Mimi (Maider Triviño) zientzialari eta artistak (Aretxabaleta, Gipuzkoa, 1997). Ikerkuntzan, antzerkian, musikan, bakarrizketetan, poesian eta beste gauza askotan dabil... [+]
Mintza gaitezen klarki, itzulingururik gabe, esan beharrekoak esateko gerotik gerora ibili gabetanik: jolas hau, euskaraz letrak juntatzean datzana, Axularrek pasatu zuen. Kasik jolasa asmatu bezain laster gainera, halako moldez non Gero-ren orrialde gehienetan ematen baitu... [+]