Testu hau goizeko ordu txikitan izaten diren hausnarketa batekin hasi da, Araba galduko herri batean zoruan jarrita, ortzimugan eguzkia ateratzen dela ikusirik. Zelai hori eta nabarren artean hegan egiten duten txoriei so eginez, mendietan dauden basoetan pentsamenduak galduta. Baina izan gaitezen zintzoak; hau ez da Campos de Castilla.
Atoan nahastu zaizkit, nire nahi erromantikoaren aurka, kilkerrek soinu lotsatiak eta autoen burrunba jasanezinak; txorien kantu alferrak eta trenaren txilio gorgarria, izarren distira isila eta trailer baten foku erraldoia. Ezin esan naturaz gozatzera etorri naizenik, ezta kontrakoa ere.
Beti gustatu izan zait herria, edo landa-eremua, edo kalekumeok hiria ez den orori jartzen diogun edozein goitizen. Txikitan aspirazio zen niretzat: “Nagusia naizenean baserri batean biziko naiz, abereak zainduko ditut, bai eta ortua ere, eta haiek ematen didatenaz biziko naiz”. Ez dut batere argi ea inozoa edo jenio bat nintzen.
Urteak bete ahala nabarmen murriztu dira herrian igarotzen ditudan egunak, lana egin behar dudalako, oporretan noalako, bestelako plan bat sortu zaidalako… Edozein aitzakia ona da Alavabus batean igo eta atzean patatadi hura uzteko; jakin baitakit beti izango dudala bueltatzea.
"Urtez urte idorragoa den orube baten gainean eraikitako asentamenduak dira sarri, urtez urte zaharkituagoa den biztanleria hartzen dutenak, urtez urte hustuz doazen herriak"
Hori esatea ere, akaso, larregizko ausardia izango da. Urtez urte idorragoa den orube baten gainean eraikitako asentamenduak dira sarri, urtez urte zaharkituagoa den biztanleria hartzen dutenak, urtez urte hustuz doazen herriak. Eskolarik ez, dendarik ez, bizitzarik ez. Autobus bat Gasteizera zazpi orduan behin, eta astean okina dator hiru bider, ezin gaitezke kexa!
Frenetismora ohitu gara, edo ohitu gaituzte nonbait, eta hirietatik at bizi direnen tempoak ulergaitzak gerta litezke sarri. Edozer egiteko, edonora joateko pixka bat bederen itxaron behar izatea. Badago zer ikasi.
Hau, egia esan, inpotentzia baten kronika ere bada. Estimu handiz herriak behatzea, itotzen diren bitartean, Titanic demografikoa. Ukituta, urperatuta. Iceberg bat edo beste eta den-denak igeri izotzaren gainean tokitxo bat lortu ahal izateko. Dendarik ez, zerbitzurik ez, ez eta tabernatik ere! Animaliarik ere apenas, astoak besterik gabe.
Gezurra esango nuke aitortuko banizu, irakurle estimatu hori, loa kentzen didala etorkizunean herri honetan, herri hauetan, zer gertatuko pentsatzeak. Loa kentzen ez didala jakiteak, horrek bai mantentzen nauela iratzarrik. Ez, berriz, denbora luzerako. Etxera bueltan, ordu txikitan, loratzen zaizkidan burutaziok apuntatu eta azkar demonio joaten bainaiz, nire omen txarrerako, lotara.
Burgosko Gamonalen 2014ko urtarrilean gertaturikoa M15 mugimenduak eta antzekoek hauspotutako protesta soil batzuk izan zirela uste duena, oso erratuta dabil. Auzoaren memorian arakatzea besterik ez dago konturatzeko zer nolako eragina izan zuten iraganeko galera sentimenduak,... [+]
DBH4 errepikatu zuen urtea gogoratzen du Jonek Pleibak (Susa, 2024) eleberrian. Adinkideak Durangoko institutura aldatu ziren, eta Polly auzokidearen ikasgelan geratu zen bera. Haurtzaroa Joneren baserria eta Pollyren txaleta lotzen zituen errepidean gora eta behera emana zuten... [+]
6 urtetik beherakoek 16:30-17:30 artean baino ezin dute liburutegian egon Deban, eta 2 urtetik beherakoek zuzenean debekaturik dute. Bestelako neurri baztertzaileak ere jasaten dituzte. Ageriko diskriminazioak haurrak literaturatik aldendu baino ez ditu egiten, eta borroka luzea... [+]
DETAILE XUME BAT
Adania Shibli
Itzulpena: Aitor Blanco Leoz
Igela, 2024
----------------------------------------------
Egunotan, Israelgo soldadu batek bideo-joko batean balego bezala droneak erabilita Palestinako ospitaleak, eskolak, errefuxiatu-eremuak bonbardatzen... [+]
Hamahiru urte beteko dira asteartean, hilaren 14an, Jose Luis Alvarez Enparantza Txillardegi hil zela, eta hura gogoan, ekitaldi jendetsua egin dute Antiguako Gaskonia plazan. Urteroko legez, Txillardegiren senideak, lagunak eta euskaltzaleak elkartu dira bertan, Eta non du... [+]
Negua beti gertatu izan zait malenkoniatsu. Leihotik begira eta oroitzeko garaia, besterik ez. Udazkenaren eta udaberriaren tarteko burokrazia saihestezina, paramentu bertikal batean zuriz margotzea ostera gainean nahi dena islatzeko. Ez da nire kontua bakarrik, elurra bustia... [+]
Fun Home. Familia-istorio tragikomiko bat
Alison Bechdel
Txalaparta, 2024
---------------------------------------------
Fun Home. Familia-istorio tragikomiko bat (2006) nobela grafikoaren lehen argitalpenarekin egin zen ezaguna Alison Bechdel komikilaria, nahiz eta berak... [+]
ilbeltza-(1).jpg)
Hamaikagarrenez antolatu dute euskal nobela beltzaren astea, urtarrilaren 20tik 26ra. Ekitaldi ugari egingo dira Baztango bailarako hainbat herritan. Liburu aurkezpenak, mahai-inguruak, solasaldiak eta kultur ekitaldiak izango dira, eta ekintzetan parte hartzea doakoa izango da.
Euskal kulturako berritasunak ezagutu nahi dituenak eta egile zein argitaletxeei zuzenean erosi nahi dizkienak urtean zehar baditu hainbat azoka eta ekimen aukeran. Urte askotako tradizioa dute horietako batzuek eta berriagoak dira besteak; tematikoak dira horietako asko eta... [+]
“Uste dugu distopien eta orokorrean errealitate indibidualista eta etsituaren ofentsiba kulturalaren aurrean utopiak irudikatu behar ditugula, mentalki eta emozionalki indartsuagoak izateko”, erranez banatu berri ditu ipuin eta itzulpen lehiaketako sariak Sukar Horia... [+]
Joan Tartas (Sohüta, 1610 - heriotza data ezezaguna) ez da gure letren historiako idazle famatuenetarik eta, hala ere, ediren dugu gauza onik “pieza mendre” honetan, zeinaren titulua, onar dezagun hasieratik, ez den segur aski mundu honetan paraturiko izenburuen... [+]
Iratzarri ginelarik, kulturalki eta administratiboki, paisaiak hiru abiadurako deserri bat erakusten zuen.
Kulturari dagokionez, hori baieztatzeko –berriro– aukera eduki nuen joan den azaroaren 14an, Ortzaizeko Menta liburu-denda goxoan. Hara bildu ginen... [+]
Donostiako Okendo kaleko liburu-denda mitikoaren lokala salgai jarri dute eta erreleboa hartuko duen talde bat prest agertu ezean, ateak itxiko ditu. Liburu-dendako arduradunek ARGIAri azaldu diotenez ez da erraza izan erabakia hartzea, baina jabeetako batzuek erretiroa hartzeak... [+]
Begi bistaz zentzugabea dirudien eztabaida batekin hasten da zutabea: 2024 gure literatur ale horietako bat balitz, nola deituko zeniokete?
Erantzunik topa ezean, ordu erdi ematea aurtengo bizipenei begira; Instagrameko artxibatuetan sartu lehenik, eta Twiterrera pasa horiek... [+]
Ez dut maite aterkia partekatzen ez dakien jendea. Ez dut maite azkarregi ibiltzen den jendea, ni ez naizenean; ez eta polikiegi ibiltzen dena ere (tira, horiek pixka bat bai, baina pixka bat bakarrik). Ez dut maite autobusean pasilloaren aldeko eserlekuan esertzen den jendea... [+]