Emakume eta gizonen arteko soldata arrakalaren datuak zentraltasuna hartu ohi du Soldata Berdintasunaren Aldeko Europako Egunean. Otsailaren 22ro bezala, aurten ere generoaren araberako desparekotasunak soldatan duen isla zenbakitan eman dute erakundeek zein hedabideek. Emakundek asteartean egindako agerraldian, adibidez, EAEko soldata arrakala % 17,9koa dela adierazi zuen; eurotan, gizon batek emakume batek baino 5.914 euro gehiago kobratzen ditu urtean, batezbestekoaren arabera.

Hego Euskal Herri mailako kalkuluak atera dituzte LAB sindikatuak eta Ipar Hegoa Fundazioak, eta Hego Euskal Herriko soldata arrakalari buruzko azterketa izeneko txostenean argitaratu dituzte datuak. INE Espainiako estatistika institutu nazionalaren 2020ko Soldata egiturari buruzko inkestan jasotako datuetatik tiraka, gizonezkoen eta emakumezkoen urteko batez besteko soldata garbia alderatu dituzte, eta ondokoak dira ateratako emaitzak: inkesta egin zen urtean batez beste irabazitako soldata gordina 32.645,74 eurokoa izan gizonentzat, eta 26.442,20 eurokoa emakumeentzat. "Horrek esan nahi du gizonek, batez beste, emakumeok* baino 6.200 euro gehiago kobratzen dutela urtean. Bestela esanda, gizonezkoen batezbesteko soldata %23,5 altuagoa da emakumezkoena* baino", ondorioztatu du txostenak.

Soldata arrakala, datu ofizialek diotena baino sakonagoa

Datu horiek emateaz harago, LABek eta Ipar Hegoak egindako azterketak soldata arrakalaren beste dimentsio bat ere bistaratu du: sexuaren araberako lan banaketak eragiten duen arrakala. Are, aspektu hori jo dute soldata arrakalaren beraren iturburutzat: "Emakumeok* egiten ditugun lanak debaluatuta daude, balio gutxien duten lanak dira. Lan berdina egiteagatik gutxiago kobratzen dugu, beraz egiturazkoa den diskriminazioa emakumeak* izateagatik pairatzen dugu, hau da, lan hori nork egiten duenaren arabera dago baloratuta, ez egiten dugun lanaren arabera".

Zentzu horretan, azpimarratu dute hein batean "sozialki onartua" dagoen aspektua dela soldata arrakalarena, gizonezkoek egiten dituzten zenbait lan emakumezkoek egiten dituzten beste lan batzuk baino hobeto ordaindua egotea logikotzat jotzen denez gero. Txostenean jasotzen denez, segregazio bertikala (enpresa berean generoaren arabera soldata ezberdinak ordaintzea langileei) modu argiagoan antzematen da eta errazagoa da horren aurkako neurriak indarrean jartzea, baina segregazio horizontala (kategoria bereko lanbideen artean ematen den soldata arrakala) ez da hain erraza antzematen. Hala bada, kategoria profesional bereko langileen arteko soldata arrakala ere aztertu du txostenak, soldata arrakalaren munta datu ofizialek islatzen dutena baino handiagoa dela ageriko eginez.

Sexuaren araberako soldata arrakala kuantifikatzeko, feminizatuta edota maskulinizatuta dauden sektoreetako hitzarmen kolektiboak alderatu dituzte. Alde batetik, metala, kale garbiketa eta eraikuntza sektoreetako hitzarmenak; eta bestetik, zaharren egoitzak, elikagaigintza-merkataritza eta eraikinetako garbiketa sektoreetakoak. Sektore horietan "parekideak izan daitezkeen kategoriak, hau da, antzeko lanak egiten dituzten kategoriak" hautatu, eta elkarrekin alderatu dituzte. Emaitza: datu ofizialetan jasotzen dena baino soldata arrakala nabarmen handiagoa.

Desparekotasun handiena Gipuzkoako eraikuntzako biltegiko peoi arruntaren eta zaharren egoitzako peoi arruntaren artean antzeman du azterketak. Bi lanpostuak kategoria berean kokatuta egon arren, biltegiko langileek %90,30 gehiago kobratzen dute, ia-ia bikoitza den soldata izanik. Eurotan, zaharren egoitzako langilearen urteko batez besteko soldata 16.870 eurokoa litzateke, eta biltegikoarena 24.512,59 eurokoa.

Bestelako datu esanguratsurik ere eman dute alderaketek. Adibidez, Araban eraikuntzako langileen soldata supermerkatuko langileena baino %82,73 altuagoa da, Bizkaian helduen egoitzako langileek baino %50,35 gehiago kobratzen dute eraikuntzako langileek, eta Hego Euskal Herri mailan, metaleko langileen soldata helduen egoitzetako langileena baino %45,36 altuagoa da.

"Horrek ez du esan nahi sektore maskulinizatuetako soldatak 'oso altuak' direnik. Kontrara, sektore feminizatuetako soldatak 'oso-oso baxuak' direla adierazten du", azpimarratu du Maddi Isasi LABeko Idazkari Feministak.

Sindikatuaren arabera, "gaur egun soldata arrakalaren kontrako borroka enpresa mailan egiten ari da batik bat, baina guk uste dugu egiturazkoa dela eta modu horretan egin behar diogula aurre. Tokian toki, enpresaz enpresa egin beharreko borrokei ere balioa emanez".

Borroka sindikala, erabakior

Aipatutakoez gain, egindako azterketak bestelako aspektuetan erreparatzeko abagunea ere eskaini du. Adibidez, lurralde batetik bestera, ezberdintasunak antzeman daitezke lan beragatik langileek jasotzen duten soldatari dagokionez. Arrazoia: "Indar korrelazioaren, negoziazio kolektiboaren eta ekintza sindikalaren araberakoa ere bada diferentzia. Adibide gisa, adinekoen egoitzetako kasuan herrialdeen arteko aldeak oso handiak dira".

Zentzu horretan, txostenak argi dio borroka sindikala ezinbestekoa dela hitzarmenak hobetzeko. Halere, ñabardura egin dute, ageriko egiteko ezberdina dela bateko eta besteko borrokei ematen zaien balioa: "Problematizatu nahiko genuke zergatik lortzen diren emaitza hobeak sektore maskulinizatuetako borroketan feminizatuetakoetan baino: honek harreman zuzena dauka lan bakoitzari ematen zaion balioarekin. Emakumeok* egiten ditugun lanek balio txikiagoa dutenez, lan hauetan baldintzak hobetzeko egiten diren borrokak ere debaluatuta daude (hau modu argian ikusten da gaur egun sektore feminizatuetan dagoen konfliktibitate maila eta borroka horien emaitzak alderatzen baldin baditugu)".