“Sistemak desgaituon bizitzak medikalizatzen ditu produktibitatea sortzeko”
Itxi Guerra ekintzaile antikapazitista desgaitasunaren bueltan sortzen diren interes ekonomikoez mintzo da; asteburuan, Arrasaten eta Urbison izan da.
Desgaitasuna despatologizatu eta politizatu behar dela aldarrikatzen du Itxi Guerra ekintzaile antikapazitistak (Madril, 1998). Lucha contra el capacitismo (Kapazitismoaren aurkako borroka) liburuaren egilea da, eta asteburuan Arrasaten (Gipuzkoa) eta Urbison (Araba) izan da liburua aurkezten.
Desgaitu eta elbarri hitzak erabiltzen dituzu; hala ere, erabili behar diren hitzen inguruan eztabaida dago.
Eztabaida horrek agerian uzten du belaunaldi diferenteetako ekintzaileak gaudela. 1990eko hamarkadako ekintzaileak aniztasun funtzionala sortu zuten desgaituon kontra sortutako irainak saihesteko. Baina queer mugimenduak eragin handia izan du belaunaldi gazteagoengan, eta irain gisa erabilitako hitzak gure egitea eta hitz horien esanahia aldatzea erabaki dugu. Hala ere uste dut norberak erabaki behar duela bere burua nola izendatu nahi duen. Desgaitu erabiltzen dut uste dudalako aniztasunaz hitz egitea desgaitasuna patologizatzen jarraitzea dela.
Zer dago patologizatzearen atzean?
Duela urte batzuk queer jendearekin gertatzen zen bezala, gaur egun asumitzen da desgaitasuna gaixotasunari lotuta dagoela, ikuspegi medikutik begiratzen delako. Estatuak indarkeria justifikatzeko daukan tresna bat da. Gainera, medikuntzatik datorrenez, badirudi ustez objektiboa dela eta indarkeria hori ezin dela zalantzan jarri. Baina berez, kontu kultural eta politiko bat da, zerikusia duelako ideologiarekin eta indarkeriarekin. Araua hausten dugula ikusi beharko genuke, desgaitasuna gaixotasunetik lantzeak errealitatea politizatzeko aukera kentzen digulako.
Zer dakar ikuspegi medikutik begiratzeak?
Niretzat oso bortitza da nola kontrolatzen dituzten medikuki gure bizitzak. Asumitzen da gure bizitzak etengabe aldatzen ari direla osatzeko. Horrek gorputzen produktibitatea eta desira bilatzen du, eta orainaldian bizitzeko aukera kentzen digu.
Ahalik eta etekin gehien lortzea da helburua?
Bai. Alde batetik, gure lan indarraren bidez normara egokitzea nahi dute. Bestetik, ez bagara ahalik eta etekin gehien ateratzeko gai, giltzaperatzen gaituzte eta erakunde pribatuen bidez lortzen dute etekina. Gure bizitzak komertzializatzen dituzte eta estatuaren objektu bilakatzen gara. Adibidez, erresidentziak eta psikiatrikoak bezalako giltzapetzeko instituzioak, ustez beharrezkoak direla esaten da sistemari errealitatea ezkutatzeko eta gorputzak kontrolatzeko aukera ematen diotelako.
"Maila erotikoan desgaituok ez dugu desiratzen eta ez gaituzte desiratzen, kanon estetikoak apurtzen ditugunez sistemarentzat aberrazioak garelako"
Medikalizatzeko joera dagoela ere salatu duzu.
Sistema medikuak gure bizitzak medikalizatu nahi ditu produktibitatea lortzeko. Ez diot batzuetan behar ez denik, baina gehiegizko medikalizazioaren ondorioz industria farmazeutikoa gure gorputzekin aberasten da. Desgaituon bizitzak askoz garestiagoak dira Gizarte Segurantzatik kanpo dauden ebakuntza asko daudelako. Gainera, osasun publikoan dauden murrizketengatik eta baliabide urriengatik askok pribatura jo behar izaten dute, eta baliabide ekonomikorik ez dutenak egoera negargarrietan hiltzen dira. Horrez gain, askotan frogatu behar izaten dugu desgaituak garela, ez digutelako sinesten.
Negozioa sortzeko indar estetikoa ere gauzatzen da?
Maila erotikoan desgaituok ez dugu desiratzen eta ez gaituzte desiratzen, kanon estetikoak apurtzen ditugunez sistemarentzat aberrazioak garelako. Gure edertasuna ezin denez salerosi eta ezin dutenez etekinik atera, ikaragarrizko ebakuntza estetikoak sortzen dituzte kanonetara egokitzeko.
Sistema apurtzeko zaintza kolektiboa aldarrikatzen duzu; zein da proposamena?
Desgaituok esaten ari gara inor ez dela uste bezain indartsua, ausarta eta independentea. Horregatik, bilatu behar ditugu batzen gaituzten gauzak kolektiboan bizirauteko eta sistemari aurre egiteko. Orokorrean sistemaren porrota garela sentitzeak agerian uzten ditu indarkeria horiek, kolektibo guztiak direlako sistemaren porrota. Baina harro sentitu beharrean ikuspegi negatibotik irakurtzen da. Batzuetan, lagunekin hitz egitea aski da disidentzia puntuak topatzeko eta sistema urratuko duten estrategiak garatzeko.
Sarean lan egiteko elkar entzutea eta errespetatzea “nahitaezkoa” da Aitor Bedialaunetarentzat (Ondarroa, Bizkaia, 1991). Euskal Gorrak, Pertsona Gorren Elkarteen Euskal Federazioko presidentea zeinu hizkuntzaren kalitatea zaintzearen garrantziaz mintzatu da. Salatu... [+]
Mugitzeko eta ibiltzeko zailtasunak dituzten 5 urteko bi ikasleri asteroko baso-eskola saioa egokitu zaie Irungo ikastetxean: muga eta beldur artean hasitako erronkak onura, garapen eta ikasketa handiak izan ditu. "Oso babestuta dauden ikasleak dira eta basoan aske uzteak... [+]
Sentsibilizazio saioen, hitzaldien eta sare sozialen bidez aktibismo antikapazitista egiten du Juncal Cepedak (Irun, Gipuzkoa, 1986). Txikitan ez du erreferente desgaiturik izan, eta besteei laguntzeko eta erreferenteak sortzeko egiten du dibulgazioa. Sare sozialen bidez,... [+]
Ikusmena galdu arren, partidak irabazten jarraitzen du Aritz Huartek. Eskubaloia utzi eta goalballean jokatzen hasi zen duela hiru urte, Nafarroako Itsuen Kirol Taldean. Espresuki itsuentzat sorturiko kirola da, eta gaur egun, ikusmen desgaitasunen bat dutenek baino ez dute... [+]
Desiraren, genero identitatearen eta erotikaren ikuspegia zabaltzeaz mintzatu da Igor Nabarro sexologoa. Nerabezaroan muineko lesio bat izan zuen, eta hori dela-eta zalantzan jarri zituen maskulinitatea eta sexualitatea. Salatu du istripuaren ostean ez zuela inongo heziketa... [+]
Joten erritmora harro erakusten du luma Itxi Guerra aktibista antikapazitistak (Madril, 1998). Gorputz desgaituek bizi dituzten biolentziak balioztatzeko eta sistemari aurre egiteko saretzearen garrantziaz mintzatu da. Gorputzaren bizigarritasuna aldarrikatu du:... [+]
Musika klasikoa, regetoia eta rocka gustuko ditu Jakes Txapartegi pianistak (Hondarribia, Gipuzkoa, 2009). Itsua da, musika klasikoa jotzen du eta poliki-poliki jazza eta inprobisazioa ikastea gustatuko litzaioke. Etxean zuen teklatuarekin Pirritx eta Porrotxen “Maite... [+]
Jende askorekin eta elkarrizketaz inguratuta dagoenean isil-isilik edo ohi baino isilago egoten da Irati Erauskin (Hondarribia, Gipuzkoa, 1996). Horregatik, “oso irekia” den arren lotsatia dela uste dute batzuek. Entzumen urritasuna dauka, eta batzuetan “oso... [+]
Izaera berezia duten elkarteak eta behar bereziak dituzten haurren familia-elkarteak biltzen ditu Bizipozak, 38 denera. Familia horien errealitatea ikusarazi eta bertatik bertara ezagutzeko asmoz, jaia egingo dute apirilean. Unitate didaktikoak eta material pedagogiko ugari ere... [+]
Behar ez den lekuan autoa aparkatzen duten gidariak salatzen hasi zen Juan Larreta (Iruñea, 1968) duela bost urte. Esklerosi anizkoitza duenez, desgaituak diren pertsonentzako aparkalekuetan autoa uzteko txartela dagokio. Urteak daramatza Nafarroako txartelen erregistro... [+]
Enplegu publikoko plazen %2 adimen desgaitasuna duten pertsonentzat gorde behar den arren, sarri ez da betetzen, eta oposizioak deitzerakoan aintzat har ditzatela eskatu dute: "Funtsezkoa da, konturatu gaitezen gizarte hau denona dela, ez gutxi batzuena".
Kolorea eta argia ez ditu bereizten, ez du itsu ez garenok bezala ikusten, bestela baizik. Ez gaitu ikusten, ez dugu bera ikusten. Itsu gara bata bestearentzat. Hizketan hasi orduko ikusi dugu elkar, haren euskara segiduari gozo segitu diogu, hikarik naturalenean. Berak ekarri... [+]
Duela bi urte komunikabide askotan agertu bazen ere, ni neu lagun batek jarri ninduen Lexuri Badiolaren arrastoan. “Badakit zeini egin behar diozun elkarrizketa bat”, esan zidan. Ez zebilen batere oker. Badiolarekin parez pare topatzen denak berehala jasotzen ditu... [+]
"Borroka luze eta gogor baten ostean", garun-paralisia eta %87ko desgaitasun motorra duen Usurbilgo ikasleak jardunaldi osoko laguntzailea lortu du ikasturte honetarako eta familia guztia "oso pozik" dagoela jakinarazi dio ARGIAri ikaslearen amak. Joan den... [+]
Premia bereziak izan arren, behar izan duten laguntzarik ez dute jaso artikulu honetako bi protagonistek. Biek garun-paralisia dute eta borrokan eman dute pasa den ikasturtea, euren eskubideen alde borrokan. ARGIAn kontatu ditugu bi kasuak.