Siriako erregimenaren gainbehera "Ekialde Erdiaren berrantolaketa" izeneko serie historiko baten parte da. Pasarte horiek neokolonialista amerikarrek hasi zituzten Gerra Hotza amaitu ondoren. Uste zuten pultsu hura irabazi zutela, eta pentsatzen zuten, azkenean, mundu mailako ordena bat ezar zezaketela beren diziplina esklusiboaren pean. Baina handia zetorkien planeta, handiegia. Ahaztu egin zitzaien munduaren zati bat hondoratzeak –SESB eta bere blokea– gainerakoen gaixotasuna adierazten zuela.

Lehenbizi Irak, gero Libia, eta orain Siria. Mendebaldeko diziplinatik kanpo zeuden arabiar erregimen guztiak bata bestearen atzetik erortzen joan dira. Wesley Clark jeneral estatubatuarrak, orduan NATOren tropen komandante gorena zenak, honela adierazi zuen Pentagonoaren memorandum hartan: "Bost urteko epean zazpi herrialderekin amaituko dugu, Iraketik hasita, eta gero Siria, Libano, Libia, Somalia, Sudan eta, bukatzeko, Iran". Baina gauzak ez ziren aurreikusi bezala irten. Aldaketaren emaitza anbiguoa izan zen; tamalgarria, ordea, suntsiketaren sustatzaileentzat. Ordura arte akordioak lor zitezkeen etsaitzat hartzen ziren erregimenekin ere, baina behin bortizki esku hartuta, panorama da gizarte horiek suntsiturik geratu direla. Gaur ez Washingtonek ez inork ezin du esan Ekialde Ertaina atzo baino gehiago kontrolatzen duenik. Aitzitik, diziplina zaharrak hautsi edo eraldatu egin dira, eta beren neurrira berrezarri nahi dituzten aktoreen kopurua nabarmen handitu da.

Aipatutako zazpi herrialdeetatik sei zulo beltzak dira. Iran bakarrik falta da. Ekialde Hurbilean zer gertatzen ari den ulertzen dutenek argi diote herrialde horren aurkako gerra inoiz baino gertuago dagoela orain.

Negozioa txarra izan da guztientzat. Gizarteak gogotik ordaindu du: sekulako hondamendiarekin, kolapsoarekin eta heriotzarekin pagatu dute herritarrek. Siriaren porrota ez da “herritarren garaipena” izan, albistegiek iradokitzen duten bezala. Aitzitik, posible izan da hamar urte baino gehiagoko mendebaldar zigorren ondoren. Tartean, gerra zibila ehunka mila hildakorekin, hainbat milioi errefuxiaturen prozesaketak, erabateko asfixia ekonomikoa... Eta azken urteotan, hori guztia, okupazio militar batek larriagotua, erregimenari bere baliabide nagusiak kenduta: elikagaiak eta erregaiak.

2001eko irailaren 11tik, AEBek munduan piztutako etengabeko gerrak –Afganistan, Irak, Yemen, Siria eta abar– zortzi bilioi dolar gastatu ditu –Alemaniako BPGaren halako bi– zertarako eta 4,5 eta 4,7 milioi heriotza –zuzenak eta zeharkako– eta 38 milioi desplazatu eragiteko. "Diktadura subirano" haietako herriak eta "udaberri arabiarrak" bizi izan zituzten eskualdeko beste batzuk “emantzipatzea” lortu ez ezik, okerrera joan dira. Tahrir plazako manifestariek Mubarak lurrera bota zuten, eta Sisi lortu, kolapso sozioekonomikoaren ertzean agintzen ari dena. Gadafi erori zen, eta Libia, Afrikako estaturik oparoena, milizien mosaiko hondatu bat bihurtu zen, Europar Batasunak finantzatutako emigratzaileentzako kontzentrazio-esparruekin, eta Saharaz hegoaldeko eskualde osoan hedatzen den ezegonkortze eta militarizazioarekin. Irak estatu gisa suntsitua izan zen, eta huts egindako hainbat erakundetan bihurtu da, hein handi batean Iranekin bat etorrita, azken hori ere ahuldu nahi baita.

Kasu horietan guztietan, "komunikabide" gisa ezagutzen diren mendebaldeko propaganda-zerbitzuek mundu zoriontsu bera saldu ziguten, baita eraitsitako estatuen, arpilatutako tiranoaren jauregien eta zorigaiztoko kartzelen irudi berberak ere. Orain desberdina izango da Siriaren kasuan? Nolanahi ere, gure agintariek diskurtsoa errepikatzen dute, atzera begira jarri gabe.

Siriako erregimenaren erorketa eta islamisten boterea hartzea "aukera" bat dela dio Ursula von der Leyen Europako Batzordeko presidenteak. Frantziako presidenteak, 2008an, Bashar el Asad gonbidatu zuen Parisko Eliseo Zelaietara, eragindako gerra zibila hasi baino hiru urte lehenago; orain, Frantziak dio “pozik” dagoela “estatu barbaroaren” erorketarekin. Kaja Kallas Europako kanpo politikako ordezkariak "Errusia eta Iranen ahultasuna erakusten duen gertaera positiboa eta espero zena" agurtu du. Inork ez du gogoratzen Damaskoko buruzagi salafista berriak, Abu Mohamed al Golanik, terrorismoagatik bilatzen eta atxilotzen jarraitzen duela, AEBetako Justizia saileko paskin batean hamar milioi dolarreko saria eskainita.

Palestinako genozidioaren egile eta aitabitxiak, Joe Biden AEBetako presidentea eta Netanyahu Israelgo gobernuburua alegia, pozik daude Siriako erregimenaren porrotagatik, eta protagonismoa aldarrikatu dute. Jendeari gaia “herri matxinada” batekin lotuta dagoela sinestarazten zaion bitartean, Bidenek azaldu du Asaden erorketa "zuzenean" posible izan dela "AEBen baldintzarik gabeko laguntzari esker". Netayahuk, berriz, zera esan du: "Irani eta Hezbolari eman dizkiegun kolpeen emaitza zuzena izan da". Netanyahuk "egun historikoa" ospatu du, bere tropak Golango gainetatik Sirian barneratzen diren bitartean. Hadi al-Bahra erregimenaren oposizioko liderretako batek Netanyahuren tesia berretsi du: errusiarrak entretenituta daude Ukrainan, eta "Libanoko gerraren eta Hezbollahen indarren murrizketaren ondorioz, Asaden erregimenak babes gutxiago zuen", dio. Israelgo prentsak aipatutako beste Siriako komandante errebelde bat urrunago ere badoa, eta "koexistentzia eta harmonia ona" iragarri du estatu sionistarekin: "Hezbollahk ez bezala, Jerusalem eta Golango gainak askatu nahi dituela baitio, ez dugu inoiz komentario kritikorik egin Israelen aurka".

Behaketa zehatzago bat eginda, zera azpimarratu behar da: Siriaren porrota aringarririk gabeko porrota da "erresistentziaren ardatza" deiturikoarentzat: Iran, Hezbollah bezalako milizia xiitak, yemendarrak, Irakeko taldeak eta Hamas batzen dituen taldea. Baina, batez ere, norabide zehatz batean eragingo du horrek guztiak: palestinarren erresistentziaren kontra. Hezbollah hornitzeko bideak eten egin dira, eta Sirian barrena Iranek berak Libanorako lurreko sarbidea galdu du. Horrenbestez, Palestinari laguntzeko funtsezko lotura geografikoa hautsi da.

Irakurketa orokorrago batean, Siriako erregimenaren erorketak gerra fronte guztiak elkarrekin komunikatuta daudela baieztatzen du. Bat-batean, Mendebaldeko etsaiek erakutsi dute Moskuri eta Teherani min handia egin diezaieketela beste fronte batzuetan. Moskurentzat garrantzitsua den bazkide ekonomikoa da Turkia, baina traizioa egina dio Erdoganek Putini. Gauzak horrela, "elkar ulertze hauskor" gisa definitu du Errusiak Iran eta Turkiarekin osatzen duen triangelua.

Kieveko prentsak argi eta garbi harrotu du Ukrainak salafista siriarrei emandako laguntza. Orain dela gutxi Kazango gailurrean beste aukera bat egon litekeen zerbaiten hasiera bezala ikusita, BRICS herrialdeek bat-batean agerian utzi dute beren barne-inkoherentzia, ahultasuna eta egoera zehatzetan modu adostuan jarduteko ezintasuna.

Oraindik ez dakigu Damaskoko hondamenaren geografia, ez zergatik ez zuen borrokatu armada txiroak. Zer konposatu eta azpijoko izan ziren Asadeko jeneralen artean?

"Ezin gara siriarrak baino siriarragoak izan", esan du Putinek, Moskuren erantzukizun oro saihestuta. Errusiako komunikabideak iruzurra disimulatzen saiatzen dira, ahal duten moduan, eta Asadi errua botatzeko joera dute. Baina, azkenean, horrek guztiak ez du garrantzirik, egun martxan den palestinarren aurkako sarraskiaren aldean.

Gero eta bideragarritasun handiagoa hartu du eta hartuko du Israelen planak, palestinar herria beraien lur martirizatuetatik kanporatzeko. Iraganean Far West amerikarreko etnia indiarrekin gertatu zen bezalaxe da. Abenduaren 6an Beirutetik idatzitako artikulu argigarri batean, Craig Murray diplomatiko ohi eskoziarrak egoera kezkagarria iragarri zuen: “Potentzia sunitek onartuko dute nazio palestinar osoa deuseztatzea eta Israel Handia eratzea, Israelek eta NATOk babestutako indarrek deuseztatzearen truke Sirian eta Libanon komunitate xiitak". Iranen aurkako gerra inoiz baino gertuago dagoela dirudi. Era berean, jakina, geroz eta gertuago dago Irango elizgizonen eskrupuluen amaiera ere, arma nuklearra eskuratzeko.