Urrezko Maskorraren eta beste sarien lehiaketatik kanpo bada ere, Sail Ofizialean estreinatzen dira beste hainbat lan –normalki– on. Zehatzago esanda, hamasei dira lehian ari direnak, eta 22 zinta –hogei film eta bi telesail– proiekzioan daudenak.

Lehiaz kanpo ikusi dugun telesailetako bat, Movistarren udazken honetako eskaintza indartsuetakoa izango da: Querer (Maitatu). Espainola da telesaila, lau ataleko mini-seriea, Alauda Ruiz de Azúa barakaldarrak zuzendua eta Bilbon grabatua, Alde Zaharrean eta Zorrotza eta Abando auzoetan, nagusiki.

Laburra eta gogorra da telesaila, ongi dosifikatua. Lau atal, bakoitza ordubetez azpikoa; alegia, hiru ordu eta 32 minutu. Arrats euritsu batean ikusteko aproposa, baldin eta, kontziente izanda, gaia ez dela batere samurra.

Indarkeria matxista kasu baten bueltan ardaztuko da istorioa. Lehen eszenatik, zuzen-zuzenean sartuko gara. Miren (Nagore Aranburu) dibortziatu egingo da bere senarrarengandik, 30 urte ezkonduta eman ondoren, eta dibortzioa aurkeztu ez ezik, salaketa ere ipiniko du auzitegian, jarraikortasunez bortxatua, umiliatua eta jazarria izan dela argudiatuta. Jazarpen psikologikoa da gehiago, fisikoa baino, eta hori demostratzeko zailtasunak, sinesgarritasunak, korapilatuko du dramaren hari nagusia. Pixkanaka joango gara ezagutzen bere testigantza, senarrekin zuen harremanaren nolakotasuna. Kontutan hartzeko beste xehetasuna zera da, etxeko lanez arduratzen dela Miren, ez duela soldatapeko lanik egiten, eta ekonomikoki maila altukoa dela gizona, baita familia aberatsekoa ere, Miren ez bezala.

Telesailak baditu detaile interesanteak, batez ere diskurtsiboki. Nik sinesten zaitut-en adibide praktiko bat da zinta hau. Baina, bereziki azpimarratu nahiko nuke zeinen indartsu eta nola islatu duen zuzendariak Mirenek bi semeekin duen harremana. Konplexua da testuingurua. Izan ere, Mirenek etxetik alde egin eta salaketa ipintzerako, semeek hiru bat urte zeramatzaten ordurako etxetik kanpo bizitzen, eta ez dira izan jazarpenaren testigu; are, lehenago ere, eta betidanik, hain identifikagarriak ez diren erasoak egiten zizkion gizonak, lehen begi kolpean ikusten ez zirenak.

Ongi antolatua eta landua dago telesaila, gogorra, zirraragarria, hunkigarria eta bizia izateko eran. Elkarrizketa guztiek ematen dute zeresana, gehiago ala gutxiago, baina nabari da ez dagoela luzatzearen luzatzeko premiarik, beste hainbat telesailetan gertatzen den bezala. Aktoreak oro har onak dira; azpimarratzekoa Nagore Aranbururen lana. Ikaragarria iruditu zait, orain arte behar bezala ikusarazi gabea.

Aldiz, pena ere sentitzen du batek Nagore Aranburu eta Loreto Mauleon –protagonistaren abokatu lanetan–, bien arteko solasean, gaztelaniaz entzutean. Eta non eta Bilboko kaleetan. Ez da euskararik entzuten seriean, eta horrek eman beharko luke zer pentsa. Esaterako, Sail Ofizial honetan bertan ikusi dugun On Falling pelikulan, protagonistak, sortzez portugaldarra denak, portugesez hitz egiten du lankide duen beste portugaldar batekin; edota Johnny Deppen filmean, Modi-n, bi italiarrek italiarra darabilte patxada ederrean –Deppen pelikulako hizkuntza hautua ez da adibiderik onena; segituan xehatuko dugu–.

Noizko halako produkzio bat, enpresa handi batek egina, euskara naturaltasunez eta maiztasunez gaztelerarekin tartekatzen?

Bai, pelikula aurkeztera etorri da Johnny Depp entzutetsua Donostiara. Baina egia esan, ez da hainbeste hitz egin pelikulaz, eta aldiz, dezente gehiago bisitatu dituen lekuez, jatetxeez, ospitalera egindako bisitaz... Zerbaitegatik izango da.

Baina beno, egia esan ez du produkzio txarra egin Deppek: Modi, Three Days on the Wing of Madness (Modi, hiru egun zoramenaren hegalean). Nabaritu da aurrekontua ez duela mugatua izan –milioika dolarretako ondarea, irla baten jabe Atlantikoan, eta oso ezaguna mundu mailan, horrek erraztu egiten du inbertsoreak bilatzeko gaitasuna–.

Diru faltarik izango ez zuela espero zen, baita ondoko apunte hau ere: ez zaizkio falta izan Hoolywooden bueltako ezaugarri bakan-bakanak. Duela ehun urteko Parisen kokatzen den istorio osoan, %1a entzuten da frantsesa. Italiarra gehiago –zentzua du, funtsean, protagonista sortzez italiarra delako–, baina den-dena ingelesez izan da. Are, nabari da protagonistaren bi lagunek –aktoreek– ez dutela erraz menperatzen ingelesa –pertsona izatez ergel eta inozoak izateak eragina izango zuen ere bai–. Edo propio bilatua izan da. Kontua da, hizkuntzari dagokionean, sinesgarritasun osoa galtzen duela pelikulak Parisen izanda eta zero-frantses entzunda... baina hori ez zaio jendeari axola.

Fikzio bihurtutako istorio erreala da. Modi, Amedeo Modigliani, artista italiarra, Parisen bizi da 1916an, Lehen Mundu Gerra betean. Nabari dira garaiaren detaile horiek eguneroko bizitzan, kalean eta norbere egoera pertsonal-ekonomikoan. Pintorea eta eskultorea da Modi; bizimodu arras prekarioa du, ez du dirurik, ez eta bestelako sostengu pertsonal handirik ere. Bi lagun zoro, inozo eta xelebre, eta haiek ere berdintsu edo okerrago daude. Eta lagun/maitale bat, obra artistikoei buruz idazten duena, kazetaria/kritikaria ofizioz, nahiko prekarioa da ere bere bizia. Modik plazerez egiten du artea, eta horretan dago gakoa, nahiz gero saltzea izugarri kostatu.

Ikusteko film erraza da Deppen bigarren lana. Entretenigarria, irudi dotoreduna, kolore horixka argi eta ilunagoekin, eta hautatuko musika ere aski aproposa da, nahiz eta, apunte gisa, hizkuntzaren aferaren estilora, gauza bera gertatzen den musikarekin: kanturen bat edo beste oso-oso aktuala ipini dute, zapatu gau honetan entzungo genukeena. Eta akaso, kantu horrek, ez zuen gehiegi pegatzen eszena horretan. Hori ere propio bilatua dirudi, egia esan. Zein helburuz, ez dakit.

Filmaren hasierak uste dut oso ongi definitzen duela dena. Lehen eszena: aurreneko minutu eta erdian, ikusiko dugu Modi ari dela emakume baten erretratua marrazten, jatetxe elegante baten barnean, baita berari lilura eragiteko komentario batzuk egiten ere, eta, halako batean, gizonezko batekin tira-biran hasiko da. Bost segundoko borrokatxoaren ondotik, Modi mahaiaren gainera igoko da, eta mahaiz mahai saltoka hasiko, Jack Sparrowen modura, keinuak eta ibilera imitatzen. Deppen keinutxoa Deppi. Kalitatez eginda dago keinua, eta estimatzen da; Modi gorpuzten duen Riccardo Scamarcio aktoreak ezin hobeto egiten du.