Senperen sagastiak loretan
"Sagarren herrialdea da, bertako emakumeek sagarra bakarrik jaten dute, ez dute sagar muztioa besterik edaten eta noiznahi transgresioaren sagarrari hozka egiteko prest daude, Jainkoaren gaitzespena gaindituz eta gure lehen aitaren debekua saihestuz. Adanen semeak borondatez liluratzen dituzten Evak dira, eta buru-has edo hutsik, mendian bizi dira erabateko askatasunean eta inozotasunean, Eva lur paradisuan bezala".
Frantziako erregearen haginduz Euskal Herria hankaperatzera 1609an etorri eta bere egoitza zuen Senpereko gaztelutik Pierre de Lancre inkisidoreak euskal emakumeak horrela azaldu zituen 1613an argitaratu zuen Tableau de l'inconstance des mauvais anges et démons liburuan (Aingeru gaiztoen eta deabruen aldakortasunaren taula). Gaztelu horretan pentsa ezinezko izugarrikeriak egin zituen euskaldunen aurka: tortura, epaiketa eta exekuzio. Ordutik hona Sorginaren dorrea esaten zaio. Aitona Nafarroa Behereko Bernat Rostegi jutsiarra zuen Pierre demonioak. Bera jesuita eta abokatua zen, a zer bi ofizio, esaten eta egiten zituenak esateko eta egiteko. Kontuz abokatu jesuitekin, eta jesuita abokatuekin eta, zer arraio, jesuitekin eta abokatuekin…
Sagarra (Malus domestica), ederki azpimarratzen zuen Lancrek, transgresioaren metafora biblikoa da; gorroto neurrigabea elikatzeko besterik balio ez zuen bere erlijioan.
Ez zen gaztelutik askotan jaitsiko inguruko baratzeetara, ez behintzat apiril-maiatzetan, gainontzean ezinezkoa da sagarraz hain zatar, lohi eta aldrebes mintzatzea. Garai haietako sagardi amaigabeen loraldiaren lilurak urde sugegorrienari ere gogoa limurtu eta bahituko lioke. Lilura-sagastiak baitziren, orain bezala, lehen ere gurean.
Badoan sagarrondoen loraldiko lore arrosa-gorrizta eta zuri delikatuak benetako gozamena dira. Ikuskizun paregabea da, lurraren oparotasunaren eta gure lanaren emankortasunaren energiaren adierazle eta argia, kolorea, usaina, musika, ahalmena, askatasuna eta, finean, edertasunaren ikusgarri erraldoia da. Gure herrian ikaragarrizko garrantzia izan du sagarrondoak: bizirik mantendu gaituzten sagarra eta edaria eman dizkigu. Sagarra osasuna da, bitaminaz, mineralez eta biziz josia. Pitarrak eta sagardoak kultura bezala garatu eta mundua eman digutenak.
Sagarrondoak urtero loratzen dira. Berandu sagarrek bai-urtean sagarra emango dute eta ez-urtean ez. Ohituta gaude. Urtero sagarra ematen duten goiz sagarrak jan eta pitarra eta sagardoa bi urtez behin bi urterako egin.
Lankrepaile asko dago eta izango da. Epai uholdeak gorabehera, Senperen sagastiak urtero loratzen dira. Sagastiak landa ditzagun.
Sendabelarrak non bildu galdetuz idazten didate eta bide bazterrei erreparatzeko esan ohi diet. Erromantizismoak kalte egin digu bizitzako esparru askotan eta hemen ere bai, sendabelarrak ez baitaude mendi tontorretik gertu dauden bide zidorretan (bakarrik), ezta kostatik bertan... [+]
Apirilak asaba zaharrengana garamatza. Apirila urte osoaren gakoa izango da. Lurrak antolatzea, ongarriketa osatzea, haziak plantatzea, pardak, makilak, sareak, lokarriak atontzea… Hamaikatxo lan bada, sasoi berrirako urratsik handiena, gero uda eta udazkena azkurriz eta... [+]
2021 inguruan hasi zen Itziar Presa Blasco gernikarra konbutxaren munduan murgiltzen. “Magisteritza ikasi nuen nik, eta hezkuntzan aritu nintzen urteetan lanean, baina semeak jaio zirenean etxean geratzeko aukera izan nuen, eta ordu arteko guztia, nolabait, apurtu egin... [+]
Gaur aurkezten dugun intsektuaren izen zientifikoak, besteak beste, bi gauza azaltzen dizkigu: alde batetik, gorria dela (ez erabat) eta ez duela hegorik. Okerrak ez dira biak ala biak, baina gorria ez da bere kolorazio bakarra, eta hegoak ere izan baditu, baina beraien tamaina... [+]
Nekazariarentzat baratzea eragozpena besterik ez da. Egungo makina bat nekazari “aurreratuk” horrela pentsatzen du. Bere lanean ez dute baratzerik behar, ezta oilategirik, ezta sagarrondorik, ezta erlauntzarik ere.
Gasteizko Basaldea etxaldean dago kokatuta Soilik nekazaritza birsortzaileko proiektua, Abetxuko auzoan, eta Jaime Garcia, Joseba Vigalondo eta Javier Chaves dira bultzatzaileak. “Lehen sektorean, eredu agroekologikoan inkorporazio berriak bultzatzea da gure helburua,... [+]
Sugea entzun eta leku lehor bat etorriko zaio burura askori, narrastiek beroa behar dutela ondo barneratua baitu gizakiak. Suge guztiak ez dira berdinak, ordea; denek ez dituzte baldintza berak gustuko, eta horri esker dago, besteak beste, dagoen dibertsitatea. Bakoitzak bere... [+]
Udaberrian orain dela egun gutxi sartu gara eta intxaurrondoa dut maisu. Lasai sentitzen dut, konfiantzaz, bere prozesuan, ziklo berria hasten. Plan eta ohitura berriak hartu ditut apirilean, sasoitu naiz, bizitzan proiektu berriei heltzeko konfiantzaz, indarrez, sormen eta... [+]
Ohe beroan edo hotzean egiten da hobeto lo? Nik zalantzarik ez daukat: hotzean. Landare jaioberriek bero punttu bat nahiago dute, ordea. Udaberriko ekinozio garai hau aproposa da udako eta udazkeneko mokadu goxoak emango dizkiguten landareen haziak ereiteko.
Duela lau urte abiatu zuten Azpeitian Enkarguk proiektua, Udalaren, Urkome Landa Garapen Elkartearen eta Azpeitiako eta Gipuzkoako merkatari txikien elkarteen artean. “Orain proiektua bigarren fasera eraman dugu, eta Azkoitian sortu dugu antzeko egitasmoa, bere izenarekin:... [+]
Itsasoan badira landareen itxura izan arren animalia harrapari diren izaki eder batzuk: anemonak. Kantauri itsasoan hainbat anemona espezie ditugun arren, bada bat, guztien artean bereziki erraz atzemateko aukera eskaintzen diguna: itsas-tomatea.
Aurten "Israel Premier Tech" txirrindularitza talde israeldarra ez da Lizarraldeko Miguel Indurain Sari Nagusia lasterketara etorriko. Berri ona da hori Palestinaren askapenaren alde gaudenontzat eta munstro sionistarekin harreman oro etetea nahi dugunontzat, izan... [+]
Sare sozialen kontra hitz egitea ondo dago, beno, nire inguruan ondo ikusia bezala dago sare sozialek dakartzaten kalteez eta txarkeriez aritzea; progre gelditzen da bat horrela jardunda, baina gaur alde hitz egin nahi dut. Ez ni optimista digitala nauzuelako, baizik eta sare... [+]
Bada Borda bat ilargian. Bai, bai, Borda izeneko krater bat badu ilargiak; talka krater edo astroblema bat da, ilargiaren ageriko aldean dago eta bere koordenadak 25º12’S 46º31’E dira; inguruan 11 krater satelite ditu. Akizen jaiotako Jean Charles Borda de... [+]
Donostiako Amara auzoko Izko ileapaindegi ekologikoak 40 urte bete berri ditu. Familia-enpresa txikia da, eta hasieratik izan zuten sortzaileek ile-apainketan erabiltzen ziren produktuekiko kezka. “Erabiltzaileen azalarentzat oso bortzitzak dira produktu gehienak, baina... [+]