“Sarrionandiak argitasun gardena eskaintzen digu, ezerezkerian eta arinkerian erori barik”
Otsailaren 1ean eta 2an, ostiralean Iurretan eta larunbatean Donostian, ekitaldiak izango dira, katalanera itzuli duten Joseba Sarrionandiaren Hilda dago poesia? liburuaren harira. Pamielak antolaturiko saio horietan, besteak beste, Ainara Munt Ojanguren eta Víctor Sunyol itzultzaileek parte hartuko dute. ¿Es morta la poesía? liburua Pol·len Edicionsek argitaratu du. Víctor Sunyolekin berba egin dugu Sarrionandiaren poesiaz.
Som moros en la boira? (Moroak gara behelaino artean?) Jo no sóc d’aquí, (Ni ez naiz hemengoa), eta ¿És morta la poesia?, (Hilda dago poesia?). Joseba Sarrionandiaren hiru liburu katalanez. Nor da zuretzat Sarrionandia?
Aspaldian ezagutzen dut Sarrionandiaren poesia, Jon Kortazarrek 1984an, ordura arteko euskal poesiaren antologia luze eta zabala idatzi zuen Reduccions poesia-aldizkariko monografikoari esker. Jonek berak Ruperren diskoak ekarri ohi zizkigun, besteak beste, eta haietan Sarrionandia eta Atxagaren poemak bilatzen genituen. 1986an Sarrionandiaren errelato liburu bat publikatu zen katalanez. Intelektual erreferente bat izateaz gain, niretzat, Sarrionandia idazle osoa eta sakona da.
Zer iritzi duzu liburuez?
Irakurri nuen lehen saioa Ni ez naiz hemengoa izan zen, gaztelaniaz. Ezusteko izugarria izan zen. Entsegu laburrak, aipuak eta erreflexioak… bikainak dira, batbedera bere gaian; areago bikainak idatzita izan ziren egoera jakinik. Gai askotarikoak lantzen ditu, erudizio nabaria da: Sarrionandiaren gogoetak oso argigarriak eta sendoak dira.
Moroak gara behelaino artean, besterik da. Atal anitzeko obra nagusi eta sonatua. Atalez atal, ataletako abarrek gai nagusia ehuntzen dute: giza kolonizazio indibidualaren eta kolektiboaren kondizioari dagokiona. Oraina eta iragana –ezagutua edo ezkutatua, isildua edo agerikoa– aditzera ematen ditu maila hagitz altuan. Obra nagusia esan dut, sarritan arrazoirik gabe erabilia, hemen literala da: “Obra nagusia”.
Hilda dago poesia? antologia oso beharrezkoa genuen Sarrionandia bere hizkuntzan irakurri ez dugunontzat, eta halabeharrez ezagutzen ditugun beste hizkuntzetan irakurtzen duguna. Auto-antologia den aldetik, antologiari izaera autoreak berak eman dio, bere autoerretratu poetikoa da, berezko balio duena horregatik. Guretzat katalanezko edizioa izatea berri itzela da.
Pentsalari eta intelektual legez, zer azpimarratu duzu?
Bere zintzotasuna, erradikaltasuna, engaiamendua… Ikuspegi zabala dauka, partikulartasunetik unibertsaltasuna bide egiten baitu. Pentsatzeko eta jarduteko bere moldea, isurki ugarietako ibaia legez marraztu daiteke: ibaiadar eta ibaiadar azpikoak, isurialde hidrografikoa, toki askotako urak eta legarrak –bizipenak– biltzen dituena, eta ur-goaia batera eramaten dakiena. Bere pentsamendua bizipenetatik eta ikaspenetatik heldu da, jakintza eta bizitzan amaitzeko.
Poeta gisa, berriz?
Argitasun gardena eskaintzen digu, ezerezkerian eta arinkerian erori barik. Bere etorri lirikoak gaiak eta gogoetak zeharkatzen ditu, bere ahotsak komunitateko partaide bihurtzen gaitu, ispilu bat da, eta usu ez zaigu laket gure burua bertan ikustea. Bere poesia esperientziatik sortua denez, esperientzia eta “ni poeta” desagertzen dira lanketa poetikoaren ondorenean. Berea poesia da, literatura, ez panfletorik ez negar ziztrinik, auto-erreferentziarik gabe –immorala betiere–. Bere poesia suharra da gogoeta hotzean, eta betiere izekia.
Bere poesiaren bertutea, goi mailakoa den aldetik, poetak lantzen dituen gaien gaineko hausnarketek egitasuna ematen diote. Gogortasuna, kritika, samurtasuna, ironia, itxaropena, desesperazioa, mingostasuna, maitasuna, botereei erasoa (eta kontrabotereei)… Bere poemak ez dira inoiz erregistro bakarrekoak. Mundua bera bezalakoak dira, gauzak bezalakoak, gu bezalakoak: konplexuak eta askotarikoak. Horixe izaki literatura.
¿És morta la poesia?, itaundu du poetak. Poesia hilda al dago?
Antologia horren aitzinsolas aparta irakurri ostean (poeta guztiok gure estudioko paretan izan beharko genuke, lanean hasi aitzin irakurtzeko), bere azken hitzak errepikatu besterik ezin dut egin: “Poesia Schrödingerren katua bezalakoa da, bizirik eta hilik dago aldi berean”. Beraz, berau ulertzeko irakurri prologoa.
Euskal nobela beltzaren astea ospatu da Baztanen hilaren 20tik 26ra. Hainbat liburu aurkezpen, solasaldi eta bestelako ekitaldiren artean, zapatu goizeko mahai-inguruak sortu du aparteko ikusmina. Izan ere, nobela beltzaren aitzakian, bestela ere kriminal bat nola eraikitzen den... [+]
Erakunde publikoen bekak eta sariak. Kritika eraikitzaile bat izeneko dokumentua plazaratu du Lanartea elkarteak. Berria-k zabaldu du laburpena, eta txostena eskuraturik, hemen duzue elkarteak erakunde publikoei egiten dien gomendio sorta.
DBH4 errepikatu zuen urtea gogoratzen du Jonek Pleibak (Susa, 2024) eleberrian. Adinkideak Durangoko institutura aldatu ziren, eta Polly auzokidearen ikasgelan geratu zen bera. Haurtzaroa Joneren baserria eta Pollyren txaleta lotzen zituen errepidean gora eta behera emana zuten... [+]
Hamahiru urte beteko dira asteartean, hilaren 14an, Jose Luis Alvarez Enparantza Txillardegi hil zela, eta hura gogoan, ekitaldi jendetsua egin dute Antiguako Gaskonia plazan. Urteroko legez, Txillardegiren senideak, lagunak eta euskaltzaleak elkartu dira bertan, Eta non du... [+]
ilbeltza-(1).jpg)
Hamaikagarrenez antolatu dute euskal nobela beltzaren astea, urtarrilaren 20tik 26ra. Ekitaldi ugari egingo dira Baztango bailarako hainbat herritan. Liburu aurkezpenak, mahai-inguruak, solasaldiak eta kultur ekitaldiak izango dira, eta ekintzetan parte hartzea doakoa izango da.
Euskal kulturako berritasunak ezagutu nahi dituenak eta egile zein argitaletxeei zuzenean erosi nahi dizkienak urtean zehar baditu hainbat azoka eta ekimen aukeran. Urte askotako tradizioa dute horietako batzuek eta berriagoak dira besteak; tematikoak dira horietako asko eta... [+]
Joan Tartas (Sohüta, 1610 - heriotza data ezezaguna) ez da gure letren historiako idazle famatuenetarik eta, hala ere, ediren dugu gauza onik “pieza mendre” honetan, zeinaren titulua, onar dezagun hasieratik, ez den segur aski mundu honetan paraturiko izenburuen... [+]
Bilboko Zirika! herri gunean eginen dute banaketa, ostiralean 19:00etan. Fanzine bidez eta sare sozialetan zabalduko dituzte partehartzaileen testuak, eta irabazlearena argitaratuko du ARGIAk.
Abenduaren 5ean ikasleei eta irakasleei zuzendutako tailer, hitzaldi eta ikuskizunak izango dira azokan. Dinamiken bidez sortzaileak ezagutu eta eurekin harremanetan jartzeko moduko aukera ere izango da. Edukiera guztia bete da jada ikasle goizerako. ARGIAk eskaintza zabala... [+]
Helduentzako zazpigarren lana argitaratu berri du Uxue Alberdik, hirugarrena ipuingintzan: Hetero (Susa, 2024). Zortzi narrazio bildu ditu liburuan, eta denen abiapuntua izan da memorian geratu eta “noizbait ere honi buruz idatzi behar dut” pentsarazi dion paisaia,... [+]
Esloveniako eskoletan izan duen arrakastari tiraka, Alberdania argitaletxeak Euskal Herriko ikastetxeetara ekarri du Joko Ona Denontzat irakurketa-lehiaketa: DBHko ikasleek “kalitate handiko liburuak” irakurriko dituzte taldeka, eta avatarra aukeratuta, horiei... [+]
Annie Ernaux (Lillebonne, Normandia, 1940) idazleak bere poetikaz eta horren funtzioaz egindako hausnarketak jasotzen dituen elkarrizketa-liburua euskarara ekarri du Leire Lakasta Mugetak (Iruñea, 2002): Idazketa labana bat da (Katakrak, 2024). Idazketaz, hautu estetiko... [+]
Susa argitaletxearekin kaleratu du Goikoetxeak liburu berria: Politeismo bastarta. Nobela gisa kalifikatu arren, kronika gozo eta bizia da, irakurlea Goikoetxearen pentsamenduetan barneratuko duena. Donostiako San Jeronimo kaleko sotoan egin du aurkezpena, hamarnaka lagunen... [+]
Abentura erraldoia. Salba dezagun kalejira haurrentzako liburua modu berezian aurkeztu du ARGIAk, Donostian. Haur eta guraso ugari bildu ziren Gorka Bereziartua eta Adur Larrearen ipuinaren bueltan, eta festarako, dantzarako, ipuinak kontatzeko eta maskarak marrazteko tartea... [+]
.jpeg)
Garazi Arrula (Tafalla, 1987) eta Iñigo Astiz (Iruñea, 1985) gonbidatu ditu Mikel Ayerbek (Azpeitia, 1980) Idazteaz beste euskal literaturari buruzko elkarrizketa-saioetako bigarrenera. Euskal ipuingintza izan da elkarrizketa saio honen gaia, eta gonbidatuen... [+]