Sarraskiaren uhinak
Uhin hedakorrak barreiatzen jarraitzen du Gazako sarraskiak; eta, egia esan, hasiera batean nekez aurreikus zitekeen joairan doaz batzuk. Hilketa amai dadin edo krisia beste alde batzuetara ere eramateko balioko ote duen zabalkundeak da kontua.
Itsaso Gorriaren hegoaldeko atakara zeharraldatu da une honetan mundu mailan asaldura gehien sortzen duen uhina. Edukiontzien itsas-garraioan munduko bost konpainia handienetatik lauk –MSC, Maersk, CMA-CGM eta Hapag-Lloydek– iragarri dute ez direla Itsaso Gorritik barrena ibiliko eskifaien bizia eta segurtasuna bermatu ahal izateko. Jakina, horrek esan nahi du haien ontzi erraldoiak Afrikako hego-muturretik barrena ibili beharko dutela egoera sosegatu arte, eta ondorioz garraioa dezente garestitu eta berandutuko dela, noranzko batean zein bestean.
Boskoteko laugarrena den Cosco txinatarrak, agidanez, oraingoz, ohiko ibilbideari eutsiko dio, bere bandera gorriak eta, ahal den guztietan, alboan izango duen Djibutiko baseko gerraontziak, segurtasun nahikoa emango diotelakoan. Jeddako portuarekin duen loturak hartara behartzen du Cosco, edonola ere.
Munduko itsas garraiorako Bab al-Mandebeko itsasartea Suezko Kanala bera bezain erabakigarria dela jabetzeko nahikoa da mapari begiratzea. Baina bat ordainpekoa eta bestea “doakoa” izateaz haragokoak dira bien arteko ezberdintasunak. Suezko Kanalaren kontrola eta araubidea izan zen, Sinairen desmilitarizazioarekin batera, Kissingerrek Sadatekin eta Beginekin hitzartutako bake-itunaren giltzarria. Bab al-Mandeben inoiz ez da halakorik adostu nahitaez itunkide izan beharko luketen Yemen, Eritrea eta Djibutiren artean, eta Somaliako gerrak sututako pirateria larria izan da une batzuetan.
Horrez gain, Yemengo gerra zibilak, irabazle huthien eskuetan ipini du, hein handi batean, itsasartearen giltza. Lehorretik erasoz kolpatu dezaketelako edozein merkataritzako ontzi; gerraontziak ere ez leudeke guztiz salbu. Eta huthiak eskuera duten ahalmen hori erabiltzen hasi dira Mendebaldetik barrena, Israeli presio egiteko. “Israelekiko zerikusia” gero eta modu hedakorragoan ulertuz, gainera. Ez gara Ever Given kasuaren errepikapenaren aurrean egongo, baina luzatzen bada, okerragoa izan daiteke oraingo hau.
Itsaso Gorriko kinkak, gainera, Panamako Kanalaren estualdi larriarekin bat egiten du. Lehorteak, minimoetaraino eraman du Gatungo laku artifiziala; eta haren urak dira kanalaren uhateak hornitzen dituztenak. Pasabidearen errazionamendua ekarri du horrek, garestitze eta atzerapen ikusgarriekin batera. Itsas garraioa gorriak ikusten ari da.
Zorionez, euria hasi omen du Panaman...
Nazio Batuen Erakundeak adierazi duenez, Goma hiria hartu ondoren hango espetxe batean zeuden ehunka emakume bizirik erre zituzten M23ko matxinoek, eta denak hil. Herrialdearen ipar ekialdean borrokan diharduten talde armatuek sexu indarkeria "arma gisa" erabili dutela... [+]
AEBetako presidentearen Gazako palestinarrak kanporatzeko asmoak aurkako erreakzio ugari eragin ditu nazioarteko nahiz herrialdeko politikan, baita Alderdi Errepublikanoan ere. Gehienek "garbiketa etnikoa" sustatzea egotzi diote, baina Trumpek bere asmoa berresten... [+]
Ni ez dut nahi nire alaba ijitoz mozorrotzea kaldereroetan. Nik ez dut nahi nire alabaren eskolako haur ijitoak ijitoz mozorrotzea kaldereroetan. Ijito izatea ez delako mozorro bat. Ijito izatea ez delako urtean behin egiten den festa bat, arropa exotikoekin eta aurpegia ikatzez... [+]
Israelgo Estatuko saskibaloi taldeak ostiralean jokatuko du Gasteizen, eta mobilizatzera deitu du Palestinarekin Elkartasunak.
Haur Hezkuntzatik hasi eta Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza amaieraraino, ikastetxeetan mugikorra debekatzea du helburu Kataluniako Generalitateko Hezkuntza kontseilariak. 6 urtera arteko haurren ikasgeletan material teknologikorik ez egotea eta eskolen digitalizazioa aztertzea... [+]
Mendebaldeko herrialdeetako demokrazia liberalak demokrazia minimalista baten itxura gero eta handiagoa du. Definizioaren muina litzateke hauteskunde bidezko gobernu aldaketak errespetatzen direla. Horren aldaera autoritarioari Levitsky eta Way politologoek autoritarismo... [+]
Gurera ekarri dugu Achille Mbenbe politologo kamerundarraren "nekropolitika" terminoa. Heriotzaren prismatik begiratzen die herritartasunari eta botereari, eta argi uzten digu pertsona multzo batzuen biziak gutxietsiak, balio gabekoak eta beraz, lasai asko desagertu... [+]
Zutabe hau idazten nengoela, gaia aldatu behar izan dut, nire arreta osoa harrapatu dutelako Trumpen muga-zergek. Azalpen gutxi beharko duzue, leku guztietan da berria, Txinako produktuei %10eko zerga eta Kanadako eta Mexikoko produktuei %25eko muga-zergak jarri dizkie. Trumpek... [+]
Danimarkako Vasagård aztarnategian 600dik gora harri grabatu aurkitu dituzte arkeologoek. Datazioen emaitzen arabera, duela 4.900 urtekoak dira, eta garai hartan Alaskan sumendi baten erupzio bortitza gertatu zela ere jakina da. Erupzio horren ondorioek Europa iparraldeko... [+]
Vietnam, 1965eko otsailaren 7a. AEBetako aire-armadak lehenengoz napalma erabili zuen biztanleria zibilaren kontra. Ez zen gasolina gelatinatsua erabiltzen zen lehen aldia. Bigarren Mundu Gerran hasi ziren bonbekin batera jaurtitzen eta, Vietnamen bertan, Indotxinako... [+]
Benjamin Netanyahu Israelgo lehen ministroaren bisitarekin batera egin ditu adierazpenak AEBetako presidenteak, Etxe Zurian. Zerrendan bizi diren 1,8 milioi palestinarrak Egipto edota Jordaniara lekualdatzea proposatu du.
Orain gutxi Txantreako Irakurle Eskolan Gael Faye idazlearen Ene herri txikia eleberria irakurri genuen, Irati Bereauk euskarara itzulitako bertsioan. Liburuak Gabrielen –Burundin jaiotako haur bat– historia kontatzen du. Aita frantsesa du eta ama Ruandatik ihes... [+]
Gobernuarekin negoziatu gabe iragarri du erabakia talde armatuak, "arrazoi humanitarioengatik" dela argudiatuta. Joan den astean herrialdeko Goma hiria bereganatu zuten matxinoek, eta, Nazio Batuen Erakundearen arabera, 900 hildako baino gehiago eragin dituzte hiri... [+]
Muga-zergak ez ipintzearen truke, AEBen eskakizunak konplitzeko konpromisoa hartu dute: bakoitzak 10.000 soldadu ipiniko ditu mugan, AEBen segurtasunaren izenean.
Iazko azken hatsean Txinako gobernuak Yarlung Zangbo ibaiaren behe-arroan proiektu hidroelektriko handia abian jarriko duela iragarri izanak, urak harrotu ez, sutan jarri dituela dirudi gure artean. Esan dezakegu alarmaren eskala osoa kurritu dutela iruzkinek: munduko handiena... [+]