Berriki idatzi dit Anek Instagrameko pribatutik. “Nire aita zure liburuen oso zalea da eta mesedez zuri mezu hau helarazteko eskatu dit. Duela 50 bat urte Donostiako Santa Teresa klausurako lekaimeek Bálsamo Samaritano ukenduaren formula eman omen zioten eta galdu baino lehen zuri bidaltzeko eskatu dit”. Atxikita argazki bat dauka, paper horizta maiztu bat, mekanografiaz idatzitako letra gandutu batzuk eta bertan formula bat txukun antolatutako kontzeptu, kopuru eta jarraibideekin.

Arnasa sakon hartu eta begi ertzeko malkoa lehortu dut, halako gauzak hunkigarriak egiten zaizkidalako. Askotan esan izan dut sendabelarren inguruko jakintza gure herriaren ondare immateriala dela baina halako elementu materialak jasotakoan ikusten dugu oraindik ere etxe askotan daudela halako altxorrak, zabaldu eta hedatzeko zain. Eta horretara nator, dagokidan arduragatik eta niri Iñigo Urtzelaik eta bere alaba Anek eskuzabalki helarazi didatena zuek ere edukitzeko, hau inorena izatekotan denona delako.

Oliba olioa 500 gr, Lagarto edo Lizarriturri xaboia 500 gr, argizari freskoa 500 gr, ozpina litro erdi (ardo txuriarena bada hobe), zerri gantz ona 140 gr, Veneziako trementinaren koilarakada bat, kainaberaren karraka-hautsa (korapilotik korapilora doana), belar zoragarriaren 400 hosto (ez balego, honen faltan, berbena edo pasmo-belarra). Horiek osagaiak eta gero prozedura landu samar bat, zehaztapen asko eta asko dauzkana.

Halako formulek lanak ematen dituzte, egia da, baina gustuko lanak. Veneziako trementina delako hori zer ote zen ikertu, azukrea kainaberan nola lortu eta korapilotik korapilorako kopuru hori zenbat oten den jakin, belar zoragarria deitzen dion hori zein ote den ziur jakin, gaur egun ukenduetan ipini nahi ez ditugun xaboi solidoek eta ozpinak zer egiten ote duten ikertu, ozpin zuriak zein berezitasun ote duen ere bai... Ikusten duzuenez, ez da samurra halako formula bat berreskuratzea, aurrena ulertu egin behar baita.

Gainera, segurtasun eta eraginkortasun irizpideak bete behar ditu, bestela ez da eman behar egiteko pausorik; azalarentzat segurua izango dela eta nahikoa printzipio aktibo edukiko dituela ziurtatu egin behar da. Hemen lagun farmazialariei eta laborategirako sarbidea duten lagunei mesedea eskatzea tokatzen da, aurre frogak egin ahala ontziratzen ari garen ukendu hori iker dezaten.

Gero ikerketa etnografiko eta antropologikoa dago, zein kontestutan eta nork egindako formula ote zen jakitea. Klausurako lekaimeak tartean izanda gardentasun handirik ez da espero behar, Elizarekin egingo dugu topo. Ez dakit nora eramango nauen honek guztiak baina bigarren artikulu batean segida emango diot gaiari. Aginduta geratzen da.