Sagarrez eta garoaz
Gaur banda ultra azkarraz idatzi behar nuen. Kontatu behar nizuen nola Next Generation funtsen diruekin –hau da, ondorengoen diruarekin– paraje hauetara ere helduarazi duten Interneterako banda ultra azkarra. Nola agintariek pentsatu duten onena dela mendian galdutako etxebizitza eta ustiategietara ere banda ultra azkarra heltzea; horrela, besteak beste –eta haien hitzetan– bereizmen handiko telesailak ikusi ahalko ditugu. Pentsa, hori dena 100 mega/segundoko abiaduran, kalean bezala! Aurkitu dudan aurrekontua, hauxe: 2.356.000€.
Kontatu behar nizuen, aspaldi batean, azpikontrata bateko langileak etorri zirela eskaintzera, eta ezezkoa eman geniela. Halere, ustekabez, heldu da banda; nahiz eta hemen hiru etxetan baino ez garen pertsonak bizi; gainontzeko seiak hutsik dauden edota elkarte gastronomikoak diren. Antza, elkarteetako bazkideek behar dute, baita hutsik dauden baserriek ere. Idatzi behar nizuen horrek suposatzen dituen lur azpiko lanez, soldatez eta materialez; zer eta inork gutxik erabiltzeko.
Idatzi nahi nuen zaila dela onartzea diru publikoaren erabilera hori; eta kasu batzuetan beharrezkoa izango dela banda ultra azkarra, baina Interneterako konexioa izateko, badaudela sistemak, askoz merkeagoak eta eraginkorrak: adibidez, Güifinet fundazioaren lana hemen dugu, kooperatiba txikietan daudenen lanari esker.
Gustura esango nieke agintariei beharrezkoagoak diren inbertsioak egin ditzaketela. Garraioa, adibidez. Badakigula ez dela etxera autobusa etorriko, baina aldez aurretik eskatutako taxi baten zerbitzua? Behintzat ikastetxera jaisteko... Horrek, besteak beste, umeak ekarriko lituzkeela baserrietara bizitzera, gurasoak erotu gabe.
Baina nahiago idatzi sagarrez eta garoaz. Horien sasoi bete-betean baikaude.
Hasita gaude jada marmeladak eta sagar-dultzeak egiten, datozen bi urtetarako. Poza bada sagarrondoei begira egotea, are poz handiagoa sentitzen da apalak, egunez egun, beteta. Sagar usainak sukaldean asteak emango ditu, gozatuko gaitu. Hori bai, sagastira jaisten garen bakoitzean, sagarrondoei eskerrak eman behar. Nolabait aitortu behar zaie puntu honetara heltzeko egin duten lana, bereziki zaila azken bi urteotako baldintzetan.
Garoa ere, neguan zehar urrezko ohantzea izango dena, orain dugu jasotzeko sasoia. Mimo osoz egin beharra dago, bere puntuan, ez jaulkitzeko. Negura begira jartzen gaitu garoak: ardiek, haien etzanaldien ondoren, utziko dituzten habietan egin nahiko nuke amets.
Garoaz eta sagarrez baino ez nuke idatziko, haiek baitira egiazki bizitzara lotzen gaituztenak.
NO2 eta PM2.5 partikulak bezalako kutsatzaileei aurre egiteko hobekuntza planik ez dagoela salatu du Ekologistak Martxan elkarteak. Trafikoa murriztea eta airearen kalitatea hobetzeko alternatiba jasangarriak lehenestea galdegin du.
Elur faltak eski estazio ugari kinka txarrean jarri ditu, klima larrialdiaren ondorioz. Baina paisaiari eta naturari ahalik eta etekin ekonomiko handiena ateratzeko batzuen logikak hor jarraitzen du, eta goi mendietan musika festibal erraldoi eta garestiak antolatzea da azken... [+]
Gizartean gatazka sortzen duten proiektuak jai bezperetan onartzeko ohiturari jarraituz, abenduaren 20an onartu du Eusko Jaurlaritzak Energia Berriztagarrien Lurralde Plan Sektorialaren "behin behineko bertsioa". EH Bizirik-ek elkarretaratzea egin du Jaurlaritzaren... [+]
Laster urte guztian izango ditugu malko ilar goxoak (Pisum sativum). Oraindik, ordea, negua eta udaberria dira, ia erabat ilar freskoak jateko sasoia; udaberrian jango ditugun azken ilarrak ereiteko garaia orain hasten da. Eta oraintxe jango ditugu urria aldera erein zirenak.
Ugaztun hitza entzutean, askotan burura etortzen zaizkigun lehen ordezkariak tamaina handienekoak izan ohi dira: hartza, otsoa, oreina… Batzuetan etxekotutako katua edo txakurra dira agertzen lehenak, edo urruneko lehoiak eta elefanteak. Ikusgarritasunak lehia irabazi ohi... [+]
Gero eta nekazaritzako test gune gehiago ditugu inguruan, hau da, nork bere proiektua martxan jarri aurretik nekazaritzan eta abeltzaintzan trebatzeko guneak. Nafarroako Zunbeltz espazioa eta Gipuzkoako eta Ipar Euskal Herriko Trebatu dira horietako zenbait adibide, gurean... [+]
Palestinarren genozidiorako Israelek erabiltzen duen arma nagusietako bat gosea da. Alde batetik, Gazara elikagaiak sartzeko debekuarekin, eta, bestetik, Palestinako elikadura-burujabetza ezabatuta.
Centre Tricontinental erakundeak kongoarren erresistentzia historikoa deskribatu du The Congolese Fight for Their Own Wealth (Kongoko herriak bere aberastasunaren alde borrokan dihardu) dosierrean (2024ko uztaila, 77. zk). Kolonialismo garaian, Belgikako Force Publique-k... [+]
Balio digu ilunabarrarekin azken erretratu hori ateratzeko. Edo istant batean ordaintzeko barrako zerbitzariari eskatu berri diogun marianitoa. Eta ze arraio, Levi’sak imitatu nahi dituzten praken atzealdeko poltsikoan ezin hobeto datoz. Horretarako ere balio du... [+]
Ikerketa baten arabera, Frantziako Estatuan 6,3 milioi tona CO2 isuriko dituzte herritarrek Gabonetan, eta opariak dira horren erantzule nagusiak: %57. Oparien artean, gehien kutsatzen dutenak aparatu elektronikoak eta bitxiak dira, metal eta mineralen erauzketaren ondorioz, eta... [+]
Garraio publikoaren prezioa handitzea eta deskontuak kentzea “onartezina” dela kritikatu dute dozenaka pertsonak, Jauzi Ekosozialak eta Euskal Herriko Eskubide Sozialen Kartak deituta. Langile klasearentzako “zama gehigarri bat” izango litzatekeela eta... [+]
Sare sozialik opakoena da TikTok: ez du bere isurketei buruzko daturik argitaratzen. Gainontzeko sare sozialek baino gehiago kutsatzen du. 2030erako "karbono neutral" bilakatzeko konpromisoa hartu duela esana du.
"Pictura est laicorum literatura", utzi zuen Umberto Ecok idatzita, Il nome della rosa eleberrian. Irudien bidez mintzatzen da herria, hitzez baino maizago. Artearen funtzio narratiboa nabarmena da Erdi Aroko irudietan, egungo begiekin zail gerta daitekeen arren haiek... [+]
