Zarraren familia 2023ko urtarrilean bildu zen balorazio batzordearekin eta martxoaren erdian izan du haren erantzuna: Rosa Zarra gomazko pilotak sabelean eragindako zaurien ondorioz hil zen. Oraindik, alabaina, familiak batzordearen jakinarazpena besterik ez du jaso eta balorazio txostena datorren astean jasoko du.

Rosa Zarra 1995eko ekainaren 30ean hil zen, Donostiako Ospitalean, zortzi egun ondoren. Gertaerak ekainaren 22an hasi ziren, Donostiako Amara Berri auzoko Bakearen Usoaren ondoan. Euskal gizartean giro gogorra bizi zen orduan: batetik, maiatzaren 8an ETAk José María Aldaya enpresaria baitu zuen, eta hori salatzeko bilkura bat zegoen aipatu plazan, Anoetako estadioaren inguruetan.

Aurreko egunean, maiatzaren 21ean Joxi Lasa eta Joxean Zabalaren gorpuak iritsi ziren Tolosara eta ehorzketaren unean Ertzaintzak oso karga bortitza egin zuen han bildutakoen aurka. Hura salatzeko, ezker abertzaletik antolatutako Euskal Herria Askatu ekimenak bilkura bat deitu Usoaren plazan, astero Aldayaren askatasuna eskatzen zutenaren inguruan. Garai hartan oso ohikoak izan ziren manifestazio eta kontramanifestazio bilkura horiek, askotan aurrez aurre eta tentsio handiarekin.

Maider Irazusta Rosa Zarraren alabak Berria-n kontatu duenez –orduan 22 urte zituen–, egun hartan euren aita, Xabier Irazusta, Euskal Herria Askatuk deitutako manifestaziora joan zen, eta bera eta ama kafe bat hartzera. Ondoren joan ziren manifestazioaren amaierara, aitarekin elkartzera. Bitartean, Ertzaintza Euskal Herria Askatuko ekitaldian bildutakoei Oldartu zitzaien.

Maider Irazustak Hitza-ri adierazitakoaren arabera, 30 bat lagun inguruko arkupe batzuetan ziren, haien artean bera ama-aitarekin: “Lasai geunden. Istiluak beste leku batean zeuden. Halako batean bi ertzain agertu ziren, baina ez ziren beltzak, alkandora urdinekoak ziren. Espaloitik zortzi edo bederatzi metrora zeuden, eta bat-batean tiro hotsa entzun nuen. Orduan Rosi lurrean ikusi nuen”.

Pilotakadak sabelean eman zion Zarrari eta Donostiako Ospitalera eraman zuten senideek. Ertzaintzak ez zion laguntzarik eskaini. Ospitalean ikusi zuten ubeldua zuela sabelean, baina ezer ikusi ez ziotenez etxera bidali zuten. Ekainaren 25ean berriz ospitaleratu zuten eta ebakuntza egin zioten. Orduan ikusi zuten heste lodia geldirik zuela eta infekzio bat zabalduta. Zaintza intentsiboetan sartu, baina ekainaren 30ean hil zen, 58 urterekin.

Bertsio kontrajarriak heriotzaz

Gizartean eztabaida handia egon zen gaiaren bueltan. Zarrak giltzurruneko transplante bat izan zuen lehenago, baina alabaren esanetan sasoi hartan ongi zebilen osasunez. Familiak salaketa jarri zuen, baina Espainiako Toxikologia Institutuak ondorioztatu zuen ezin zirela pilotaka eta heriotza lotu. Epaileak irailean artxibatu egin zuen auzia, familiarentzat oso mingarria izan zen ondorioarekin: “Kolperik gabe ere berdin hil zitekeen zortzi egunen buruan”. Juan Mari Atutxa sailburuak ere bat egin zuen epailearen balorazioarekin.

Ordura arte Zarraren nefrologoa izan zen Alex Elosegiren ikuspegia, aldiz, arras desberdina izan zen eta bete-betean lotu zituen pilotakada eta heriotza: “Kolpeak tronbosi bat eragin zion arterietan, eta horrek, batetik, kolona zulatu zion, eta, bestetik, shock septiko bat eragin». Bere ustez, “gertaerak nola izan ziren ikusirik, guztiz normala da pentsatzea pilotakada izan zela Rosa hil zuena”. El periodista Canalla webgunearen honako loturan irakurri daiteke bere gutun osoa. Orain auzia aztertu duen Balorazio Batzordeko forentsea Paco Etxeberria izan da.

Familia pozik

Maider Irazustak dioenez, erabakiak luze jo du eta orain familia ezustean harrapatu du, baina etxean oso pozik daude aitortzarekin, hori baitzen behar zutena. Mina agertu du, halaber, urte hauetan guztietan haiengana Eusko Jaurlaritzako inor ez zaielako agertu ezer adieraztera, ezta Donostiako alkate Eneko Goia ere, eta hori “are eta mingarriagoa da”, hura ezagun dutelako.

Familiak Eusko Jaurlaritzaren aitortza ekitaldiren bat ere nahiko luke, nahiz eta ez dakiten gertatuko den. Ikusi beharko da, halaber, Ertzaintzak zer dioen. 2021ean Ertzaintzako Esan sindikatuak EITBren albiste bat zuzendu erazi zuen hartan Zarra pilota batek hil zuela zioelako. Sindikatu honek eskatu izan du Ertzaintzak berriz erabili ahal izatea 2013tik debekatuta dauden gomazko pilotak.