Zenbait atzerapenen ostean, aste honetan izan da Tubacexeko grebari lotutako azken epaiketa. Horretan hiru gaztek lau urteko eta zazpi hilabeteko zigorrei egin diete aurre. Bat absolbitua izan zen, agerian geratu baitzen poliziak akusatzen zuen pertsona beste bat zela. Beste batek sei hilabeteko bi zigor onartu zituen, poliziari freskagarri lata huts bat botatzeagatik, lata horrek inor jo ez zuen arren. Hirugarrena sententziaren zain geratu zen, baina absolbitua izan da azkenean.

Azken gazte horren kasua bereziki deigarria da, Beatriz Eva Roman Gobernado epaileak sententzia oso adierazgarria idatzi baitu. Horretan banan-banan azaleratu ditu polizien gezurrak eta kontraesanak.

Hiru izan ziren garrantzitsuenak:

• Ertzainak ez zirela gai izan zehazteko ezer akusatuari buru. Ez zuten ezer azaldu bere ezaugarri fisikoei buruz (nahiz eta gorpuzkera oso handia duen), bere arropari buruz, edota zer jaurti zuen poliziaren kontra eta noiz.
• Ertzaintzak erabilitako froga nagusia muntaiaren parte zen. Hau da, zenbait ertzainek azaldu zuten akusatuen grabaketak egin zituztela istiluen ostean, baina beste batek argitu zuen filmaketa horiek gatazka baino lehen egin zirela. Hortaz, agenteen kontakizuna (liskarren ondoren grabatu zituztela akusatuak) gezurren pisuarekin erori zen. Gainera, hori ebazteko orduan, epaileak oso aintzat hartu zuen grabatzen zuen ertzainak esaten zuena hori egin bitartean: "Que se jodan, voy a grabarlos". Beatriz Eva Roman Gobernado epaileak berak azpimarratu duenez, horrek oso zalantzan jartzen ditu bere objektibotasuna eta inpartzialtasuna.
• Ertzaintzak ez zuen argitu nola identifikatu zituen gazteak. Hau da, grabaketa horretan muxukoa jarrita eta arropa arrunta jantzita, nola izan zen posible identifikazioa egitea? Agenteek eurek deskribatutako prozesua ez zen koherentea ezta argigarria izan, eta epaileak zalantzan jarri behar izan zuen prozedura osoa. Azkenik, identifikazioa azaltzeko orduan, gazteek eurek emandako argudioak askoz itxura sinisgarriagoa dauka. Zehazki, azken akusatuak arazo bat izan zuen istiluak baino lehen udaltzain batekin eta, bere ustez, Amurrioko Udaltzaingoak erraztu zien balizko identifikazioa ertzainei.

Epaia borobiltzeko, Beatriz Eva Roman Gobernadok gogoratu du polizien deklarazioak oso garrantzitsuak direla, baina ez dutela, inondik inora, frogaren balioa, eta horregatik, hain zuzen, kontraesanak ikusita, ez dutela edozein herritarrek duen errugabetasun eskubidea zalantzan jartzen.

Epaile ausartak eta ez horrenbeste

Beatriz Eva Roman Gobernadoren jarrera ausarta izan da, dudarik gabe, eta koherentea, gainera, duela urtebete Aintzane Mendiarekin izandakoarekin. Izan ere, epaile berak absolbitu zuen Tubacexeko langilea, erabakita ertzainen deklarazioak ez zirela sinisgarriak, are gehiago epaiketan erakutsitako bideoarekin alderatuta.

Jarrera horrek eragina izan du herritar batzuengan, tentazioa sentitu baitute justizian konfiantza izateko. Ordea, ez da kasualitatea izan epaile berak bi absoluzioak erabakitzea. Izan ere, Maria Antonia Blanco Briosca eta Beatriz Ledo Languilla epaileek, euren aldetik, Tubacexeko bi langile zigortu dituzte, euren aurkako probak eta argudiaketak eskasak edo hutsaren hurrengoak izan arren.

Berez, lehenengo zigortuak (berriki uko egin dionak bere kasua Auzitegi Gorenera eramateari) sei hilabeteko espetxealdia jaso zuen atxiloketan erresistentzia erakusteagatik. Aurkeztu zuen helegitean aitortu diote ertzainek gezurra esan zutela eta ez ziotela atxilotu aurretik identifikaziorik eskatu eta, hortaz, bat-batean eta bortizki bere gainean bota zirela. Horri gehitu behar zaio ertzainek ere ez zutela erakutsi inolako atentaturik gertatu izana atxiloketa justifikatzeko. Hau da, atxiloketa berak ez zuela arrazoirik.

Hala ere, eta nahiz eta beharginak lesioak izan zituen arrastatzen zuten bitartean, Maria Antonia Blanco Briosca epaileak ontzat hartu zuen agenteen deklarazioa eta behargin laudioarra zigortu zuen.

Azaroaren 10ean beste langile baten kontra izandako epaiketan, Beatriz Ledo Languilla epaileak ertzain bakarraren hitzak hartu zituen frogatzat Tubacexeko behargin bat zigortzeko. Gainerako agenteek argitu zuten ez zutela ezer ikusi eta deklarazioa egin zuen ertzaina ez zen gai izan zehazteko noiz egin zuen eraso langileak, ezta azaltzeko nola egin zion eraso ere (ukabilkada batekin, edo ostiko batekin, objektu batekin...). Langile akusatuak, ordea, bideo luze bat aurkeztu zuen, zeinean bere atxiloketaren nondik norako guztiak jasotzen ziren (bideoan beltzez jantzita eta oinetako zuriekin dagoen langilea da auzipetua).

Hala ere, epaileak polizien alde egin zuen berriz ere, eta sei hilabeteko espetxe zigorra ezarri zion.

Bi epai horiek erakusten dute Beatriz Eva Roman Gobernado benetan epaile ausarta dela eta ez duela arazorik izan poliziaren hitza zalantzan jartzeko. Beste bi epaileek, ordea, epaitegietan ohikoa dena egin zuten: gutxieneko espetxealdia ezarri eta agenteei arrazoia eman, frogak polizien hitzak soilik izanda ere (eta bideoetan ikusten zenaren kontrakoa esaten bazuten ere).

Bi urteko espetxe zigorren langa, arma bikoitza

Puntu honetan, adierazi behar da epaileek oso modu perbertsoan erabiltzen dutela bi urteko espetxe zigorren langa. Dakigunez, akusatuak ez badu delitu beragatik bi urteko espetxe zigorra jasotzen, eta aurrekaririk ez badu, ez du zertan kartzelan sartu.

Printzipioz, irizpide hori erabat arrazoizkoa dirudi, ez baitu zentzurik akats bakarragatik herritarrei askatasuna kentzea. Hala ere, epaileek tarte hori baliatzen dute euren lana zorroztasunez ez egiteko.

Hau da, pertsona bat sei hilabetez espetxera bidali beharko balute, hain modu arinean erabakiko lukete hainbat herritarren kontra, agente baten hitza soilik izanda froga moduan? Zehazki, Tubacexeko bi langile hauek espetxeratzeko arriskua egongo balira, epaileen jarrera izango litzateke gutxieneko zigorrak ezartzea; edo, kontrara, froga guztiak eta euren pisua eta sinesgarritasuna aintzat hartzea?

Dudarik gabe, herritarrei lasaitasuna ematen diena epaitegira joaterako orduan bada bi urteko espetxe zigorraren langa gainditu behar dela espetxean sartzeko. Baina, aldi berean, joko diplomatiko eta politikorako tarte handia ematen die epaileei, zeinek nahiago duten poliziarekin kontraesanean ez sartzea, agenteak oso tresna garrantzitsua baitira epaileen jardunean.

Muntaia polizialak, doakoak eta ondoriorik gabekoak sortzaileentzat

Zoriontsu egoteko arrazoiak badute ere, ez Aintzane Mendiak ezta berriki absolbitutako gazteek ez dute bide hau modu samurrean egin. Bereziki larria izan da Tubacexeko langileak ez ziren hiru gazteen kasua. Hasieran, lau urte eta zazpi hilabeteko espetxe eskaera zegoen euren aurka eta Ertzaintzak leporatzen zien istiluak sortzeko talde antolatua izatea.

Epaiketan, ordea, berez erori zen bi urte luzez mantendutako tesia, dena baitzen gezur eta asmakizun hutsa. Helburua, alegia, bazen adieraztea greban gertatutako indarkeria gehiena (Ertzaintzak berak sortutakoa) hirugarren batzuek eragin zutela (Tubacexeko lan gatazkatik kanpoko istilu sortzaileek).

Bi urtez euren buruak arriskuan ikusi ondoren, bi gazte absolbituak izan dira eta hirugarren batek nahiago izan du bere gain hartzea lata huts bat bota zuela eta, gainera, ez ziola inori eman. Orduan, non dago talde antolatu eta ilun hori? Non dago bake soziala arriskuan jartzen duen banda hori? Eta ez bada existitzen, zergatik ez dute mehatxu hori asmatu zutenek inolako ardurarik hartu behar izan gizartearen eta epaileen aurrean, argi geratu denean gezurretan ari zirela?