EAEko hezkuntza-sistemari eragiten dion pribatizazioaren hazkundea eztabaidagai izaten ari da hainbat foro eta komunikabidetan. Kasu gehienetan, eztabaida horiek iritzia ematen duen bakoitzaren ikuspegi ideologikotik garatzen dira, baina ez zaie erreparatzen sistemaren pribatizazioari edo pribilegioei diru publikoarekin eustea errazten duten mekanismoei. Titulartasun pribatuko zentro jakin batzuen eta EAJren arteko klientelismo-politikak oso nabarmenak dira. Sumingarria da, harrigarria ez bada ere, EAJren gobernukide den PSEren pasibotasuna gai honetan. Diru publikoarekin titulartasun pribatuko zenbait ekimen finantzatzeko orduan egiten ari diren irregulartasun eta arbitrariotasunek hankaz gora jarri dute gure hezkuntza-sistemaren funtzioa, gizarte-kohesiorako oinarrizko elementu gisa. Ez da hori gure hezkuntza-sisteman eskola segregaziorako arrazoi bakarra, baina bai nagusienetako bat. Benetako adibideekin azaltzen saiatuko gara.

Administrazioak ikastetxe pribatu bakoitzerako hezkuntza-itunen plangintza bat ezartzen du sei urterako, eta ikastetxe bakoitzak zenbat gela izango dituen zehazten du. Kasu askotan, hasierako plangintza gainditu egiten da sei urteko ziklo honetan, nahiz eta inguruko ikastetxe eta institutu publikoetan eskari-igoera horri erantzuteko eskaintza nahikoa egon. Erabaki politiko batzuk modu arbitrarioan hartzen dira (Munabe Ikastetxearen kasuan bezala) eta beste batzuetan modu irregularrean, Tolosako Laskorain Ikastolaren kasuan bezala. Kasu honetan, Gipuzkoako hezkuntza-ordezkaritzak berak txosten bat egin zuen, eta bertan uste zuen ez zela beharrezkoa Laskorainentzat batxilergoan zeuden ikasgelen kopurua handitzea: "Gaur egun planifikatutako lau taldeak nahikoak direla ulertzen da, eta, beraz, ez da bidezkoa plangintza aldatzea". Gainera, itunpeko ikastola pribatu horrek ez zuen administrazio-baimenik eskatutako batxilergo-gelen kopuru hori planifikatzeko. Baina EAJ iritsi zen eta Lakuako ikastetxeetako zuzendaritzatik martxoaren 8an baimena eman zuen aurretik baimendu gabeko gela hori itundu ahal izateko, gaur egun indarrean dagoen lege-esparrutik kanpo jarduten duen gela. Ondorioz, Tolosak, ikastetxe publiko eta itunduak batuta, 307 ikaslerentzako 430 plaza izatera igaro da, eskola publikoarentzat alferrikako soberakin zitala sortzen duena. Praktika hori ohikoa da eta EAEn zehar hedatuta dago.

Beste adibide argi bat haur hezkuntzako lehen zikloan gertatzen ari dena da. Oionen, adibidez, bi urte arteko haurrentzako 55 plaza eskaintzen dituen Haurreskola publiko bat dago. Gaur egun, 15 haur daude matrikulatuta. Baina, aldi berean, eta 100 metrora, Hezkuntza Sailak urtero 70 mila euro inguru eman dizkie itunpeko ikastetxe pribatuko haur-hezkuntzako lehen zikloko gela pribatuei azken urteotan. Gainera, gela pribatuetan matrikulatutako haurrei ikastetxean bertan eskola ibilbidea egitea bermatzen zaie, eta haur-eskola publikoetan matrikulatutako haurrek, berriz, Hezkuntza Sailak berak ezarritako onarpen-prozesuan parte hartu behar dute. Hori bera gertatzen da EAEko auzo eta udalerri guztietan.

Askoz gehiago dira EAJk eta PSEk ikastetxe itundu jakin batzuen aldeko hautua egiten duten familien seme-alabak abiapuntu hobean jartzeko ezartzen dituzten mekanismoak. Zentzu horretan, lotsagarriak dira diru publikoarekin finantzatutako pribilegio-egoera horiek ikusezin bihurtzeko ahaleginak. Bitxia bada ere, gai horiek eta beste asko alfonbrapean sartzeko asmoa ez dator gobernuaren eskutik bakarrik. Beste eragile batzuek, horietako asko aurrerakoiak, nahiago dute beste alde batera begiratu, publikoaren eta pribatuaren arteko dikotomia gainditzeko beharra argudiatuz.

Nolanahi ere, ebidentziak erakusten duena da EAJren eta PSEren hezkuntza-politikak, familia jakin batzuentzat "ikastetxea aukeratzeko askatasuna" bermatzean oinarritzen denak, gizarte-bereizketa indartzea dakarrela; eta, beharrik gabe, hezkuntza-gastua handitzea. Zerbitzuen bikoiztasunak eta gehiegizko eskaintzak eskola-bereizketa eta gizarte-kohesio txikiagoa dakarte. Horregatik guztiagatik, STEILASetik exijitzen dugu hezkuntza-zerbitzuaren pribatizazioa bultzatzen duten hezkuntza-politika neoliberalak, arbitrariotasunak eta irregulartasunak desagerraraztea, sare publikoan gehiago inbertitzea, berau lehenestea eta hezkuntza-sistemaren erdigunean jartzea, benetan unibertsala eta justizia sozialaren ikuspegitik kohesionatzailea den sare bakarra, hain zuzen ere.