El Salvador berriz da albiste nazioartean, ohiko arrazoiengatik. Izan ere, Nayib Bukele presidenteak herrialdeko bandakideentzako “megakartzela” berria estreinatu du,“Amerikako handiena”, bere hitzetan. 40.000 presorentzako tokia du, eta dagoeneko 2.000 daude bertan, presidenteak berak zabaldutako bideo batean ikusi daitekeen moduan. Salbuespen egoera betean hartu du neurria Bukelek, iazko martxotik baitaude egoera horretan. Epe horretan gutxienez 64.000 pertsona atxilotu dituzte. Horrela, El Salvador munduan 100.000 biztanleko preso gehien dituen herrialdea bilakatu da.

Bukelek Terrorismoaren Aurkako Konfinamendurako Zentroa eman dio izena kartzelari, eta bideo bat zabaldu du, bandakideak kartzelara sartzen; hori da prentsak presondegira izan duen sarbide bakarra, debekatu egin baitie bertara sartzea. Bideoan ikusten dira bandakideak barruko arropetan soilik, alde batetik bestera korrika, eskuak lotuta eta elkarren kontra jarrita. “Hau izango da beren etxe berria, hamarkadatan biziko dira hemen, elkarrekin nahastuta, biztanleriari min gehiago egin barik”, adierazi du Bukelek.

Kartzela berria zazpi hilabeteko epean eta 116 hektareako lursailean eraiki dute. Komunikazio guztia etengo diete presoei, eta neurri zorrotzak ezarriko dituzte. “Presoen ordena, kontrola eta disziplina bermatuko dira, presoek legez kontrako ekintzarik egin ez dezaten kartzela barruan; eta beste bandakideekin komunikaziorik izan ez dezaten”, azaldu du Bukelek.

Iazko martxotik indarrean dagoen salbuespen egoerak baimentzen du kartzeletan egoera horrelakoa izatea. Esan bezala, urtebetean 64.000tik gora atxilotu izan dira herrialdean; eta atxilotzeko momentuan ez dute eskubiderik atxiloketaren arrazoia jakiteko, ezta abokatu baterako ere. Horrez gain, 73 ordutik hamabost egunera luzatu dute prebentziozko atxiloketa epea.

Giza eskubideen aurka

“Elkarrekin nahastuta” biziko dira bandakideak, hori azpimarratu du Bukelek. 2002tik banda bateko eta besteko kideak kartzela bereizietan zeuden, elkarren arteko iskanbilak saihesteko. 2020an, ordea, ia 20 urtean lehen aldiz bi banda nagusietako presoak kartzela beretan sartu zituen.

Neurri horrek, egungo kartzela “erraldoiak” bezala, haserre eta beldur ugari sortu zituen El Salvadorreko jendartean zein nazioartean. El Salvadorreko Giza Eskubideen aldeko Komisioak zera esan zuen 2020an: “Bandak nahasteak matxinaden arrisku handia dakar, edota hilketa selektibo eta kolektiboak egotekoa”.

Era berean, HRW Human Rights Watch erakundeak salatu du Bukelek ezarritako salbuespen egoeran “giza eskubideen urraketa larriak” izan direla. Azaldu dute neurriaren aitzakiapean egondako milaka atxiloketek “presoen pilaketa” eragin duela kartzeletan, eta horien artean haurrak daudela, 1.000 inguru. Izan ere, lege berri batek 12 urtera jaitsi du bandekin zerikusia duten delituengatiko ardura.

Era berean, erakundeak salatu du hamarnaka preso hil direla kartzeletan, batez ere Izalco eta La Esperanzakoetan. Espetxe horietan hiru eta lau aldiz gainditzen zituzten preso kopuruak, hurrenez hurren.