Prep, GIBaren aurkako beste hesi bat
Estrategia eta neurri ugari daude GIB birusari aurre egiteko; horien artean Prep esposizio aurreko profilaxia. Birusarekiko esposizio arrisku handia dutenek eskatu dezakete.
GIB birusari aurre egiteko dauden tresna biomedikoetako bat da Prep, esposizio aurreko profilaxia. Prebentziorako tratamendu antirretrobirala da, eta birusarekiko esposizio arrisku handia dutenei zuzenduta dago. Sare Elkarteko Leticia Remón Serratek azaldu du “oso eraginkorra” dela, baina eraginkortasuna “nabarmen” jaitsi daitekeela ez bada egoki hartzen. Egunero eta ordu berean hartu behar da. Halere, ez du beste sexu bidezko infekzioetatik babesten.
Orokorrean leku guztietan Prep botika hartzeko neurriak antzekoak diren arren, lurralde bakoitzean irizpide desberdinak daude. Nafarroaren kasuan, 18 urtetik gorakoek, gizon homosexualek, gizon bisexualek edota gizonekin sexua daukaten gizonek, sexu langileek eta emakume transek eskatu dezakete botika. Horrez gain, azken urtean bete beharreko bi irizpide daude: hamar bikote sexual baino gehiago eduki izana, preserbatiborik gabe uzki bidezko sexua praktikatu izana, sexuan drogak erabili izana, Prep esposizio osteko profilaxia hartu izana edo infekzio sexual bat edo gehiago eduki izana.
Remónen arabera, eskaria beste emakume batzuei era zabaldu beharko litzateke: “Gure ustez pertsona askorekin harreman sexualak dituzten emakume guztiak ez dira sexu langileak. Emakume askok, gizon askoren arrazoi berdinengatik eta generoak eragindako arrazoiengatik zailtasunak dituzte preserbatiboa erabiltzeko. Hortaz, horiek ere esposizio arrisku altua izan dezakete”. Horregatik, uste du eskaintza “pertsonalizatuagoa” izan beharko litzatekela: “Ez da soilik sexu orientazioa; zerikusi handia dauka momentuko bizimoduarekin, zaintzeko eta harremantzeko moduekin, komunikatzeko estrategiekin eta besteekin”.
Botika eskatzeko sexu- eta ugalketa-osasunaren arretarako zentroetara joan behar da. Arreta hori eskaintzen dutenak bi dira Nafarroan: Andraize Iruñean eta Tuteran. Zentro horietan balorazioa egin, eta zentrora jotzen duenak botika hartu nahi badu Nafarroako edota Tuterako ospitalera bideratzen dituzte. Horrez gain, Sare elkartetik ere, GIBa hautemateko proba azkarra egiteaz gain, osasun sexualaren inguruko aholkularitza ematen dute eta batzuetan, ospitalera bideratzen dituzte.
Nola eskuratu
Tratamenduarekin hasten direnei hiru hilabetetik behin segimendua egiten diete ikusteko dena ongi doala, ez dutela beste sexu bidezko infekziorik eta ez dituela beste osasun arazoak. Azken finean, tratamendu bat da, eta ondorio asko ez dituen arren, luzaz hartuta giltzurrunetan kalteak sor ditzake Gainera, ez da gomendagarria giltzurruneko arazoak edo arazo hepatikoak dituztenentzat.
Hasieran “gutxi” ziren botika hartzen zutenak, baina Remónek dioenez, jendeak ezagutu duen heinean handitu egin da erabilera. Nabarmendu du botika hartzeak “nolabaiteko lasaitasuna” ematen diela zenbait kolektibotako pertsonei: “Horrek sentiarazi dezake zaintzen den eta zaintzen duen pertsona bat dela eta prebentzio neurriak hartzen dituela”. Kontrako erreakzioa dutenak ere badirela dio: “Beste batzuek estigma handia daukate, eta promiskuitatearekin eta beste gauzekin lotzen dute”. Horregatik, uste du “kontu handiz” jokatu behar dela zenbait kolektibo, praktika eta erabilera berriz ez estigmatizatzeko.
Nafarroako Hazialdekoren, Ipar Euskal Herriko Biharko Lurraren Elkartearen (BLE) eta Gipuzkoako Biolurren arteko elkarlanetik sortu berri da HoBBea, mugaz gaindiko proiektua. “Garien bueltan bagenuen aspalditik harremana gure artean, baina, nolabait, harreman horiek... [+]
Hitzordua Noaingo Zentzumenen Parkean izango da. Herritarrak eta ekoizleak elikagai ekologikoen inguruan biltzeko Nafarroako topagune handiena da azoka. Bederatzigarren edizioa da aurtengoa eta laugarren urtez jarraian Noaingo Zentzumenen Parkean egingo da.
76 urteko emazteak zauri larriak ditu. Eusko Jaurlaritzako Segurtasun Sailak adierazi duenez, ostiral goizaldean egin dio eraso eta Ertzaintzak senarra atxilotu du emaztea hiltzen saiatzeagatik.
Munduko Medikuak PiztuPower proiektu "eraldatzailea" abiarazi du, Nafarroako emakume afro-ondorengo gazteei laguntzeko eta aktibismoan trebatzeko etengabeko formakuntzaren bitartez.
Imanol Pradales lehendakariak eta Alberto Martínez sailburuak gidatuta ostegun honetan bildu zen Bilbon osasun publikoari buruzko mahaia. Bertan izan ziren, halaber, osasunaren sektoreko eta euskal gizarteko eragile ugari.
Astelehen arratsalde eta gauean ez zen medikurik egon Laudioko Etengabeko Arreta Gunean. Irailean ere ez da bermatuta egongo mediku baten presentzia egunero Laudio eta Amurrioko Etengabeko Arreta Guneetan, gabezia aurreko hilabeteetan bezain nabarmena izango ez den arren.
Hondarribiko Alarde tradizionala eta Jaizkibel konpainia desfilatzen aterako dira, urtero bezala, irailaren 8an. Baina orain arte EAJk gobernaturiko udala Abotsanitzek eskuratu du eta egin dituen aldaketek hautsak harrotu dituzte Alarde tradizionalean. “Konpainia guztiak... [+]
Mugitzeko eta ibiltzeko zailtasunak dituzten 5 urteko bi ikasleri asteroko baso-eskola saioa egokitu zaie Irungo ikastetxean: muga eta beldur artean hasitako erronkak onura, garapen eta ikasketa handiak izan ditu. "Oso babestuta dauden ikasleak dira eta basoan aske uzteak... [+]
Mugak Zabalduz karabanarekin, Bosnia Herzegovinako Bihac hirian, Nihad Suljic aktibistak Drina ibaia Balkanetako hilobi handiena dela azaldu zigun. Ahantzi ez daitezen, topatzen diren hilotzak identifikatzeaz eta ehorzketa emateaz arduratzen da, merezi duten duintasuna aitortu... [+]
Udaldian, erretiratuok ez ohi dugu opor goserik, eta patxadaz aztertu ahal ditugu gure inguruko gorabeherak. Hori dela-eta, gai batzuek harriduraz harrapatu naute, eta honako hauek dira.
Espainia. Eurokopak eta Olinpiar Jokoek uda osoa bete dute. Aldez aurretik, esan behar... [+]
Eroriko askoren artean badira lorpenak ere. 35 urte inguruko ama gazte batek galdetzen zidan aurreko batean nola arraio lortzen zuten beraien eskolan etxean euskara jaso ez zuten ikaskideek etxetik euskaldunak ziren neska-mutikoek bezain ongi ikastea eta hitz egitea euskaraz... [+]
Nerabe batek mugikor, tablet eta pantailei ematen dien erabileran eragin handienetakoa gurasoak direla frogatu du ikerketa batek. Alegia, nahiz eta adin horretan gurasoenganako distantzia bilatu ohi den, pantailekiko garatuko duen harremanean gurasoak oraindik ere eredu direla... [+]
Espainiako Estatuan 1.386 pertsona hil dira gehiegizko beroagatik abuztuan –iazko abuztuan baino %3 gehiago–, Osasun Ministerioaren Carlos III. Institutuak emandako datuen arabera. Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan 44 lagun hil dira, eta Nafarroan 22.